معضلات و ناهنجاری‌های اجتماعی باید ریشه‌یابی شده و راه‌حل مناسب برای آن‌ها ارائه شود. شکل‌گیری یک آسیب و رخداد یک معضل، زمینه‌های خانوادگی، اجتماعی خاصی را می‌طلبد و با یک برسی دقیق پی خواهیم برد که هر کس برای کارهای حتّی خلاف، خود توجیه‌ها و دلیل‌های- اگر چه نادرست- دارد در واقع ابتدا باید دید یک معضل چرا به وجود آمده است و سپس بر اساس چرایی و علّت این آسیب، یک نسخه برای درمان آن داد و متأسفانه این کار علمی نشده و ما یک الگوی صحیح برای برنامه‌ریزی جهت ریشه‌یابی و پیشگیری معضلات اجتماعی در دست نداریم. پس جدای از سایر شرایط (زمینه‌های خانوادگی، اجتماعی و شخصیتی) نمی‌توانیم به سراغ یک معضل اجتماعی برویم باید مراکز علمی مخصوصاً دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیّه، رسانه‌های ارتباط جمعی و مسئولین فرهنگی و تربیتی در مسائل درگیر شوند و می‌بایست با یک دید علمی به مسائل و رخدادهای اجتماعی نگریسته شود و راه‌کارها نیز می‌بایست خارج از چارچوب (تحکّم) باشند تا کار پیشرفت نماید. حال در برخود با معضلات و ناهنجاری‌های اجتماعی اصولی باید حفظ و مراعات شود تا اولًا وفاق و همبستگی اجتماعی حفظ شده و مردم خود را در سرنوشت افراد و جامعه مسئول بشناسند. از این رو روح و محتوای فرهنگ دینی ما از یک جهت بر پایه ارتباط، صمیمیت، تعاون، همدردی، خوش‌رویی و محبت استوار است و از سوی دیگر بر شناخت و رعایت حقوق و مسؤولیت‌های هر فرد تکیه دارد. بی‌تردید، داشتن اجتماعی سالم و متعالی، بدون پایبندی به این دو جهت امکان‌پذیر نیست. فرهنگ اسلامی، معیارهای اخلاقی- انسانی و ضوابط حقوق پیشرفته‌ای دارد که در راه رسیدن به هدف یاد شده، می‌توان از آن‌ها بهره جست. همان طور که ذکر شد یکی از اهداف مهم دین وفاق و اتحاد ملی است. سرزنش، تعییر و عیبجویی چه در حضور و چه در غیاب با وفاق ملی و دینی سازگار نیست. لذا نتیجه می‌گیریم: 1. جامعه باید با احترام متقابل زندگی کند. 2. افراد جامعه موظف‌اند با تعلیم و تربیت نگذراند کسی مبتلا و آلوده به فسادی شود. 3. اگر کسی غفلت کرد و خطائی مرتکب شد، راهکار تربیتی چنین فردی اول تنبّه (بیدارسازی)، دوّم غفلت‌زدایی و بعد موعظه می‌باشد. موعظه آن است که واعظ، که خود از یک مقام علمی و عملی، روحی و معنوی برخوردار است جامعه و افراد را دگرگون سازد. 4. آن گاه اگر فرد خطاکار به صراط مستقیم بازنگشت نوبت به امر به معروف و نهی از منکر می‌رسد
معضلات و ناهنجاریهای اجتماعی باید ریشهیابی شده و راهحل مناسب برای آنها ارائه شود. شکلگیری یک آسیب و رخداد یک معضل، زمینههای خانوادگی، اجتماعی خاصی را میطلبد و با یک برسی دقیق پی خواهیم برد که هر کس برای کارهای حتّی خلاف، خود توجیهها و دلیلهای- اگر چه نادرست- دارد در واقع ابتدا باید دید یک معضل چرا به وجود آمده است و سپس بر اساس چرایی و علّت این آسیب، یک نسخه برای درمان آن داد و متأسفانه این کار علمی نشده و ما یک الگوی صحیح برای برنامهریزی جهت ریشهیابی و پیشگیری معضلات اجتماعی در دست نداریم. پس جدای از سایر شرایط (زمینههای خانوادگی، اجتماعی و شخصیتی) نمیتوانیم به سراغ یک معضل اجتماعی برویم باید مراکز علمی مخصوصاً دانشگاهها و حوزههای علمیّه، رسانههای ارتباط جمعی و مسئولین فرهنگی و تربیتی در مسائل درگیر شوند و میبایست با یک دید علمی به مسائل و رخدادهای اجتماعی نگریسته شود و راهکارها نیز میبایست خارج از چارچوب (تحکّم) باشند تا کار پیشرفت نماید.
حال در برخود با معضلات و ناهنجاریهای اجتماعی اصولی باید حفظ و مراعات شود تا اولًا وفاق و همبستگی اجتماعی حفظ شده و مردم خود را در سرنوشت افراد و جامعه مسئول بشناسند. از این رو روح و محتوای فرهنگ دینی ما از یک جهت بر پایه ارتباط، صمیمیت، تعاون، همدردی، خوشرویی و محبت استوار است و از سوی دیگر بر شناخت و رعایت حقوق و مسؤولیتهای هر فرد تکیه دارد. بیتردید، داشتن اجتماعی سالم و متعالی، بدون پایبندی به این دو جهت امکانپذیر نیست. فرهنگ اسلامی، معیارهای اخلاقی- انسانی و ضوابط حقوق پیشرفتهای دارد که در راه رسیدن به هدف یاد شده، میتوان از آنها بهره جست.
همان طور که ذکر شد یکی از اهداف مهم دین وفاق و اتحاد ملی است. سرزنش، تعییر و عیبجویی چه در حضور و چه در غیاب با وفاق ملی و دینی سازگار نیست. لذا نتیجه میگیریم: 1. جامعه باید با احترام متقابل زندگی کند. 2. افراد جامعه موظفاند با تعلیم و تربیت نگذراند کسی مبتلا و آلوده به فسادی شود. 3. اگر کسی غفلت کرد و خطائی مرتکب شد، راهکار تربیتی چنین فردی اول تنبّه (بیدارسازی)، دوّم غفلتزدایی و بعد موعظه میباشد. موعظه آن است که واعظ، که خود از یک مقام علمی و عملی، روحی و معنوی برخوردار است جامعه و افراد را دگرگون سازد. 4. آن گاه اگر فرد خطاکار به صراط مستقیم بازنگشت نوبت به امر به معروف و نهی از منکر میرسد
- [سایر] نحوه برخورد با افراد مغرور و متکبر که رأی کسی را هم قبول نمیکنند، و خود را خیلی برتر و عاقلتر از دیگران میدانند چگونه باید باشد؟
- [سایر] چرا رهبری با فساد اداری برخورد نمیکند؟ چراافراد مفسد یا مسئولین ناکارآمد بلافاصله پس از شناسایی، عزل و برکنار نمیشوند؟
- [سایر] نحوه برخورد والدین با کودکان لوس باید چگونه باشد؟
- [آیت الله سیستانی] نحوه پوشش با چادر و یا مانتو چگونه باید باشد؟
- [سایر] نحوه برخورد و حکومت امام علی(ع) با مخالفان ولایتش چگونه بود؟
- [سایر] نحوه برخورد حضرت امام (ره) با بهائیت چگونه بود؟ و چه پیامدهایی داشت؟
- [سایر] نحوه برخورد نیروهای ایران با اسیران عراق به هنگام اسارت آنها در جبهههای جنگ چگونه بود؟
- [سایر] نحوه برخورد حضرت امام (ره) با بهائیت چگونه بود؟ و چه پیامدهایی داشت؟
- [سایر] سلام اقدامات و نحوه برخورد پرستار با بیمار وسواس چگونه باید باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] نحوه حجاب زنان به ویژه کارمندان زن به چه صورت باید باشد؟
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر متوقّف به برخورد عملی با افراد و ایجاد محدودیت بر آنها و یا اتلاف مال و یا تعرّض به جان و آبروی آنها باشد، امر به معروف و نهی از منکر باید با اجازه مجتهد آگاه و جامع شرایط انجام گیرد و در صورتی که جامعه بر اساس قانون شرع و یا قانونی که مخالف شرع نیست اداره گردد، برخورد عملی با گناهکار باید با حکم دادگاه صالح انجام پذیرد، بلکه آمر به معروف و ناهی از منکر باید به گونهای عمل کند که ظاهر و باطن این عمل موجب توهین به اسلام و یا هرج و مرج و خودسری نگردد.
- [آیت الله جوادی آملی] .آب جاری, هر چند کمتر از کُر باشد با برخورد شیء نجس، نجس نمیشود, مگر آنکه بو یا رنگ یا مزّه آن, به سبب برخورد با نجس، دگرگون شود.
- [آیت الله مظاهری] متنجّس برای افراد وسواسی متنجّس نیست، بنابراین مثل گِلها و آبهای در کوچه و برفهای چند روز مانده در کوچهها، گرچه یقین داشته باشد که برخورد با نجاست نموده است، برای او پاک است و میتواند با همان گِلها و با همان کفشها که به مستراح رفته است به مسجد برود، و با همان گِلها که ترشّح به لباس یا بدن او کرده است نماز بخواند، و با افراد لاابالی در طهارت و نجاست، گرچه یقین داشته باشد که آنها نجس هستند، معاشرت کند و از غذاهای آنها بخورد و حرام است که بعداً دست و دهان خود را آب بکشد. صفحه 436
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که زنی مقید به حفظ حجاب شرعی است نگاه کردن به عکس بدون حجاب او اشکال دارد، مگر این که او را نشناسد و مفسده دیگری از نگاه کردن حاصل نشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن شغلی داشته باشد و بخواهد کاری انجام دهد که در مقابل نامحرم مراعات حجاب برای او ممکن نباشد، باید آن را ترک کند و شغلی را انتخاب کند که بتواند حجاب شرعی را رعایت نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .آبی که روی زمین جریان دارد, ولی نه از زمین جوشید, نه به برف انبوه اتصال دارد، چنانچه کمتر از کُر باشد, با برخورد شیء نجس، نجاست میپذیرد, مگر آنکه با فشار از بالا به پایین بریزد که در این صورت، اگر شیء نجس به پایین آن برخورد کند, بالای آن نجس نمیشود و اگر از پایین به بالا, همانند فواره, با فشار حرکت میکند، بخش بالای آن, با برخورد نجس نجاست میپذیرد و پایین آن پاک است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملکی نظیر درختان یک باغ را بر افراد خاصّی وقف نمایند به گونهای که میوه آن درختان در ملک آن افراد حادث شود، آنان مالک میوه میشوند و چنانچه سهم هر یک از افراد به حدّ نصاب زکات برسد، باید زکات آن را بپردازد، ولی چنانچه واقف درختان باغ را برای جهتی از جهات عمومی، مانند عنوان فقرا، وقف نماید نه برای افراد خاص، ظاهرا زکات به میوه آنها تعلّق نمیگیرد.
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهان بزرگ در اسلام کوچک شمردن اوامر و نواهی الهی است که به آن استخفاف و بیاعتنایی به دین نیز گفته میشود، و آن اقسامی دارد: الف) واجبی از واجبات را ضدّ ارزش بداند، نظیر کسی که حجاب اسلام را ضدّ ارزش بداند و یا نماز و مانند آن را بیارزش و برای عوام مردم بداند، و این قسم از استخفاف اگر ملتزم به لوازم آن باشد کفر است، ولی اگر توجّه به لوازم آن نداشته باشد، گرچه کفر نیست، ولی گناهش خیلی بزرگ است، علاوه بر عذابی که در اصل گناه است. ب) واجبی از واجبات و یا حرامی از محرّمات را گرچه ضدّ ارزش نمیداند، ولی در عمل به آن اهمیّت نمیدهد، نظیر کسی که با عذر غیر موجّهی نماز را ترک میکند، مثلاً در مسافرت چون وضو و نماز برای او مشکل است آن را ترک مینماید، و نظیر زنی که در میان مردم موی سرش را نمیپوشاند و یا- العیاذ باللَّه- با زینت و آرایش در میان مردم ظاهر میشود، و این قسم نیز از گناهان بزرگ است، یعنی علاوه بر گناه اصل عمل، گناه بیاعتنایی به اوامر و نواهی الهی را هم دارد. ج) تبلیغ علیه واجبی از واجبات یا تبلیغ برای حرامی از محرّمات، نظیر کسی که علیه نماز یا روزه و یا حجّ و مانند اینها تبلیغ کند و آنها را کوچک و بیارزش قلمداد نماید، و نظیر کسی که علیه حجاب تبلیغ و بیحجابی را تمدّن و ارزش وانمود کند و یا بانک منهای ربا را بیارزش و بانک ربوی را از نظر اقتصادی باارزش بداند، و معلوم است این قسم، گناهش از قسم اوّل بالاتر، بلکه اگر ملتزم به لوازم آن باشد کفر، و در بعضی موارد مفسد فی الارض است، و اگر ملتزم به لوازم آن نباشد گرچه کفر نیست، ولی گناهش خیلی بزرگ، بلکه در بعضی موارد حکم مفسد فی الارض را دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی عمداً پوشش لازم را در نماز رعایت نکند نمازش باطل است، خواه حکم پوشش نماز را بداند یا در آن شک داشته باشد، بلکه بنا بر احتیاط در صورت غفلت از مسأله، یا اشتباه در آن نیز نمازش باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شخصی در بین نماز بفهمد که پوشش لازم را دارا نیست، باید خود را بپوشاند و نمازش صحیح است ولی نباید پس از فهمیدن، بدون پوشاندن خود کارهای نماز را انجام دهد، همچنین اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز پوشش لازم را نداشته نمازش صحیح است.