استفتائات آیت الله مظاهری
آدرس: http://www.almazaheri.org

اگر کسی‌ مجبور باشد در وسائلی‌ مثل‌ قطار یا اتومبیل‌ و یا هواپیما نماز بخواند، با توجه‌ به‌ لزوم‌ رو به‌ قبله‌ بودن‌ تکلیف‌ چیست‌؟
قبله‌ ساقط‌ است‌.

عنوان سوال:

اگر کسی‌ مجبور باشد در وسائلی‌ مثل‌ قطار یا اتومبیل‌ و یا هواپیما نماز بخواند، با توجه‌ به‌ لزوم‌ رو به‌ قبله‌ بودن‌ تکلیف‌ چیست‌؟

پاسخ:

قبله‌ ساقط‌ است‌.

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

قبرستانی‌ است‌ که‌ اکنون‌ مشخّص‌ شده‌ که‌ 20 درجه‌ از قبله‌ انحراف‌ دارد، تکلیف‌ ما نسبت‌ به‌ امواتی‌ که‌ رو به‌ قبله‌ دفن‌ نکرده‌اند چیست‌؟
کسی‌ که‌ سالهای‌ اول‌ تکلیف‌ نماز نخوانده‌ و روزه‌ نگرفته‌ است‌ و اکنون‌ نمی‌داند چند سالگی‌ به‌ تکلیف‌ رسیده‌ است‌ وظیفه‌اش‌ چیست‌؟
اگر وقت‌ نماز به‌ قدری‌ تنگ‌ باشد که‌ وقت‌ برای‌ وضو و تیمّم‌ نباشد، تکلیف‌ چیست‌؟
کسی‌ که‌ با فیش‌ حج‌ّ میّت‌ و به‌ نیابت‌ از او به‌ عربستان‌ می‌رود، اگر خودش‌ تمام‌ شرایط‌ را داشته‌ باشد غیر از باز بودن‌ راه‌، که‌ آن هم‌ با فیش‌ حج‌ّ میّت‌ حاصل‌ شده‌ است‌، آیا می‌تواند قبل‌ از میقات‌ برای‌ متوفّی‌ نایب‌ بگیرد و آن‌ حج‌ّ را برای‌ خودش‌ بجا آورد؟ و در فرض‌ سؤال‌ اگر میّت‌ نایب‌ را مشخص‌ کرده‌ باشد تکلیف‌ چیست‌؟
مخارجی‌ که‌ برای‌ اموات‌ صورت‌ می‌گیرد، اطعام‌های‌ مفصّل‌ در تالارها، تاج‌ گل‌های‌ گران‌ قیمت‌، حالت‌ مسابقه‌ به‌ خود گرفته‌ و چشم‌ و هم‌ چشمی‌ یا برخی‌ عادات‌ و رسوم‌ اجتماعی‌ موجب‌ قرض‌ های‌ کمر شکن‌ برای‌ صاحبان‌ عزا می‌گردد، با توجّه‌ به‌ وجود معضلات‌ اجتماعی‌ مانند فقر، کمبود مراکز عام‌ المنفعه‌ مانند مساجد، مدارس‌ و درمانگاه‌، آییا به‌ نظر حضرت‌ عالی‌ صرف‌ هزینه‌ در چه‌ راهی‌ برای‌ میّت‌ سودمندتر است‌ و تکلیف‌ مؤمنین‌ در این‌ رابطه‌ چیست‌؟
در جامعه‌ زنانی‌ هستند که‌ حجابشان‌ کامل‌ نیست‌ و در بعضی‌ یا اکثر مواقع‌ سبب‌ جلب‌ توجّه‌ نامحرم‌ می‌شوند، حال‌ تکلیف‌ ما در قبال‌ زنانی‌ که‌ حجاب‌ ناقص‌ دارند در خصوص‌ امر به‌ معروف‌ و نهی‌ از منکر چگونه‌ است‌؟ و اگر آمر برخود از تأثیر شهوت‌ در موقع‌ نهی‌ زبانی‌ بترسد، حکم‌ چیست‌؟
چندی‌ قبل‌ خانه‌ای‌ را فروختم‌ و در قولنامه‌ ذکر شده‌ که‌ اگر کسی‌ معامله‌ را به‌ هم‌ بزند باید مبلغ‌ پنج‌ میلیون‌ تومان‌ بدهد. دو روز بعد فهمیدیم‌ که‌ فریب‌ خورده‌ایم‌. حالا که‌ می‌گوئیم‌ خانه‌ را نمی‌دهیم‌ می‌گویند باید دو میلیون‌ تومان‌ بدهید. تکلیف‌ چیست‌؟
اگر در مسجدی‌ بعد از حدود بیست‌ سال‌ متوجّه‌ شوند و نماز گزاران‌ به‌ یقین‌ برسند که‌ قبله مسجد در حدود 35 الی‌ 40 درجه‌ با خط‌ّ قبله حقیقی‌ اختلاف‌ دارد، تکلیف‌ نمازگزاران‌ قبلی‌ و حال‌ چیست‌؟
در محیط‌ کار ما در پالایشگاه‌ رسم‌ بر این‌ شده‌ که‌ افراد شیفت‌ شب‌کار، به‌ صورت‌ نوبتی‌ استراحت‌ کنند یعنی‌ به‌ دو گروه‌ تقسیم‌ می‌شوند و هر گروه‌ به‌ مدّت‌ سه‌ ساعت‌ استراحت‌ می‌کند، با توجّه‌ به‌ اینکه‌ این‌ عمل‌ خلاف‌ قوانین‌ پالایشگاه‌ می‌باشد و اگر کسی‌ را در خواب‌ بگیرند اخراج‌ می‌کنند و این‌ عمل‌ بدون‌ اطّلاع‌ مسئولین‌ بالاتر انجام‌ می‌گیرد، در حالی‌ که‌ خوابیدن‌ در شب‌ شاید نیاز هر فرد باشد و ما با همین‌ قوانین‌ (بیدار بودن‌ شیفت‌ شب‌) استخدام‌ شده‌ایم‌. آیا می‌توانیم‌ به‌ صورتی‌ که‌ گفته‌ شد در شب‌ استراحت‌ کنیم‌؟ اگر کارفرما بطور کامل‌ به‌ تعهّدات‌ خود عمل‌ نکند آیا ما موظّف‌ هستیم‌ به‌ تعهّدات‌ خود در برابر کارفرما بطور کامل‌ عمل‌ کنیم‌؟
در مسأله 663 مرقوم‌ فرموده‌اید: (اگر با پولی‌ که‌ خمس‌ یا زکات‌ آن‌ را نداده‌، لباس‌ بخرد احتیاط‌ آن‌ است‌ با لباس‌ نماز نخواند). و از مسأله 1364 استفاده‌ می‌شود که‌ تصرّف‌ در مال‌ متعلّق‌ خمس‌ جایز نیست‌. با توجّه‌ به‌ (احتیاط‌) مذکور در مسأله 663 که‌ ظاهراً احتیاط‌ وجوبی‌ است‌، کسی‌ که‌ اصلاً خمس‌ نداده‌ و بعد از چند سال‌ با حاکم‌ شرع‌ مصالحه‌ می‌کند، نماز و حج‌ّ و دیگر اعمالش‌ که‌ با عین‌ متعلّق‌ خمس‌ انجام‌ داده‌ و باطل‌ بوده‌ است‌، چه‌ وضعیّتی‌ پیدا می‌کند؟

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[سایر] نماز خواندن در هواپیما و قطار در حال حرکت چگونه است؟
[آیت الله اردبیلی] آیا نماز خواندن در حال حرکت در وسایل نقلیه (هواپیما، قطار، کشتی و...) نیاز به اعاده دارد؟
[سایر] سلام آیا با وجود شرایط ساده فعلی سفرها مثل هواپیما، ماشین، قطار و ... آیا باز هم شکسته خواندن نماز یا نگرفتن روزه اجباری است؟
[آیت الله بهجت] با توجه به این که علت شکسته شدن نماز، به نظر می رسد که مسافرت های سخت و مشکل در گذشته هم چون سفر به وسیله چهارپایان بوده است، ولی امروزه که این مشکل، با وسایل نقلیه ی پیشرفته، مانند: قطار و هواپیما برطرف شده است، آیا باز هم لزومی به شکسته بودن نماز می بینید؟
[آیت الله بهجت] شخصی که با کشتی یا قطار یا هواپیما مسافرت می نماید، رو به سمت قبله مشغول نماز خواندن می شود. در حین ادای نماز، ناگهان کشتی تغییر مسیر می دهد و آن فرد در خلاف جهت قبله قرار می گیرد. در این وضعیت، تکلیف او چیست؟
[سایر] مادر من دارای پا درد است و نمی تواند ایستاده نماز بخواند و مجبور است نشسته نماز بخواند. آیا این نماز صحیح است یا خیر؟ اگر صحیح نیست ما را راهنمایی کنید.
[سایر] بنده به یک دختر مسلمان 22 ساله باکره علاقه من هستم، ولی‌ امکان اینکه ما الان ازدواج کنیم یا نامزد شویم نیست. ما تصمیم گرفته ایم که با هم ازدواج موقت کنیم، ولی‌ هر دوی ما مطمئنیم که پدر ایشان با این تصمیم ما مخالفت خواهد کرد. حال ما تصمیم گرفتیم که در آینده‌ای نزدیک همدیگر را ملاقات کنیم ولی‌ سوال بنده این است. ما در چنین شرایطی چه کار می توانیم بکنیم؟ آیا می شود که ما بدون اجازه پدر ایشان با هم ازدواج موقت کنیم تا به گناه مرتکب نشویم؟ چون ما تصمیم گرفتیم که با هم به مسافرت برویم بدون اجازه و اطلاع پدر ایشان. هم بنده و هم این خانم در اروپا زندگی‌ می‌کنیم و اینجا هر انسانی‌ از 18 سالگی به بعد خودشان تصمیم برای آیندهشان می گیرند و همچنین ازدواجشان. آیا دادن مهری در ازدواج موقت هم واجب است؟ حتا اگر دختر مورد نظر انتظاری به گرفتن مهری نداشته باشد و خودش گفت باشد که نیازی به مهری ندارد. آیا می شود که صیغه را به فارسی هم خواند؟ چون نه بنده و نه این خانم عربی‌ بلد نیستیم. آیا می شود صیغه را برای ما به فارسی ترجمه کنید تا ما به فارسی بخوانیم؟ سوال دیگر من این است که، وقتی‌ که انسان جنب می شود و وقت نماز فرا رسیده، و آن موقع انسان غسل می‌کند ولی‌ بعد از غسل کردن و همام کردن مجبور به ادرار کردن می شود. آیا می تواند که دوباره غسل کند برای نماز خواندن؟ یا این که باید وضو بگیرد؟ همان طور که گفتم ما در اروپا زندگی‌ می‌کنیم و در دست شویی‌های اینجا به جای آب از دستمال کاغذی استفاده می کنند. آیا استفاده از دستمال کاغذی به جای آب برای تمیز کردن خود اشکال دارد و با همان لباس نماز بخواند؟ چون ما وقتی‌ در مدرسه یا سر کار خود هستیم و به دست شویی می‌رویم مجبور هستیم که از دستمال کاغذی به جای آب استفاده کنیم و وقتی‌ وقت نماز می شود با هم لباس زیری که تنمان هست نماز می خوانیم آیا اشکال دارد؟ و بعضی‌ موقع سر کارمان با همان لباس زیری که تنمان هست نماز می خوانیم و امکان تعویض لباس زیر نداریم. آیا این مساله برای مردها و خانم‌ها فرق دارد؟ با تشکر فراوان از زحمات شما امیدوارم که هر چه زودتر به سوالات بنده جواب دهید تا قابل اینکه ما مرتکب گناه شویم.

مسائل مرتبط از این مرجع

مسئله مرتبط یافت نشد

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله جوادی آملی] .نماز مستحب را در حال اختیار می توان در حالت راه رفتن یا سوار شدن بر اتومبیل، کشتی، قطار و هواپیما خواند و قبله خاص ندارد؛ ولی نماز واجب را فقط در حال ضرورت و عدم امکان انجام آن تا پایان وقت، می توان در حالت سواری انجام داد و رعایت قبله معروف, لازم نیست .
[آیت الله فاضل لنکرانی] نماز مستحبی را می توان هنگام سواری حتی در حال اختیار خواند کما این که نماز واجب را می توان در حال اضطرار و ناچاری در حال سواری خواند و در این فرض اگر زین اسب یا صندلی ماشین و قطار و هواپیما غصبی باشد نماز باطل است.
[آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که ایستاده نماز می خواند اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن عاجز شود و مجبور شود نشسته نماز بخواند باید طبق آنچه در مسأله قبل آمده به تعداد رکعاتی که باید ایستاده بخواند نشسته بخواند.
[آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی با هواپیما مسافرت کند و بخواهد نماز را در هواپیما بخواند چنانچه بتواند نماز را رو به قبله با سایر شرایط به جا اورد نماز او صحیح است و اگر نتواند نماز را رو به قبله به جا اورد چنانچه وقت نماز وسعت دارد که پس از پیاده شدن می تواند نماز را رو به قبله به جا اورد در این صورت نماز خواندن در هواپیما باطل است و اگر وقت نماز تنگ شده باشد و تا موقع پیاده شدن وقت ان تمام می شود واجب است نماز را در هواپیما به ان طرفی که علم دارد قبله در ان طرف است به جا اورد و اگر علم ندارد به هر طرفی که گمان دارد قبله است نماز را بخواند و اگر گمان هم ندارد می تواند به هر طرف که بخواهد نماز بخواند اگر چه احتیاط مستحب ان است که به چهار طرف نماز بخواند و اگر اصلا تمکن از نماز به سوی قبله ندارد این شرط از او ساقط است
[آیت الله وحید خراسانی] حمله دار مثل کسی که برای رساندن حاجی ها به مکه مسافرت می کند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند و اگر شغلش مسافرت نباشد و مدت سفر او هم کم باشد مانند ان که سفرش مثلا با هواپیما باشد باید شکسته بخواند ولی اگر مدت سفر او زیاد باشد احتیاط واجب ان است که هم شکسته و هم تمام بخواند
[آیت الله سیستانی] اگر مکلف با هواپیما سفر کند، و بخواهد در آن نماز بخواند، در صورتی که بتواند به هنگام نماز رو به قبله بودن و استقرار داشتن و دیگر شرایط را رعایت کند، نمازش صحیح است، وگرنه در صورتی که وقت داشته باشد و بتواند پس از خروج از هواپیما نماز واجد شرایط را بجای آورد، بنا بر احتیاط نمازش در هواپیما صحیح نیست. لکن اگر وقت تنگ باشد، واجب است نماز را درون هواپیما بجای آورد و در آن صورت اگر جهت قبله را بداند، باید بدان جهت نماز بخواند و نمازش بدون رعایت قبله جز در حال ضرورت صحیح نیست، و در این حال باید هرگاه هواپیما از سمت قبله منحرف شد، بدان سو رو کند، و در هنگام انحراف از قبله، از قراءت و ذکر دست بکشد، و اگر نتواند به عین قبله توجه کند، باید سعی کند بیش از (نود) درجه از قبله منحرف نشود، و اگر جهت قبله را نداند، باید بکوشد آن را مشخص کند و طبق ظنّ خود عمل نماید، و اگر نتواند ظن بدست آورد کافی است نماز را به هر جهتی که احتمال میدهد قبله در آن باشد، بجای آورد. گر چه احتیاط مستحب آن است که نماز را به چهار جهت بجای آورد. این در جایی است که بتواند با شناخت قبله رو به قبله باشد و اگر جز در تکبیرة الاحرام نتواند، بدان اکتفا کند و اگر اصلاً نتواند، شرط استقبال ساقط می‌شود. و جایز است انسان قبل از وقت نماز اختیاراً با هواپیما مسافرت کند، هرچند بداند در هواپیما ناچار به نماز فاقد شرط استقبال و استقرار خواهد شد.
[آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی با هواپیما مسافرت کرد وخواست نماز خود را در هوا بخواند، چنانچه بتواند نماز را رو به قبله و با دیگر شرائط بجا آورد، نماز او صحیح است . و اگر نتواند در هوا نماز را رو به قبله بجا آورد، اگر وقت نماز به اندازه‌ای وسعت دارد که پس از پیاده شدن می‌تواند نماز را رو به قبله بجا آورد، در این صورت نماز خواندن در هواپیما صحیح نیست و اگر وقت نماز تنگ شده باشد وتا موقع پیاده شدن وقت آن تمام می‌شود واجب است نماز را در هواپیما به آن طرفی که علم دارد قبله در آن طرف باشد بجا آورد و اگر علم نداشته باشد به هر طرفی که گمان دارد قبله باشد نماز را بخواند و اگر گمان هم نداشته باشد، می‌تواند به هر طرفی که بخواهد نماز را بخواند اگرچه احتیاط مستحبّ آن است که در چنین حال به چهار طرف نماز بخواند و اگر اصلاً متمکّن از خواندن نماز در هوا بسوی قبله نمی‌باشد، این شرط از او ساقط است.
[آیت الله اردبیلی] مهمانداران هواپیما، قطار یا کشتی که نوعا در مسافرتند و نیز سایر کسانی که شغل آنان مسافرت است، چنانچه ده روز را در یک مکان با قصد اقامت بمانند و پس از آن دوباره مسافرت کنند، در سفر اوّلِ پس از ده روز، باید نماز خود را شکسته بخوانند، ولی در بقیّه سفرها نماز آنان تمام است و اگر بدون قصد اقامت ده روز بمانند، چنانچه در وطن خود بمانند، حکم همین است و اگر در محل دیگری مانده باشند، بنابر احتیاط واجب در سفر اول نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
[آیت الله خوئی] تا انسان می‌تواند ایستاده نماز بخواند، نباید بنشیند، مثلًا کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت می‌کند، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد یا بدنش را مختصری کج کند، باید به هر طور که می‌تواند ایستاده نماز بخواند، ولی اگر به هیچ قسم نتواند بایستد، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.
[آیت الله بهجت] انسان تا می‌تواند ایستاده نماز بخواند، نباید بنشیند مثلاً کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت می‌کند، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد، یا بدنش را کج کند، یا خم شود، یا پاها را بیشتر از معمول گشاد بگذارد، باید به هر طوری که می‌تواند ایستاده نماز بخواند، ولی اگر به هیچ صورتی نتواند بایستد، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.

1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین