تشکیل حکومت اسلامی واجب است و فقیه و اسلام‌شناس داشتن که شرط تشکیل حکومت اسلامی می‌باشد، (شرط تحصیلی) است نه (شرط حصولی)؛ یعنی مانند وضوء برای نماز است که باید آن را تحصیل کرد نه مانند استطاعت برای حج که حصولی است و تحصیلش واجب نیست و هر زمان خود به خود حاصل شد، حج واجب می‌شود. تحصیل فقاهت، بر همه کسانی که صلاحیت تحصیل دارند، واجب کفایی است و اگر شخص معیّن یا گروهی اندک می‌توانند پرچمدار فقاهت باشند و کس دیگری وجود ندارد، بر آنان واجب عینی است نه کفایی و سرّ وجوب عینی آن بر بیش از یک نفر آن است که نیاز جامعه اسلامی به یک فقیه تأمین نمی‌گردد. اگر در شرایطی خاص، این واجب صورت نگرفت و فقاهت که شرط اصلی حکومت اسلامی است تحصیل نشد، نوبت به عدول مؤمنین می‌رسد. عدول مؤمنین، از هر جایی که دینشان را می‌گیرند، نحوه اداره کشور را نیز از همانجا می‌گیرند و حکومت را از باب حسبه تشکیل می‌دهند. البتّه اگر عدول مؤمنینی یافت شوند که از لحاظ فقاهت و اجتهاد، در حدّ متجزی باشند؛ یعنی در برخی از ابواب فقه توان استنباط احکام فرعی از مبادی و منابع اصلی را داشته باشند، مقدّم هستند و اگر آنان نبودند، همان عدول مؤمنین مسأله‌دان، جریان حکومت اسلامی را بر عهده می‌گیرند.
مأخذ: ( آیةالله جوادی آملی ، ولایت فقیه، ص 363، 364)
