حقوق
حقوق، از مهم ترین شاخه های علوم اجتماعی که به مطالعه قواعد حاکم بر روابط میان اشخاص (حقیقی و حقوقی) در عرصه جامعه می‌پردازد.
منبع و مبنای حقوق در اسلام چیست؟
موادّ حقوقی از اصول و مبانی خاص به عنوان تفریع آن اصول و نیز به عنوان ارجاع موادّ اجتهادی ‌حقوق به آن مبانی، استنباط می‌شوند، اصول و مبانی مزبور نیز از منابع خاص اجتهادی به دست ‌می‌آیند. منابع اجتهاد همانطوری که در اصول فقه ثابت شده عبارتند از: قرآن کریم، سنّت معصومین، ‌عقل مبرهن و اجماع. و چون اجماع به هر تقریبی که تقریر شود به سنّت برمی‌گردد، زیرا تا شخص ‌معصوم یا رضای او حضور نداشته باشد، اجماعِ معتبر حاصل نمی‌گردد بنابراین، تحلیل صحیح از منابع ‌اجتهاد به این صورت خواهد بود که منبع استنباط: یا عقلی است یا نقلی و اگر نقلی بود یا قرآن ‌است و یا سنّت و اگر سنت بود چند چیز از آن حکایت نموده و آن را کشف می‌نماید: یکی خبر و ‌دیگری اجماع و... با این ترتیب هم منابع اجتهاد روشن می‌شود و هم جایگاه سنّت و زیرمجموعه آن ‌که خبر و اجماع باشد معلوم می‌گردد.‌ ‌( آیةالله جوادی آملی ،زن در آئینه جلال و جمال، ص 333.)‌
موادّ حقوقی از اصول و مبانی خاص به عنوان تفریع آن اصول و نیز به عنوان ارجاع موادّ اجتهادی ‌حقوق به آن مبانی، استنباط می‌شوند، اصول و مبانی مزبور نیز از منابع خاص اجتهادی به دست ‌می‌آیند. منابع اجتهاد همانطوری که در اصول فقه ثابت شده عبارتند از: قرآن کریم، سنّت معصومین، ‌عقل مبرهن و اجماع. و چون اجماع به هر تقریبی که تقریر شود به سنّت برمی‌گردد، زیرا تا شخص ‌معصوم یا رضای او حضور نداشته باشد، اجماعِ معتبر حاصل نمی‌گردد بنابراین، تحلیل صحیح از منابع ‌اجتهاد به این صورت خواهد بود که منبع استنباط: یا عقلی است یا نقلی و اگر نقلی بود یا قرآن ‌است و یا سنّت و اگر سنت بود چند چیز از آن حکایت نموده و آن را کشف می‌نماید: یکی خبر و ‌دیگری اجماع و... با این ترتیب هم منابع اجتهاد روشن می‌شود و هم جایگاه سنّت و زیرمجموعه آن ‌که خبر و اجماع باشد معلوم می‌گردد.‌ ‌( آیةالله جوادی آملی ،زن در آئینه جلال و جمال، ص 333.)‌
پاسخ:
موادّ حقوقی از اصول و مبانی خاص به عنوان تفریع آن اصول و نیز به عنوان ارجاع موادّ اجتهادی حقوق به آن مبانی، استنباط می‌شوند، اصول و مبانی مزبور نیز از منابع خاص اجتهادی به دست می‌آیند. منابع اجتهاد همانطوری که در اصول فقه ثابت شده عبارتند از: قرآن کریم، سنّت معصومین، عقل مبرهن و اجماع. و چون اجماع به هر تقریبی که تقریر شود به سنّت برمی‌گردد، زیرا تا شخص معصوم یا رضای او حضور نداشته باشد، اجماعِ معتبر حاصل نمی‌گردد بنابراین، تحلیل صحیح از منابع اجتهاد به این صورت خواهد بود که منبع استنباط: یا عقلی است یا نقلی و اگر نقلی بود یا قرآن است و یا سنّت و اگر سنت بود چند چیز از آن حکایت نموده و آن را کشف می‌نماید: یکی خبر و دیگری اجماع و... با این ترتیب هم منابع اجتهاد روشن می‌شود و هم جایگاه سنّت و زیرمجموعه آن که خبر و اجماع باشد معلوم می‌گردد.
( آیةالله جوادی آملی ،زن در آئینه جلال و جمال، ص 333.)
- [سایر] مبنای حقوق بشر غربی چیست؟ و چرا با اسلام سازگار نیست؟
- [سایر] حقوق شهروندان در نظام اسلامی تا چه حد بر مبنای مذهب تعیین می شود؟
- [سایر] آیا نمیتوان ملاک و مبنای سامان دهی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را حقوق بشر قرار داد؟
- [سایر] در برخی پایان نامه های رشته دامپزشکی تاکید شده است که، حکم نجاست سگ سند و مبنای معتبری ندارد؛ چون در قرآن کریم که منبع اصلی اسلام و بیان کننده همه احکام اسلام است هیچ اشاره ای به آن نشده است و این حکمی یهودی است که از زمان خلیفه دوم در اسلام وارد شده است؟
- [سایر] آیا در حکومت ولایت فقیه ، حقوق اجتماعی غیر مسلمانان مانند حقوق مسلمانان است؟
- [سایر] در اسلام حقوق مردم مقدم است یا حقوق حاکم؟
- [سایر] آیا از نظر اسلام حقوق کافر و مسلمان یکسان است؟
- [سایر] نقش شهادت امام حسین علیه السلام در پایداری اسلام چه بود ؟ (با درج منبع)
- [سایر] شبهه: زن و مرد از جهت انسان بودن و مسلمان بودن برابرند، ولی در اسلام حقوق زن نصف حقوق مرد است.
- [سایر] جایگاه حقوق حیوانات در اسلام چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] .کافری که حقوق مالی مانند زکات و کفّارات بر عهده دارد، پس از مسلمان شدن، بر او واجب نیست که حقوق گذشته را پرداخت کند و همچنین است حقوق غیر مالی مانند نماز و روزه که پس از مسلمان شدن قضای آن ها واجب نیست؛ ولی بدهکاری هایی که حق الناس است و شارع مقدّس هم آن را امضاء کرده، اگر در حال کفر بر عهده او بود ه است ، پس از تشرف به اسلام، باید آنها را بپردازد. نصاب معدن
- [آیت الله مکارم شیرازی] آبهای لوله کشی شهرها و حمام ها و مانند آن که متصل به منبع است حکم آب جاری را دارد، به شرط این که آب منبع به تنهایی یا به اضافه لوله ها کمتر از کر نباشد.
- [آیت الله اردبیلی] بر مسلمانان لازم است روابط اجتماعی خود را از اموری همچون غیبت، تهمت، حسد، تکبّر، تجسّس، دروغ، تملّق، خدعه و مکر، رشوه، سوء ظن، فتنهانگیزی، خیانت، نفاق، استهزا، تضییع حقوق یکدیگر و ظلم و از هرگونه معصیت پاک گردانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هیچ فرد مسلمانی نمی تواند به عنوان دستور مافوق، فرمان غیر شرعی او را اجرا نماید و او را در جلو گیری از شعائر اسلام و غصب حقوق و آزادی های مشروعه و کارهای ضد اسلامی، کمک و یاری نماید.
- [آیت الله اردبیلی] تمایل فکری و عملی به فاسدان و ستمگران و خود را به شکل آنها در آوردن و حمایت از آنان در انجام گناه و تجاوز به حقوق دیگران و کار کردن و فعالیّت در دستگاه دولتهای کافر یا ظالم، اگر موجب حمایت از کفر و ظلم و اعانت به کافر یا ظالم باشد، حرام است، مگر این که در شرایط ویژهای برای پشتیبانی از اسلام و مسلمانان و با اجازه حاکم جامع شرایط باشد.
- [آیت الله اردبیلی] بعید نیست گفته شود حقوق زن و شوهر در برابر یکدیگر است، بنابر این زمانی که یکی از آنان بدون عذر موجّه از ادای حقّ دیگری امتناع می‌نماید، دیگری نیز بتواند از ادای حقوق او امتناع نماید.
- [آیت الله مظاهری] کسی که اجیر شده برای کاری، مثل کارمندان ادارهها و شرکتها و کارخانجات، اگر کم کاری کند یا اصلاً کار نکند، حقّ گرفتن تمام حقوق را ندارد و اگر تمام حقوق را بگیرد به همان نسبتی که کمکاری کرده غصباست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسانی که متدین و ملتزم به احکام اسلام نیستند و اهل نماز و روزه و وظایف شرعیه نمی باشند لیاقت عهده داری مشاغل اجتماعی اسلامی و مناصب عمومی را ندارند و اگر عهده دار شوند، غاصب و متجاوز به حقوق عمومی شناخته می شوند.
- [آیت الله وحید خراسانی] وصی باید عاقل باشد و احوط این است که بالغ نیز باشد ولی در صورت انضمام به بالغ که بعد از بلوغ با وصی دیگر در انجام امور شریک شود اشکال ندارد و وصی شخص مسلمان در صورتی که مستلزم ولایت بر مسلمان باشد مانند قیمومت بر اولاد صغارش باید مسلمان باشد و وصی باید در امور مربوط به غیر موصی مانند ادای حقوق واجبه و تصرف در مال صغار و مانند اینها مورد اطمینان باشد ولی در امور مربوط به موصی در غیر واجبات مانند این که وصیت کند که ثلثش را در خیرات صرف کند لازم نیست مورد اطمینان باشد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر نجاستی به آب جاری برسد، مقداری از آن که بو، رنگ یا مزه آن به سبب ملاقات با نجاست تغییر کرده، نجس است و با از بین رفتن تغییر پاک می‌شود و آب طرف منبع اگر چه کمتر از کر باشد، پاک است و آب طرف دیگر اگر به اندازه کر باشد یا به واسطه آبی که تغییر نکرده به آب طرف منبع یا آب کر متّصل باشد، پاک وگرنه، نجس است.