منطق تکوینی؛ همان منطق فطری و طبیعی است که در همه انسان‌ها - درس خوانده و درس نخوانده- به طور مشترک وجود دارد.[1] توضیح اینکه؛ انسان ذاتاً موجودی متفکّر است. این موهبت ممتاز و خدادادی بر اساس نوع خلقت الهی تکویناً به شیوه خاصی عمل می‌کند و در این عملکرد خود، از دستور و قانون قراردادی کسی پیروی نمی‌کند؛ بلکه بر اساس خلقت خدادادی، مسیر طبیعی و فطری خود را می‌پیماید. این جریان فطری و طبیعی اندیشه، همان (منطق تکوینی) است که انسان‌ها در طول قرن‌ها با آن زندگی و پیشرفت کردند و تمامی تمدن‌های انسانی بر آن استوار بوده است. این نوع منطق هم‌اکنون نیز در میان مردم کوچه و بازار رایج است و به آن همچون یک نعمت خدادادی می‌نگرند که در سرشت بشر وجود دارد.
اما تدوین و تنظیم این قوانین و دسته‌بندی و ارائه آنها در قالب دانشی منسجم که سال‌ها پس از آغاز پیدایش انسان صورت گرفت، (منطق تدوینی) نامیده می‌شود.[2]
ضرورت فراگیری منطق تدوینی علی‌رغم وجود منطق تکوینی در نهاد هستی آدمی؛ از آن رو است که اگرچه اصل قدرت تفکر و چگونگی کارکرد طبیعی آن، امر خدادادی و تکوینی است، اما گاه انسان متفکّر از چرایی و چگونگی اندیشه خود غافل است؛ یعنی نمی‌داند چرا و چگونه کشف حقیقت کرده است. گذشته از این در بسیاری از موارد، افرادی با سفسطه و مغلطه، منطق تکوینی خدادادی در انسان را به چالش می‌کشانند. در این موارد، منطق تدوینی به کمک انسان‌ها آمده و ذخایر فطری آنان را با رنگ و لعاب بهتری در اختیارشان قرار می‌دهد.
افزون بر آنچه ذکر شد، فراگیری منطق تدوینی و ممارست در آن، نوعی ورزش فکری نیز به شمار می‌آید، و بررسی قواعد منطق و دریافت آن نیز موجب تقویت و تربیت هر چه بیشتر تفکر و تعقّل در انسان می‌شود.[3]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. ر.ک: صلیبا، جمیل، صانعی دره بیدی، منوچهر، فرهنگ فلسفی، ص 616، انتشارات حکمت، تهران، چاپ اول، 1366ش؛ منتظری مقدم، محمود، منطق 1، ص 32، مرکز مدیدیت حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1387ش.
[2]. منطق 1، ص 33.
[3]. ر.ک: همان.
منبع: islamquest.net
