قرآن مجید بعضی از جنگهای پیامبر - صلی الله علیه و سلم- را صریحاً نام میبرد، که عبارتند از: جنگهای بدر، احزاب، حنین، داستان 9 جنگ دیگر را بدون ذکر نام جنگ بیان میکند که از شأن نزولها و از بیان مفسران میفهمیم که مربوط به چه جنگهای پیامبر اسلام - صلی الله علیه و سلم- است و آن جنگها عبارتند از: فتح المبین، حمراء الأسد، بنی مصطلق، بنیقریظه، خیبر، احد، تبوک، بنینضیر، ذات السلاسل. الف جنگهایی که نام آنها در قرآن آمده است 1 جنگ بدر: وَلَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ[1] خداوند شما را در جنگ بدر یاری کرد و بر دشمنان خطرناک پیروز ساخت در حالی که شما نسبت به آنان ناتوان بودید. پس از خدا بترسید ( و در برابر دشمن مخالفت فرمان پیامبر نکنید ) تا شکر نعمت او را به جا آورده باشید. و نیز داستان جنگ بدر در چندین آیه از قرآن بدون اشاره به اسم آن آمده[2] [3]. 2 جنگ احزاب: آنها گمان میکنند هنوز لشکر احزاب نرفتهاند، و اگر برگردند (از ترس آنان) دوست می دارند و در میان اعراب بادیهنشین پراکنده و پنهان شوند و از اخبار شما جویا گردند و اگر در میان شما باشند جز اندکی پیکار نمی کنند.[4] 3 جنگ حنین: خداوند شما را در جاهای زیادی یاری کرد و بر دشمن پیروز شدید و در روز حنین نیز یاری نمود، در آن هنگام که فزونی جمعیتتان شما را مغرور ساخت، ولی این فزونی جمعیت هیچ بدردتان نخورد و زمین با همهی وسعتش بر شما تنگ شد سپس پشت به دشمن کرده فرار نمودید.[5] ب جنگهایی که داستان آنها بدون ذکر نام در قرآن ذکر شده است 1 حمراء الاسد: آنها که دعوت خدا و پیامبر - صلی الله علیه و سلم- را پس از آن همه جراحاتی که به ایشان رسید اجابت کردند (و هنوز زخمهای میدان احد التیام نیافته بود، به سوی میدان حمراء الاسد حرکت نمودند) برای کسانی از آنها ، که نیکی کردند و تقوا پیشه گرفتند، پاداش بزرگی است. 2 جنگ بنیقریظه: در سورهی احزاب، آیات 27 25 3 جنگ بنی مصطلق: در سورهی حج، آیات 2 و 1. 4 جنگ خیبر: در سورهی فتح، آیهی 20. 5 فتح المبین: در سوره فتح، آیهی 24. 6 تبوک: در سورهی آل عمران، آیهی 166. 7 احد: در سورهی توبه، آیهی 117. 8 جنگ ذات السلاسل: در سورهی عادیات، آیات 5 1. 9 جنگ بنینضیر: در سورهی حشر، آیات 7 1.[6] معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. منتهی الامال، ج1، شیخ عباس قمی. 2. فرازی از تاریخ پیامبر اسلام، جعفر سبحانی. 3. بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، ج19، ص168، باب8. 4. اعلام الوری، فضل بن حسن طبرسی، ص72، باب4، ذکر جنگ های پیامبر. پی نوشتها: [1] آل عمران/123. [2] انفال/7، 8، 9 و 10و 42 44. [3] ر.ک؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و پنجم، 1376، ج 3، ص 77 80 و رسولی محلاتی، سیدهاشم، تاریخ انبیاء، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ شمشاد، چاپ دوم، 1364، ج 3، ص 300 310. [4] - مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، همان، ج 17، ص 241 245 و رسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی پیامبر(ص)، تاریخ انبیاء، همان، ج 3، ص 421 425. [5] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، همان، ج 7، ص 336 347 و رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیا، همان، ج 3، ص 571 582. [6] ر.ک: رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیا، انتشارات علمیه اسلامی، ج3، ص401 381. منبع: اندیشه قم
قرآن مجید بعضی از جنگهای پیامبر - صلی الله علیه و سلم- را صریحاً نام میبرد، که عبارتند از: جنگهای بدر، احزاب، حنین، داستان 9 جنگ دیگر را بدون ذکر نام جنگ بیان میکند که از شأن نزولها و از بیان مفسران میفهمیم که مربوط به چه جنگهای پیامبر اسلام - صلی الله علیه و سلم- است و آن جنگها عبارتند از: فتح المبین، حمراء الأسد، بنی مصطلق، بنیقریظه، خیبر، احد، تبوک، بنینضیر، ذات السلاسل.
الف جنگهایی که نام آنها در قرآن آمده است
1 جنگ بدر: وَلَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ[1]
خداوند شما را در جنگ بدر یاری کرد و بر دشمنان خطرناک پیروز ساخت در حالی که شما نسبت به آنان ناتوان بودید. پس از خدا بترسید ( و در برابر دشمن مخالفت فرمان پیامبر نکنید ) تا شکر نعمت او را به جا آورده باشید. و نیز داستان جنگ بدر در چندین آیه از قرآن بدون اشاره به اسم آن آمده[2] [3].
2 جنگ احزاب: آنها گمان میکنند هنوز لشکر احزاب نرفتهاند، و اگر برگردند (از ترس آنان) دوست می دارند و در میان اعراب بادیهنشین پراکنده و پنهان شوند و از اخبار شما جویا گردند و اگر در میان شما باشند جز اندکی پیکار نمی کنند.[4]
3 جنگ حنین: خداوند شما را در جاهای زیادی یاری کرد و بر دشمن پیروز شدید و در روز حنین نیز یاری نمود، در آن هنگام که فزونی جمعیتتان شما را مغرور ساخت، ولی این فزونی جمعیت هیچ بدردتان نخورد و زمین با همهی وسعتش بر شما تنگ شد سپس پشت به دشمن کرده فرار نمودید.[5]
ب جنگهایی که داستان آنها بدون ذکر نام در قرآن ذکر شده است
1 حمراء الاسد: آنها که دعوت خدا و پیامبر - صلی الله علیه و سلم- را پس از آن همه جراحاتی که به ایشان رسید اجابت کردند (و هنوز زخمهای میدان احد التیام نیافته بود، به سوی میدان حمراء الاسد حرکت نمودند) برای کسانی از آنها ، که نیکی کردند و تقوا پیشه گرفتند، پاداش بزرگی است.
2 جنگ بنیقریظه: در سورهی احزاب، آیات 27 25
3 جنگ بنی مصطلق: در سورهی حج، آیات 2 و 1.
4 جنگ خیبر: در سورهی فتح، آیهی 20.
5 فتح المبین: در سوره فتح، آیهی 24.
6 تبوک: در سورهی آل عمران، آیهی 166.
7 احد: در سورهی توبه، آیهی 117.
8 جنگ ذات السلاسل: در سورهی عادیات، آیات 5 1.
9 جنگ بنینضیر: در سورهی حشر، آیات 7 1.[6]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منتهی الامال، ج1، شیخ عباس قمی.
2. فرازی از تاریخ پیامبر اسلام، جعفر سبحانی.
3. بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، ج19، ص168، باب8.
4. اعلام الوری، فضل بن حسن طبرسی، ص72، باب4، ذکر جنگ های پیامبر.
پی نوشتها:
[1] آل عمران/123.
[2] انفال/7، 8، 9 و 10و 42 44.
[3] ر.ک؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و پنجم، 1376، ج 3، ص 77 80 و رسولی محلاتی، سیدهاشم، تاریخ انبیاء، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ شمشاد، چاپ دوم، 1364، ج 3، ص 300 310.
[4] - مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، همان، ج 17، ص 241 245 و رسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی پیامبر(ص)، تاریخ انبیاء، همان، ج 3، ص 421 425.
[5] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، همان، ج 7، ص 336 347 و رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیا، همان، ج 3، ص 571 582.
[6] ر.ک: رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیا، انتشارات علمیه اسلامی، ج3، ص401 381.
منبع: اندیشه قم
- [سایر] نمونههایی از آداب و رفتار پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) را ذکر کنید.
- [سایر] مراحل سهگانه عصمت علمی پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در قرآن چگونه است؟
- [سایر] قرآن برای چه بر پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است؟
- [سایر] نام های حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) در قرآن چیست؟
- [سایر] رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) چه سفارش هایی درباره ی قرآن فرمودند؟
- [سایر] آیا پیامبر اسلام - صلی الله علیه و سلم- غیر از قرآن معجزه دیگری داشته است؟
- [سایر] آیا حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) دارای معجزهای بوده است که در قران کریم ذکر شده باشد ؟ اگر بله کدامند؟
- [سایر] قرآن اولویت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) را نسبت به مسلمانان به طور مطلق ذکر می کند منظور از آن چیست ؟
- [سایر] چرا موضوع حضرت مهدی به طور واضح توسط پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ذکر نگردیده است؟
- [سایر] اولین حافظان قرآن در زمان پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) چه کسانی بودند؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید: یا محسن قد اتاک المسیء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن وا نا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی؛ بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد؛ تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد و آل محمد (ص) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است بعد از تکبیرةالاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ الْمُسیءُ وَقَدْ أمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ یَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ، أنْتَ الْمُحْسِنُ وَأنَا الْمُسیءُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی: (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حقّ محمّد و آل محمّد صلیاللهعلیهوآلهوسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده درگذر.)