وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
شخصی بدون استفاده از چرخ نمی تواند سعی کند، و از سوی دیگر، تمکّن مالی جهت کرایه آن ندارد. وظیفه اش چیست؟
اگر می تواند با چرخ سعی کند، هر چند با وام گرفتن از دیگران، این کار مقدّم است، و نیابت گرفتن صحیح نیست; مگر آن که موجب عُسر و حرج گردد که در این صورت نایب می گیرد.
اگر می تواند با چرخ سعی کند، هر چند با وام گرفتن از دیگران، این کار مقدّم است، و نیابت گرفتن صحیح نیست; مگر آن که موجب عُسر و حرج گردد که در این صورت نایب می گیرد.
عنوان سوال:
شخصی بدون استفاده از چرخ نمی تواند سعی کند، و از سوی دیگر، تمکّن مالی جهت کرایه آن ندارد. وظیفه اش چیست؟
پاسخ:
اگر می تواند با چرخ سعی کند، هر چند با وام گرفتن از دیگران، این کار مقدّم است، و نیابت گرفتن صحیح نیست; مگر آن که موجب عُسر و حرج گردد که در این صورت نایب می گیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی عمداً یا جهلا یا سهواً بدون احرام وارد مکّه شده، و بر اثر گرانی بیش از حدّ کرایه، یا ممنوعیّت خروج از سوی دولت و مانند آن، نمی تواند به میقات برگردد. اکنون وظیفه اش چیست؟
- وظیفه کسی که مالی را غصب کرده چیست؟
- با توجه به تأکیدات دولت محترم جمهوری اسلامی ایران در روزهای اخیر بفرمایید که آیا دریافت یارانه نقدی برای کسانی که دارای تمکن مالی بوده و نیازمند به استفاده از این مبلغ نیستند، جایز است؟
- اگر مالی که غصب کرده از بین برود چه وظیفه ای دارد؟
- آیا آنچه اکنون متداول است که در پایان ماه کرایه را می پردازند خلاف ضوابط شرعی است؟ آیا موجر حق دارد اوّل ماه، بعد از تحویل خانه کرایه را مطالبه کند؟ مثلاً در موردی که خانه را یک ساله یا دو ساله کرایه داده، آیا می تواند در ابتدای اجاره کرایه یک سال یا دو سال را مطالبه نماید؟
- در اثر تعمیرات فعلی آخر کوه صفا و مروه معلوم نیست، کارکنان مسجدالحرام با گرفتن حقّالزّحمه از حجّاج پیر و مریض آنها را با چرخ سعی می‌دهند و زودتر از دور حجّاج، با چرخ دور میزنند، تکلیف آنها چیست؟
- شخصی به خاطر رفع احتیاج خانه یا مغازه اش را در مقابل مقداری پول گرو می گذارد. سپس با توافق همدیگر، گرو دهنده عین گرو گذاشته شده را از صاحب پول کرایه می کند، و در نتیجه خانه یا مغازه در تصرّف مالک می ماند و ماهانه کرایه اش را به مرتهن می دهد. آیا این معامله صحیح است؟
- کسی که برای حجّ نیابتی اجیر شده، سپس در همان سال، استطاعت مالی پیدا کرده وظیفه اش چیست؟
- هرگاه شخصی حیوانی بخرد، و در شکم آن مالی پیدا شود، متعلّق به چه کسی است؟
- چنانچه عقد اجاره با شخصی که سرقفلی را پرداخت کرده به پایان برسد وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نمی تواند بدون سوار شدن در چرخهای معمولی در مسعی سعی کند لیکن تمکن مالی ندارد چون ارز خود را صرف سوغات کرده وظیفه اش چیست
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی علاقمند به دختری است جهت ازدواج، و چون تمکن مالی ندارد وحیاء مانع است پدر و مادر را در جریان بگذارد، آیا می تواند با او صحبت کند یا بنویسد که خواهان ازدواج با او می باشد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی بدون احرام عمدا یا جهلا یا سهوا وارد مکه شده و بعدا از جهت گرانی بیش از حد کرایه یا ممنوعیت از طرف دولت نتوانست به میقات برگردد وظیفه اش چیست
- [سایر] آیا لازم است دختر و پسر و خانواده های آنان از نظر اقتصادی و تمکن مالی همتای هم باشند؟
- [سایر] آیا لازم است دختر و پسر و خانوادههای آنان از نظر اقتصادی و تمکن مالی همتای هم باشند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا طلب رضایت از کسی که غیبت او را کردهایم واجب است و در صورت عدم تمکّن وظیفه چیست؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی مالی را دزدیده و بعداً پشیمان شده و می خواهد به صاحبش برگرداند ولی دسترسی به او ندارد. چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] شخصی دائم العمر مریض است و توانائی روزه گرفتن ندارد ، همچنین توانائی مالی برای پرداخت فطریّه و کفّاره نیز ندارد ، وظیفه این شخص چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] چنانچه اتومبیلی را به عنوان داشتن بیمه کامل به شخصی کرایه دهند و در واقع بیمه نباشد اگر خسارتی به آن وارد شود کرایه کننده ضامن است یا خیر؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی که معتقد است عدم تمکن از طواف نساء را بعد از وقوفین و طواف زیارت و سعی و مقدم بدارد ان را بر وقوفین و بعد برای او تمکن حاصل شود و یا کشف شود تمکن ایا اعاده طواف نساء لازم است یا نه
مسائل مرتبط از این مرجع
- مقداری از اطراف پا و کفش که با راه رفتن روی زمین آلوده نجس می شود آن هم اگر به زمین برسد پاک می گردد، ولی پاک شدن کف دست یا زانوی کسی که با دست و زانو راه می رود محل اشکال است و همچنین پاهای مصنوعی و ته عصا و نعل چهارپایان و چرخ اتومبیل و مانند اینها.
- هرگاه لباسی که نماز در آن جایز است در اختیار ندارد اگر می تواند باید بخرد یا کرایه کند واگر دیگری به او ببخشد یا عاریه دهد چنانچه منت و ناراحتی زیادی نداشته باشد باید قبول کند.
- 26 اگر یقین ندارید خانه یا غذای او از پول غیر مخمس تهیه شده، تصرف در آن مانعی ندارد و اگر یقین دارید ما به شما اجازه می دهیم تصرف کنید و معادل خمس آن را که تصرف کرده اید به سادات نیازمندی بپردازید و اگر تمکن ندارید بر ذمه بگیرید و هر موقع که توانستید بپردازید
- اگر برای بیرون آوردن آب از چاه وسایلی لازم است باید تهیه کند، یا کرایه نماید، هرچند به چند برابر قیمت معمول باشد، اما اگر تهیه وسایل یا خریدن خود آب وضو آنقدر هزینه می خواهد که نسبت به حال او ضرر دارد واجب نیست.
- کسی که شغلش مسافرت است اگر برای کار دیگری غیر از شغل خود (مثلاً برای حج یا زیارت یا مقصد دیگری) مسافرت کند، باید مانند سایر مسافران نماز را شکسته بخواند، ولی اگر راننده ای اتومبیل خود را برای زیارت کرایه دهد و در ضمن خودش هم زیارت کند باید نماز را تمام بخواند.
- شکستن نماز واجب عمداً بنابر احتیاط جایز نیست، ولی برای جلوگیری کردن از ضرر قابل توجه مالی یا بدنی مانعی ندارد، مثلاً اگر جان نمازگزار یا کسی که حفظ جان او واجب است به خطر بیفتد و بدون شکستن نماز رفع خطر ممکن نباشد باید نماز را شکست، همچنین برای حفظ مالی که نگهداری آن لازم است، اما برای مالی که اهمیت چندانی ندارد، مکروه است.
- پاک کردن ورق قرآن فقط وظیفه کسی که آن را نجس کرده نیست، بلکه اگر دیگران هم باخبر شوند وظیفه همه است که آن را پاک کنند و اگر یکی این وظیفه را انجام دهد، از دیگران ساقط می شود، ولی اگر قرآن مال دیگری است و با شستن از بین می رود یا ناقص می شود آن کس که آن را نجس کرده، باید خسارت آن را بدهد.
- هرگاه کسی از دنیا برود در حالی که زکات واجب بر ذمه اوست و هم بدهی به مردم دارد، اول باید تمام زکات را از مالی که زکات آن واجب شده بدهند بعد دین او را ادا کنند و این در صورتی است که مالی که زکات به آن تعلق گرفته موجود باشد.
- امانتدار و کسی که مال را امانت می گذارد هر دو باید (بالغ) و (عاقل) باشند، بنابراین اگر بچه نابالغ یا دیوانه مالی را نزد کسی امانت بگذارد صحیح نیست، همچنین نمی توان مالی را نزد بچه نابالغ یا دیوانه امانت گذارد، ولی اگر ممیز باشد و ولی او اجازه دهد می تواند امانت را قبول کند.
- هرگاه نداند استحاضه او قلیله است یا کثیره، بنابر احتیاط واجب باید قبل از نماز، خود را وارسی کند و اگر نمی تواند خود را وارسی کند، احتیاط آن است که هم وظیفه استحاضه کثیره را انجام دهد و هم قلیله، اما اگر حالت سابق او معلوم است کثیره یا قلیله بوده می تواند به وظیفه همان ادامه دهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ناچار شود که در جایی نماز بخواند که به کلی از ایستادن تمکن ندارد باید نشسته نماز بخواند و اگر از رکوع و سجود تمکن ندارد برای انها با سر اشاره نماید
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ناچار شود که در جائی نماز بخواند که به طور کلی از ایستادن تمکن ندارد لازم است نشسته نماز بخواند و اگر از رکوع و سجود تمکن ندارد؛ برای آنها با سر اشاره نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر ناچار شود که در جائی نماز بخواند که بطور کلّی از ایستادن تمکّن ندارد ، لازم است نشسته نماز بخواند ، و اگر از رکوع و سجود نیز تمکّن ندارد ، برای آنها با سر اشاره نماید .
- [آیت الله اردبیلی] اگر وسایل زراعت ملک خود او باشد، میتواند کرایه آنها را از مخارج حساب کند، به شرط این که اگر از آنها در آن زراعت استفاده نمیکرد، میتوانست آنها را کرایه بدهد و در غیر این صورت نمیتواند کرایه آنها را از مخارج حساب نماید؛ ولی چنانچه به واسطه زراعت مستهلک شده باشند، میتواند هزینه استهلاک آنها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . شرکت در مجالس و محافل اهل بدع و فرق ضاله، حرام است مگر برای ردّ آنها در صورت تمکن.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در تیمم بنا بر احتیاط استحبابی باید کف دستها و پشت دستها در صورت تمکن پاک باشد.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه از شخصی که مال انسان را برده مالی نزد انسان باشد چنانچه از آمدن او مأیوس شد میتواند به قیمت مالی که از او برده از مال او تقاصّاً بردارد و بقیه آن حکم مجهول المالک را دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] در تیمم در صورت تمکن بنابر احتیاط مستحب باید پیشانی و کف دستها و پشت دستها پاک باشد
- [آیت الله خوئی] در تیمم بنابر احتیاط استحبابی باید پیشانی و کف دستها و پشت دستها در صورت تمکن پاک باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] پدری که فرزندش نیاز به ازدواج دارد و نمیتواند ازدواج کند اگر تمکّن داشته باشد که برای پسرش زن بگیرد نمیتواند از بابت زکات مخارج ازدواج او را بدهد و اگر تمکّن نداشته باشد میتواند از بابت زکات برای او زن بگیرد و همچنین است پسر نسبت به پدر.