واسطه
وسیله و علّت ثبوت چیزی برای چیز دیگر را واسطه گویند.
آیا نذر روزه حتماً باید به واسطه طلب حاجتی باشد یا شخصی می‌تواند بدون هیچ درخواستی فقط نذر کند که فلان روز را روزه بگیرد؟
نذر متوقف بر طلب حاجت نیست.
نذر متوقف بر طلب حاجت نیست.
عنوان سوال:
آیا نذر روزه حتماً باید به واسطه طلب حاجتی باشد یا شخصی می‌تواند بدون هیچ درخواستی فقط نذر کند که فلان روز را روزه بگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی به واسطه نذر قبلی روزه باشد، در این صورت می‌تواند در همان روز که روزه است، مسافرت کند؟ اگر مسافرت کرد، روزهاش صحیح است؟
- آیا زن می تواند اگر شوهر مبلغ درخواستی که بابت شیردادن از او طلب می کند به او نداد، به فرزند شیر ندهد؟
- کسی که روزه واجبی بر عهده دارد؛ مثل قضای روزه ماه رمضان و روزه نذر و ...، آیا می‌تواند روزه مستحبّی بگیرد؟
- آیا شخصی که احتمال می دهد روزه قضا دارد می تواند روزه مستحبی بگیرد و اگر برای روزه مستحبی مانند اعتکاف نذر کند چطور ؟
- شخصی برای گرفتن روزه نذری و روزه قضا وقت کافی ندارد و مثلاً 10 روز تا ماه رمضان مانده و او مجموعاً 15 روزه قضا و نذر دارد که وقت نذر هم در دهه آخر شعبان است. ابتدا باید کدام یک را نیت کند؟ روزه قضا را نیت نماید یا روزه نذری را؟
- اگر کسی نذر یا عهد کرده باشد یا قسم خورده باشد که روز معینی را روزه بگیرد، می‌تواند در آن روز معتکف شود و روزه واجب خود را بگیرد یا باید روزه او مخصوص اعتکاف باشد؟
- کسی که مرتباً هفتهای یک مرتبه به جمکران میرود (بدون نذر و عهد)، روزه ماه مبارک رمضان را در سفر جمکران می‌تواند بگیرد یا خیر؟
- کسی که کثیرالسفر نیست، در ماه مبارک رمضان می‌تواند قبل از سفر نذر کند که روزهای بعد را که در سفر است، روزه بگیرد؟
- شخصی که روزه استیجاری بر عهده اوست، اگر وقتی بیدار میشود، معلوم شود قبل از اذان صبح محتلم بوده، می‌تواند روزه استیجاری خود را بگیرد؟
- آیا اعتکاف به واسطه نذر، عهد، قسم و امثال آن واجب میشود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] شخصی نذر کرده اگر فلان قطعه زمین یا فلان چیز فروخته شود (لله علی) کذا اکنون بخش عمده آن چیز مورد نظر فروخته شده است تکلیف در جهت وفا به نذر چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی نذر کند که در ایام معینی معتکف شود، آیا می‌تواند در همان ایام روزه نذری یا استیجاری بر عهده او باشد، می‌تواند در همان اعتکاف، روزه نذری یا اجارهای خود را به جا آورد؟ اگر نذر اعتکاف بدین گونه بوده است که روزه برای اعتکاف باشد، آیا کفایت از روزه نذری یا اجارهای میکند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی بگوید: خدایا اگر حاجت من برآورده شد فلان کار را می کنم. آیا در انعقاد نذر کافی است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا انسان می‌تواند نذر کند که در سفر روزه بگیرد؟
- [سایر] کسی که قضای روزه ماه رمضان بدهکار است، آیا می‌تواند روزه نذر کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا انسان می‌تواند نذر کند که در سفر روزه بگیرد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر شخصی نذر کند که در ایام معیّنی معتکف شود. اگر در همان ایام، روزه نذری یا استیجاری بر عهده او باشد، آیا می‌تواند در همان اعتکاف، روزه نذری یا اجارهای خود را بجا آورد؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی نذر کرده که هر سال روز عید غدیر روزه بگیرد، اتّفاقاً امسال عید غدیر در مسافرت بوده و قصد عشره هم نکرده، آیا می‌تواند درمسافرت روزه بگیرد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی نیّت و نذر کرده که هر دوشنبه را روزه بگیرد و در نیّتش این که روزه گرفتن او در روزهای دوشنبه باشد، لحاظ شده و فرقی برایش نمیکند که روزه قضای پدر و مادرش باشد یا روزه قضای خودش یا روزه مستحبّی که به واسطه این نذر، واجب شده است. حال اگر در روز دوشنبه مسافر باشد، آیا می‌تواند روزه قضای خود یا پدر و مادر یا اقوام خود را نیّت کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی نذر کند به فقیر معینی صدقه بدهد، آیا می‌تواند به فقیر دیگری بدهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- روزهداری که محتلم شده می‌تواند بول کند گرچه بداند به واسطه بول باقیمانده منی از مجری بیرون میآید.
- اگر غیر روزه رمضان روزه معیّنِ دیگری بر انسان واجب باشد مثلاً به واسطه نذر یا غیر آن، بهتر است در آن روز مسافرت نکند، و اگر در سفر باشد لازم نیست قصد کند که ده روز در جایی بماند و آن روز را روزه بگیرد.
- در ضمانت باید طلبکار و بدهکار و جنس بدهی معلوم باشد - ولو اجمالاً - مثلاً اگر کسی از دیگری صد من گندم و ده هزار تومان پول طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم، صحیح است و طلبکار می‌تواند یکی از دو طلب را از ضامن بگیرد.
- اگر نذر کند که روز معیّنی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند باید کفّاره نذر بدهد و کفّاره آن این است که ده فقیر را سیر نماید یا سه روز روزه بگیرد.
- هیچ فرقی بین نذر و عهد نیست مگر در تلفّظ، مثلاً اگر بگوید با خدا عهد میکنم که هر شب نماز شب بخوانم یا اگر مریض من خوب شد هزار تومان صدقه میدهم، به آن عهد میگویند و اگر بگوید با خدا نذر میکنم که هر شب نماز شب بخوانم یا با خدا نذر میکنم که اگر مسافر من سالم برگشت فلان کار خیر را انجام بدهم، به آن نذر میگویند و کلیه مسائلی که در نذر گفته شد در عهد نیز میآید.
- نذر کننده باید مکلّف و رشید باشد و آن کار برای او مقدور باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کردهاند یا به واسطه عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده صحیح نیست و همچنین سفیه و کسی که حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع کرده است نذرهای مربوط به اموالشان صحیح نیست.
- اگر به واسطه نذر چیزی بر ذمّه او آمده باشد و بمیرد لازم نیست ورثه آن نذر را ادا کنند گرچه میّت را بری الذمّه کردن بسیار شایسته است، ولی اگر چیز معیّنی را نذر کرده، باید ورثه آن را به مصرف نذر برسانند.
- کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد می‌تواند روزه مستحبّی یا روزه استیجاری بگیرد.
- اگر در قرض برای پرداخت آن مدّتی قرار دهند، طلبکار پیش از تمام شدن آن مدّت نمیتواند طلب خود را مطالبه نماید، ولی اگر مدّت نداشته باشد، طلبکار هر وقت بخواهد می‌تواند طلب خود را مطالبه نماید.
- روزه اعتکاف لازم نیست برای اعتکاف باشد، و اگر روزه واجب یا نذر یا استیجاری و مانند آنها باشد مانعی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر نذر روزه کند ولی روز آن را معیّن نسازد نمی تواند آن را در سفر بجا آورد، حتّی اگر نذر کند در سفر روزه بگیرد یا فلان روز را روزه بگیرد خواه در سفر باشد یا در حضر این نذر هم اشکال دارد.
- [آیت الله اردبیلی] نذر بر چند قسم است: اوّل:نذری که برای شکر نعمت دنیوی یا اخروی باشد، مثلاً بگوید: (از برای خداست بر من که اگر مرا توفیق حجّ داد یا به من فرزندی عطا نمود، فلان کار خیر را انجام دهم)، یا برای شکرِ ترک گناه یا رفع بلا یا بیماری و یا سایر مشکلات صورت بگیرد، مثلاً بگوید: (از برای خداست بر من که اگر از فلان گناه محفوظ ماندم یا بیمارم شفا یافت، فلان عمل خیر را انجام دهم)؛ به این قسم نذر که برای شکرگزاری انجام میشود (نذر بِرّ) گفته میشود. دوم:نذری که برای زَجْر (یعنی بازداشتن) خود از عمل حرام یا مکروه انجام میدهد، مثلاً میگوید: (از برای خداست بر من که اگر عمدا غیبت کردم، یک روز روزه بگیرم)؛ این قسم نذر را (نذر زَجْر) میگویند. سوم: نذری که مطلق بوده و مشروط و معلّق به چیزی نباشد، به عنوان مثال بگوید: (از برای خدا بر من است که فردا را روزه بگیرم)؛ به این قسم نذر (نذر تَبَرُّعی) میگویند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نذر دو قسم است: اوّل: نذری که بصورت مشروط انجام می شود مثلا می گوید: چنانچه بیمار من بهبود یابد انجام فلان کار برای خدا بر عهده من است (اینگونه نذر را نذر شکر می گویند) یا اگر مرتکب فلان کار زشت شوم فلان کار خیر را برای خدا انجام خواهم داد (اینگونه نذر کردن را نذر زجر گویند). دوّم: نذر مطلق: و آن نذری است که بدون هیچ قید و شرطی بگوید: (لله علیّ) یا (برای خدا بر عهده من است) که فلان کار را انجام دهم و همه این نذرها صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نذر در صورتی صحیح است که برای آن صیغه خوانده شود، خواه به عربی باشد یا زبانهای دیگر، بنابراین اگر بگوید چنانچه فلان حاجت من روا شود برای خدا بر من است که فلان مقدار مال را به فقیر بدهم، نذر او صحیح است، بلکه اگر بگوید نذر می کنم برای خدا اگر فلان حاجت من رواشود فلان کار خیر را انجام دهم، کافی است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مسافر نمیتواند روزه مستحبی بگیرد، مگر در مدینه طیبه (به تفصیلی که در مسأله بعد میآید) و اگر نذر کند روزه مستحبی بگیرد، نمیتواند آن را در سفر به جا آورد، مگر در نیّت نذر تصریح کرده باشد که روزه را در سفر انجام دهد، یا چه مسافر باشد یا نباشد روزه بگیرد و لازم نیست قبل از رفتن به مسافرت نذر کند بلکه می‌تواند بعد از سفر نذر کند که در همان سفر روزه بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] روزهداری که محتلم شده، می‌تواند بول کند، اگرچه بداند به واسطه بول کردن باقیمانده منی از مجری بیرون میآید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نذر دو قسم است: نذری که به صورت (مشروط) انجام می شود، مثلاً می گوید: چنانچه مریض من خوب شود انجام فلان کار برای خدا بر عهده من است (این را (نذر شکر) گویند) یا اگر مرتکب فلان کار بد شوم فلان کار خیر را برای خدا انجام خواهم داد (و آن را (نذر زجر) گویند)، دوم نذر مطلق است و آن این که بدون هیچ قید و شرطی بگوید: (من برای خدا نذر می کنم که نماز شب بخوانم) و همه اینها صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نذر کند اگر مریض او خوب شود یا مسافرش سالم بازگردد فلان کار خیر را انجام دهد، چنانچه معلوم شود پیش از نذر کردن مریض او خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر واجب نیست.
- [آیت الله بهجت] اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند، باید یک بنده آزاد نماید یا دو ماه پیدرپی روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام دهد، ولی اگر نذر او مطلق باشد و روزی را برای آن روزه بگیرد، مانند روزه مستحبی می‌تواند در آن روز چه پیش از ظهر و چه بعد از ظهر افطار کند و در روز دیگری برای ادای نذرش روزه بگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نذر کننده باید بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختیار خود نذر کند بنابراین کسی که به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر کرده یا او را بر نذر اکراه کرده باشند نذر او صحیح نیست