نظر اندیشمندان غیر مسلمان درباره نماز چیست؟

در دوره کنونی، اندیشمندان به طور گسترده تری درباره نماز و نیایش بحث کرده اند. به ویژه برخی روان شناسان، امروزه به این نتیجه رسیده اند که توجه به خدا و نماز و دعا، بسیاری از بیماری های روانی را درمان می کند. دکتر الکسیس کارل که برای درمان جنبه های ویرانگر تمدن جدید راهی نمی یابد،(1) در نوشته های بعدی، برای درمان یأس های ناشی از تمدن جدید می گوید: (نیایش، به آدمی نیروی تحمل غم ها و مصیبت ها را می بخشد).(2)
دکتر توماس هیس لوپ می گوید:
با این قید که من پزشکم، این سخن را می گویم که نماز، بهترین وسیله ای است که تاکنون برای توسعه اطمینان و تسکینِ اعصاب و آسایش و نشاط، شناخته شده که زمینه بی خوابی را برطرف می گرداند.(3)
سرل برت، روان شناس انگلیسی، با تأکید بر نظریه ویلیام جیمز درباره تأثیر نماز، می گوید:
ما به واسطه نماز می توانیم وارد انبار بزرگی از نشاط عقلانی شویم که در شرایط عادی یارای وصول بدان را نداریم.(4)
ماهاتما گاندی، رهبر بزرگ هند، در تبیین استقامت روحی اش می گوید:
اگر نماز نبود و با خدا ارتباط برقرار نمی کردم، بی شک سال ها بود که دیوانه شده بودم.(5)
نورمن ویزنت گریسی می گوید:
دعا و نماز، بزرگ ترین نیرویی است که برای مبارزه با دشواری های زندگی روزانه و به دست آوردن آرامش روحی، شناخته شده است.(6)
اندیشمندان غربی به اثر نماز در بهبود بیماری های جسمی نیز اشاره کرده اند. دکتر اِدوین فردریک پاورس، یکی از متخصصان درمان بیماری های عصبی در ایالات متحده امریکا، می گوید:
ما می بینیم هزاران حالت برای مریض پیش آمده که مشهورترین پزشکان و باهوش ترین طبیبان کمترین امیدی برای بهبودی آن نداشته اند، ولی چیزی که در بهبود او اثر گذاشته، معجزه هایی مانند معجزه های نماز و ارتباط با خدا بوده است.(7)
درباره آثار اجتماعی نماز نیز دیدگاه های اندیشمندان غربی تأمل برانگیز است. ویل دورانت اوصاف و زیبایی های نماز جماعت مسلمانان را به تصویر می کشد.(8) لورا، اسقف مسیحی، نماز مسلمانان را عامل جذب دیگران می داند.(9) دکتر محمد عثمان، نقش نماز جمعه را در درمان بیماری های اجتماعی بازگو می کند.(10) هراس لیو می گوید: (نماز جماعت مسلمانان، کامل ترین درجه مساوات میان مردم است).(11)
گفتیم که اندیشمندان غربی بیش از اندیشمندان مسلمان درباره آثار اجتماعی و روان شناسی نماز بحث کرده اند، ولی در سخنان برخی اندیشمندان، نکات ظریفی درباره ویژگی های باطنی نماز به چشم می خورد. دکتر روژه گارودی،(12) توشی هیکوایزوتسو،(13) مارسل بوازار (14) دانشمند و اسلام شناس معاصر سوئیسی و ویکتور هوگو(15) به معانی باطنی و انس قلبی با نماز نگاهی تازه داشته اند.

پی نوشتها:
1. آلکسیس کارل، انسان موجود ناشناخته، ص 275.
2. آلکسیس کارل، راه و رسم زندگی، ص 137.
3. دیل کارنگی، آیین زندگی، ص 249.
4. رحیم کارگر محمدیاری، نماز از دیدگاه دانشمندان و متفکران، ص 31، به نقل از: قرآن و روان شناسی، ص 362.
5. ماهاتما گاندی، همه مردم برادرند، ص 107؛ مهدی حسینمردی، مرواریدهای پراکنده، ص 135.
6. کلیدهای خوشبختی، گردآورنده و مترجم: احمد آرام، صص 386 - 388.
7. نماز از دیدگاه دانشمندان و متفکران، ص 29.
8. تاریخ تمدن، عصر ایمان، ج 4، ص 273.
9. فضل‌الله کمپانی، نتایج و فوائد دین، صص 21 و 22؛ عبدالرزاق نوفل، اسلام و علم جدید، صص 359 و 360.
10. نماز از دیدگاه دانشمندان و متفکران، ص 64، به نقل از: قرآن و روان شناسی، ص 363.
11. اسلام و علم جدید، صص 357 و 358؛ احمد امین، راه تکامل، ج 7، صص 210 و 211.
12. روژه گارودی، هشدار به زندگان، ترجمه: علی‌اکبر کسمایی، ص 259.
13. توشی هیکو ایزوتسو، خدا و انسان در قرآن، صص 187، 188 و 250.
14. مارسل بوازار، اسلام و حقوق بشر، ترجمه: محسن مؤیدی، ص 94.
15. ویکتور هوگو، بینوایان، ج 2، ص 672.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)