ما فقیهی نداریم که به صورت مطلق، ولایت را برای فقیه قبول نداشته باشد. فقیهانی که می‌گویند فقیه ولایت ندارد، مقصودشان آن است که ابتداءً این سِمَت برای فقیه جعل نشده که او اقدام به تشکیل حکومت کند، ولی همین فقیهان، ولایت فقیه را از باب حِسْبه قبول دارند. اگر مردمی برای اجرای قوانین و دستورهای خداوند آماده باشند، زمینه آماده است و حکومت اسلامی در چنین فرضی، از مصالح مهم الهی است که بر زمین مانده و مطلوب شارع است. در این فرض، کسی نگفته است که فقیه مسؤولیت ندارد و لازم نیست احکام الهی با وجود شرایط مساعد اجرا بشود؛ حتی نازل‌ترین تفکّر مخالف ولایت فقیه در میان عالمان و فقیهان نیز ولایت از باب حِسْبه و شرایط مفروض و مزبور را لازم می‌داند و هیچ‌گاه نمی‌گوید مردم هر کاری خواستند بکنند و احکام دینی تعطیل است و می‌توان قوانین خلاف شرع شرقی و غربی را به جای احکام اسلام، به اجرا در آورد. به فرض باطل، اگر یک چنین وضعی رخ بدهد، امت اسلامی، یک فقیه را معیّن می‌کنند برای حکومت و چون او تصدی حکومت را حرام نمی‌داند گرچه معتقد به وجوب تشکیل حکومت نیست خواهد پذیرفت و اگر نپذیرد، عدول مؤمنین و سپس فساق مؤمنین، تصدی حکومت را به دست خواهند گرفت. و در هر حال، حکومت اسلامی که طبق برنامه‌های طولی خود (احکام دین در هیچ شرائطی تعطیل‌پذیر نیست) تدوین شده است، حکومت مزبور، صبغه اسلامی بودن پیدا می‌کند.
مأخذ: ( آیة الله جوادی آملی ، ولایت فقیه، ص 406)
