وقت نماز
هر یک از نمازهای واجب باید در وقت مخصوصی اقامه گردد، که به آن اوقات نمازهای یومیه می گویند.
شخصی وارد نماز می‌شود؛ ولی در بین نماز اطمینان پیدا می‌کند که هنگام شروع نماز وقت نماز نبوده است، در این صورت چه وظیفه‌ای دارد؟
اگر یک رکعت از نماز در وقت بوده است، کفایت می‌کند.
اگر یک رکعت از نماز در وقت بوده است، کفایت می‌کند.
عنوان سوال:
شخصی وارد نماز می‌شود؛ ولی در بین نماز اطمینان پیدا می‌کند که هنگام شروع نماز وقت نماز نبوده است، در این صورت چه وظیفه‌ای دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی با یقین به اینکه وقت نماز شده است، وارد نماز می‌شود؛ ولی در بین نماز شک می‌کند که وقت نماز شده یا نه، در این جا چه وظیفه‌ای دارد؟
- کسی که در آخر وقت، تصوّر می‌کند برای دو نماز وقت دارد و نماز ظهر خود را شروع می‌کند و وقتی نماز ظهر او تمام می‌شود اذان مغرب را میگویند، آیا نماز ظهر او صحیح است، یا باید با نماز عصر هر دو را قضا نماید؟
- شخصی هر موقع در نماز برای او شکّی ایجاد می‌شود، نماز خود را رها می‌کند و نماز را از سر میگیرد. آیا قطع نماز و شروع مجدّد آن، کار صحیحی است؟ آیا نماز دوّم مجزی است؟
- اگر نمازگزار در حین نماز شک کند که کاری که نماز یا وضو را باطل می‌کند رخ داده یا خیر، چه وظیفه‌ای دارد؟
- نگه داشتن بچّه در بغل، حین نماز، آیا به نماز لطمهای وارد می‌کند؟ اگر آن بچّه محمول نجاست باشد، فرقی می‌کند؟
- اگر از شخصی پس از استبراء قطراتی خارج شد چه وظیفه‌ای دارد؟
- اگر کسی شک دارد کثیرالشّک است یا خیر، نسبت به مواردی که شک می‌کند، چه وظیفه‌ای دارد؟
- کسی که شکّ در رکعات نماز برای او پیش میآید، ولی بعد از سلام نماز، به طور کلّی فراموش می‌کند که چه شکّی برای او پیش آمده بود تا بر طبق آن به وظیفهاش عمل کند، چه وظیفه‌ای دارد؟
- کسیکه بعد از نماز شک می‌کند نماز را در داخل وقت خوانده یا قبل از داخل شدن وقت، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
- آیا به فتوای حضرتعالی آن وقتی که اهل تسنّن در مسجدالحرام و مسجدالنّبی(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) به عنوان وقت نماز مغرب میگیرند، قابل اطمینان است و در غیرضرورت و تقیّه میتوان درآن وقت نماز مغرب را خواند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] کسی که اطمینان دارد وقت نماز داخل شده و شروع به نماز خواندن می‌کند و بعد از نماز میفهمد که هنگام شروع نماز، وقت نماز نشده بود، آیا نمازش صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی در آخر وقت، نماز ظهر را اقامه می‌کند و در اثناء نماز متوجّه می‌شود که نماز ظهری را که شروع کرده، تمامادر وقت نماز عصر است آیا باید نماز ظهر را رها کند، یا آن که عدول به عصر نماید؟
- [سایر] آیا اذانی که از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می‌شود، برای اطمینان یافتن از حصول وقت نماز کفایت می‌کند یا خیر؟ منظور از یقین در وقت نماز چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی در سال گذشته که حج تمتع واجب خود را انجام می داده تنها نماز طواف را به گمان اینکه کفایت می‌کند بدون طواف انجام داده است و سپس باقی اعمال را انجام داده ایا چه وظیفه‌ای دارد
- [آیت الله بروجردی] شخصی به حمّام میرود، پس از غسل شک می‌کند که آیا وقت برای ادای صلات هست که نیّت ادا کند، یا وقت گذشته و باید نیّت قضا کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کشاورزی که وقت شروع کار او بهار، و سه ماه بعد محصول را جمعآوری می‌کند، آیا مبداء سال هنگام شروع به کار است یا زمان جمعآوری مجصول؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی که نمازش غلطهای فراوانی دارد، و به احرام عمره تمتّع محرم شده، و وارد مکّه می شود، و (مثلا) هفت روز در مکّه توقّف می کند. آیا واجب است تا آخر وقت در احرام بماند و نمازش را اصلاح نماید، سپس شروع به طواف و نماز کند، یا وظیفه دیگری دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] قرائت شخصی صحیح نبوده و به همان صورت نماز طواف را خوانده و کسی را هم که نمیدانسته قرائتش صحیح است یا نه، نایب گرفته و برایش نماز خوانده است. اکنون که به وطنش بازگشته، آیا وظیفه‌ای برعهدهاش باقی مانده یا خیر؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی محرم به احرام عمره تمتع وارد مکه شده است و هفت روز مثلا در مکه توقف دارد و نماز او غلطهای زیادی دارد ایا واجب است که تا اخر وقت در احرام بماند و نمازش را اصلاح کند و بعد شروع به طواف کند یا وظیفه دیگری دارد
- [سایر] دقیقا وقت نماز عشا از چه ساعتی شروع می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر یک نفر ثقه به داخل شدن وقت خبر دهد، یا انسان اطمینان پیدا کند که وقت نماز شده و مشغول نماز شود و در بین نماز بفهمد که هنوز وقت داخل نشده نماز او باطل است و همچنین است اگر بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را پیش از وقت خوانده، ولی اگر در بین نماز بفهمد وقت داخل شده یا بعد از نماز بفهمد که در بین نماز وقت داخل شده نماز او صحیح است.
- موقعی انسان میتواند مشغول نماز شود که اطمینان کند وقت داخل شده است یا یک نفر ثقه به داخل شدن وقت خبر دهد. بنابراین اذان انسان وقت شناس و مورد اطمینان کافی است چنانکه به گفته منجّم ثقه هم میتوان اکتفا نمود.
- در جایی که به واسطه احتمال باد و باران و زیادی جمعیت و مانند اینها اطمینان ندارد که بتواند نماز را تمام کند، اگر شروع کرد و به مانعی بر نخورد، نمازش صحیح است.
- اگر بخواهند چند نفر را برای به جا آوردن نماز میّت اجیر کنند، لازم نیست وقت معیّن کنند و میتوانند همه با هم شروع کنند.
- اگر بعد از نماز فهمید که نماز او رو به قبله نبوده است اگر انحراف به سمت راست یا سمت چپ قبله نرسیده نماز صحیح است و اگر به سمت راست یا سمت چپ قبله رسیده و یا پشت به قبله بوده، اگر در وقت است باید نماز را دوباره بخواند ولی اگر خارج وقت است قضا لازم نیست.
- کسی که میتواند وقت را تشخیص دهد اگر به گفته کسی که میگوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است اگر گفته او حجّت بوده است نظیر ثقه و اذان وقت شناس، قضا و کفّاره ندارد و اگر حجّت نبوده باید قضای آنرا بگیرد ولی کفّاره ندارد.
- اگر در بین نماز چیزی که بر آن سجده می‌کند گُم شود و چیزی که سجده بر آن صحیح است نداشته باشد، چنانچه وقت وسعت دارد باید نماز را بشکند، و اگر وقت تنگ است باید به هر چیزی که میتواند سجده نماید.
- کسی که یقین دارد سفر او هشت فرسخ است اگر نماز را شکسته بخواند و بعد بفهمد که هشت فرسخ نبوده باید آن را اعاده کند و اگر وقت گذشته قضا نماید. ولی اگر یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست و نمازش را تمام بخواند و بعد بفهمد هشت فرسخ بوده است لازم نیست نماز را اعاده یا قضا کند.
- نزدیک اذان صبح از طرف مشرق سپیدهای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را فجر اوّل گویند موقعی که آن سپیده پهن شد فجر دوم، و اوّل وقت نماز صبح است.
- اگر حیوان شخصی، به انسان حمله کند او حقّ دارد از خود دفاع کند و اگر به حیوان خسارتی وارد شود ضامن نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به خاطر مانعی مثلاً وجود ابر یا غبار، در اول وقت نماز به داخل شدن وقت اطمینان شخصی یا نوعی حاصل نشود، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را به تأخیر انداخت تا اطمینان شخصی یا نوعی پیدا شود، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند؛ به ویژه در مواردی که نسبت به شناختن وقت مانع شخصی وجود داشته باشد، مثلاً به واسطه نابینایی یا بودن در زندان نتواند در اول وقت نماز به داخل شدن وقت، اطمینان کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان به گفته کسانی که از روی قاعده علمی وقت گرفتن خورشید و ماه را میدانند اطمینان پیدا کند که خورشید یا ماه گرفته، باید نماز آیات را بخواند و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه میگیرد وفلان مقدار طول میکشد و انسان به گفته آنان اطمینان پیدا کند، باید به حرف آنان عمل نماید، مثلاً اگر بگویند خورشید فلان ساعت شروع به باز شدن می‌کند، احتیاطا نباید نماز را تا آن وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان به گفته کسانی که از روی قاعده علمی وقت گرفتن خورشید وماه را میدانند، اطمینان پیدا کند که خورشید یا ماه گرفته، بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند، و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه میگیرد وفلان مقدار طول میکشد وانسان به گفته آنان اطمینان پیدا کند، بنابر احتیاط واجب باید به حرف آنان عمل نماید مثلاً اگر بگویند آفتاب فلان ساعت شروع به باز شدن می‌کند، احتیاطاً باید نماز را تا آنوقت تأخیر نیندازد.
- [آیت الله سیستانی] موقعی انسان میتواند مشغول نماز شود که یقین کند وقت داخل شده است ، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند ، بلکه به اذان و به خبر شخصی که مکلف بداند شدیداً مراعات دخول وقت را می‌کند چنانچه موجب اطمینان شود نیز میتوان اکتفا نمود .
- [آیت الله وحید خراسانی] موقعی انسان می تواند مشغول نماز شود که یقین یا اطمینان کند وقت داخل شده است یا دو مرد عادل یا شخصی که مورد وثوق باشد و ظن بر خلاف قول او نباشد به داخل شدن وقت خبر دهند یا کسی که وقت شناس و مورد اطمینان باشد برای اعلام دخول وقت اذان بگوید
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان به گفتهی کسانی که از روی قاعده علمی وقت گرفتن خورشید و ماه را میدانند، اطمینان پیدا کند که خورشید یا ماه گرفته، بنا بر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه میگیرد و فلان مقدار طول میکشد و انسان به گفتهی آنان اطمینان پیدا کند، بنا بر احتیاط واجب باید به حرف آنان عمل نماید، مثلاً اگر بگویند آفتاب فلان ساعت شروع به باز شدن می‌کند، احتیاطاً باید نماز آیات را تا آن وقت تأخیر نیندازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که بر اثر مانع شخصی؛ مانند نابینایی، کار در تونل های زیرزمین، زندانی بودن، یا مانع عمومی؛ نظیر ابری بودن فضا یا کسوف آفتاب , نتواند اول وقت را تشخیص دهد، میتواند به گمان قوی خود که نزدیک طمأنینه است, نماز را شروع کند , هرچند احتیاط مستحب در تأخیر آن تا زمانِ یقین یا اطمینان است.
- [آیت الله خوئی] اگر به واسط ابر یا غبار، نتواند در اول وقت نماز به داخل شدن وقت یقین کند، چنانچه گمان داشته باشد که وقت داخل شده، میتواند مشغول نماز شود، ولی در چیزهایی که نسبت به شناختن وقت مانع شخصی باشد مثل نابینائی و در زندان بودن، احتیاط واجب آن است که نماز را تأخیر بیندازد تا یقین یا اطمینان کند که وقت داخل شدهاست.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان به گفته کسانی که از روی قاعده علمی وقت گرفتن خورشید و ماه را می دانند، اطمینان پیدا کند که خورشید یا ماه گرفته، باید نماز آیات را بخواند و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه می گیرد و فلان مقدار طول می کشد و انسان به گفته آنان اطمینان پیدا کند; باید به حرف آنان عمل نماید، مثلاً اگر بگویند آفتاب فلان ساعت شروع به باز شدن می کند; باید نماز را تا آن وقت تأخیر نیندازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که مسائل نماز و احکام شک و سهو را نمیداند و احتمال میدهد که یکی از اینها در نماز پیش آید و نمازش را باطل کند، نمیتواند در اول وقت با قصد جزمی نماز را شروع کند بلکه یا باید نماز را در اول وقت به قصد رجاء شروع کند یا برای یاد گرفتن اینها نماز را از اول وقت به تأخیر بیندازد ولی اگر اطمینان دارد که نماز را به طور صحیح تمام می‌کند، میتواند در اول وقت با نیت جزمی مشغول نماز شود و در هر صورت اگر در نماز مسألهای که حکم آن را نمیداند پیش نیاید، نماز او صحیح است و اگر مسألهای که حکم آن را نمیداند پیش آید، جایز است به یکی از دو طرفی که احتمال میدهد، عمل نماید و نماز را تمام کند؛ ولی بعد از نماز باید مسأله را بپرسد که اگر نمازش باطل باشد، دوباره بخواند و اگر صحیح بوده، اعاده لازم نیست.