موقوفه
به مال مورد وقف موقوفه گفته میشود.
تولیت یعنی چه ؟ و متولی چه وظایفی و چه اختیاراتی نسبت به موقوفه دارد ؟
تولیت یعنی تدبیر شوؤن وقف و اگر واقف در متن وقف وظیفه خاصی برای متولی تعیین ننمود پس وظیفه اش همان متعارف است در جهت حفظ موقوفه و رعایت جهت وقف است .
تولیت یعنی تدبیر شوؤن وقف و اگر واقف در متن وقف وظیفه خاصی برای متولی تعیین ننمود پس وظیفه اش همان متعارف است در جهت حفظ موقوفه و رعایت جهت وقف است .
پاسخ:
تولیت یعنی تدبیر شوؤن وقف و اگر واقف در متن وقف وظیفه خاصی برای متولی تعیین ننمود پس وظیفه اش همان متعارف است در جهت حفظ موقوفه و رعایت جهت وقف است .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا غیر متولی می تواند تولیت را باطل اعلان کند ؟
- آیا متولی می تواند از تولیت اعراض کند با فوت واقف و قبول متولی در حیات واقف ؟
- آیا واقف می تواند متولی را عوض نماید؟
- استفاده از اب موقوفه مسجد جهت شرب در حد 2 یا 3 گالن اشکال دارد؟
- استفاده از اب موقوفه مسجد جهت شرب در حد 2 یا 3 گالن اشکال دارد؟
- اگر متولی خیانت کند که باعث از بین رفتن تمام املاک وقف شود و متولی را نمی شود برکنار کرد الا مرگ او را می تواند از این عهده برکنار کند چه باید کرد ؟
- در رساله مناسک آمده است که زنان، افراد ناتوان مانند پیران و بیماران و (متولی امور آنان) می توانند به وقوف شب عید در مزدلفه اکتفا کنند و پیش از طلوع فجر از آن جا راهی منی شوند. حال آیا مقصود از (متولی امور آنان) همه کسانی هستند که برای انجام کارهایشان آنان را همراهی می کنند، یا فقط کسانی هستند که از آنان نمی توانند بی نیاز شوند و سخت محتاج آنان هستند؟
- اگر وقف نامه ضایع شد آیا متولی یا منتظمین این وقف می توانند بخواست خود و در این وقف تصرف کنند و مغازه بسازند و اجاره و سرقفلی بدهند ؟
- در مناسک فرموده اید در حال اختیار سواره سعی کردن جایز است، آیا سعی کردن بر صندلی های متحرک اگر متولی حرکت دادنش شخص دیگری باشد و سعی کننده فقط بر آن بنشیند، جایز است؟
- قرض دادن بشرط اینکه باید در حساب مبلغی به نسبت داشته باشد چه حکمی دارد ؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه واقف فردی را به عنوان متولی معین نماید و پس از متولی، شیوه ی ادامه ی تولیت بر موقوفه را مسکوت گذاشته باشد تعیین متولی بعدی بر عهده کیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه واقف، تولیت موقوفه را طیّ وقفنامهای برای اشخاص معیّنی به ترتیب قرار دهد، و افراد فوق از قبول تولیت اعراض نمایند، آیا متولّی بعدی باید از سوی واقف باشد، یا حاکم شرع او را تعیین میکند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه متولی موقوفه به عللی نتواند و یا نخواهد به تولیت خود ادامه دهد، آیا می تواند فردی امین و مدیر را به عنوان متولی یا وکیل خود تعیین نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به مرور زمان مال الاجاره اراضی وقفی زیاد شود و مستأجرین حاضر به پرداخت حقوق واقعی بر طبق زمان نباشند آیا متولیّ چه وظیفهای نسبت به موقوفه دارد در ضمن موقوفه جز موقوفات عامّ است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان متولّی موقوفه ای را بدون خیانت از دخالت در موقوفه مذکور منع کرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا فروختن بعضی از موقوفه برای هزینه تعمیر و اجرت متولی موقوفه جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] متولی مسجد که فوت کرده آیا اولاد او از تولیت مسجد ارث میبرند؟
- [آیت الله نوری همدانی] حدود اختیارات متولی یک موقوفه تا چه حدی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مسجد نیاز به متولّی دارد، یا تولیت مربوط به مستغلّات مسجد است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جایز است متولّی وقف تولیت خود را به اداره اوقاف و امور خیریه واگذار نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولّی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.
- ملکی که مقداری از آن وقف است، و مقداری از آن وقف نیست، اگر تقسیم نشده باشد، متولّی وقف و مالک قسمتی که وقف نیست میتوانند وقف را جدا کنند.
- فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد، ولی اگر ملک حسینیه باشد، با اجازه متولّی میشود بهجای دیگر منتقل نمود.
- اگر ملکی را بر افراد مخصوصی، مثلاً بر اولاد خود وقف کند که هر طبقهای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده کنند، چنانچه متولّی وقف آن را اجاره دهد و بمیرد، اجاره باطل نمیشود، ولی اگر متولّی نداشته باشد و یک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده، آن را اجاره دهند، و در بین مدت اجاره بمیرند، چنانچه طبقه بعدی آن اجاره را امضاء نکنند، اجاره باطل میشود، و در صورتی که مستأجر مالالاجاره تمام مدت را داده باشد، مابقی مالالاجاره را از زمان باطل شدن، پس میگیرد.
- پدر میتواند از زکات برای پسر فقیرش زن بگیرد ، و همچنین است پسر نسبت به پدر .
- اگر عین موقوفه خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود مگر آنکه وقف مقید به عنوان خاصی باشد و آن عنوان از بین برود، مثل اینکه باغ را به قید باغ بودن وقف کرده باشد که اگر آن باغ خراب شود وقف باطل میشود، و به ورثه واقف برمیگردد.
- اگر روزهدار دروغی را به خدا و پیغمبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم عمداً نسبت دهد کفاره ندارد ولی ، احتیاط مستحب آن است که کفاره بدهد .
- آثار بجا مانده پس از ویران کردن مسجد مانند سنگ و چوب و آهن، و وسایل آن مانند لوازم روشنایی، گرمایشی و سرمایشی، اگر وقف بر مسجد باشد، واجب است که صرف مسجد دیگری شود، و اگر این کار ممکن نباشد، در مصالح عمومی مصرف گردد، و اگر نتوان جز با فروششان از آنها استفاده کرد، باید متولّی یا آن که مانند او حق تصرف دارد آنها را بفروشد و صرف مسجد دیگری بکند. و در صورتی که آثار بجا مانده مسجد، ملک آن باشد، مثل آنکه از منافع عینِ وقف شده بر مسجد خریداری شده باشد، واجب نیست که خود این آثار صرف مسجد دیگری شود، بلکه جایز است که متولّی یا آن که مانند او حق تصرف دارد در صورت صلاحدید آنها را بفروشد، و بهای آنها را صرف مسجد دیگری کند. و حکم تفصیلی که گذشت درباره آثار بجا مانده اوقاف عام، مانند مدارس و حسینیهها که در راهها قرار میگیرند، نیز جاری است.
- وجوب أمر به معروف و نهی از منکر ، بر هر مکلّف نسبت به خانواده و نزدیکان شدیدتر است ، بنابراین اگر کسی در خانواده و نزدیکان خود نسبت به واجبات دینی ، از قبیل نماز ، و روزه و خمس و . . . بی توجّهی و سبک شمردن احساس نماید ، و نسبت به ارتکاب محرّمات از قبیل غیبت ، و دروغ و . . . بی مبالاتی و بی باکی ببیند ، باید اهمّیّت بیشتری ، با مراعات مراتب سه گانه أمر به معروف و نهی از منکر جلو کارهای زشت آنها را بگیرد ، و آنها را با انجام کارهای خوب دعوت نماید . ولی نسبت به پدر و مادر احتیاط واجب است که با ملایمت و نرمی آنها را راهنمائی بکند و هیچوقت با خشونت با آنها روبرو نشود .
- معامله چیزی که وقف شده باطل است ، ولی اگر به طوری خراب شود که نتوانند استفادهای را که مال برای آن وقف شده از آن ببرند ، یا در معرض این جهت باشد مثلاً حصیر مسجد به طوری پاره شود که نشود روی آن نماز خواند ، فروش آن برای متولّی ، و کسی که در حکم اوست اشکال ندارد ، و در صورتی که ممکن باشد ، باید بنابر احتیاط استحبابی پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] واقف در حین وقف کردن می تواند برای موقوفه متولی تعیین کند. 1 مسجد متولی نمی خواهد اما اگر مسجد موقوفاتی داشته باشد می تواند برای آن موقوفات متولی قرار دهد. 2 اگر متولی تعیین کرده متولی باید طبق وقف نامه عمل کند. 3 تغییر متولی جایز نیست. 4 اگر واقف متولی تعیین نکند: الف: اگر وقف عام باشد حاکم شرع متولی را تعیین می کند. ب: اگر وقف خاص باشد اختیار با خود آنان است و اگر آنها بالغ نباشند اختیار با ولی آنها می باشد و در این مورد تعیین متولی از جانب حاکم شرع لازم نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تصرف و دخالت در امور اوقاف مجهول التولیه و " غُیَّب و قُصَّر "و مساجد و مدارس دینی و موقوفه و کتابخانه های موقوفه که متولی منصوص ندارد برای غیر مجتهد جامع الشرایط یا مأذون از طرف او حرام و خلاف شرع است و تصرف در وجوهی که آنها می دهند جایز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقف مشاع جایز است، یعنی می توان مثلاً، دو دانگ از خانه یا مزرعه ای را وقف کرد و در صورت لزوم حاکم شرع یا متولی می تواند مال موقوفه را با نظر اهل خبره جدا کند.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه چیزهایی همچون فرش، وسایل چای و لوازم صوتی موجود در جاهایی مانند مساجد، مدارس و حسینیّهها برای آنجا وقف شده باشند، فروش آنها جایز نیست و چنانچه آن چیزها را به آنجا تملیک کرده باشند، اختیار آن با متولّی موقوفه یا حاکم شرع است و هر وقت به مصلحت موقوفه باشد، میتوانند آن را به چیزهای دیگر تبدیل کنند و یا به فروش برسانند.
- [آیت الله وحید خراسانی] جمعی از فقهاء اعلی الله مقامهم فرموده اند انسان می تواند از زکات زمینی را وقف کند یا قران یا کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید و می تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد ولی ولایت مالک بر وقف و تعیین متولی بدون مراجعه به حاکم شرع محل اشکال است
- [آیت الله بهجت] اگر بچه نابالغ یا دیوانه چیزی را پیدا کند، ولیّ او باید وظایفی را که گفته شد، انجام دهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در اوقاف عمومی متولی خیانت کند و عایدات آن را به مصرفی که معین شده نرساند، حاکم شرع باید متولی امینی برای آن معین نماید یا در کنار او بگذارد و اگر متولی وقف خاص خیانت کند، حاکم شرع با موافقت طبقه موجود برای آنها متولی تعیین، یا ضمیمه می کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر متولی وقف خیانت کند و عایدات آن را به مصرفی که معین شده نرساند، حاکم شرع باید به جای او متولی امینی معین نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر متولّی وقف بمیرد یا خیانت کند و یا از عهده اداره وقف برنیاید باید مراجعه به حاکم شرع شود تا حاکم شرع متولّی یا ناظر معیّن نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر متولی وقف خیانت کند و عایدات آن را به مصرفی که معین شده نرساند، حاکم شرع میتواند به جای او متولّی امینی معین نماید.