ثابت
ثابِت، اصطلاحی است در کلام معتزله که بحث‌های مختلفی را در فلسفه و کلام به همراه داشته، و در شکل‌گیری نظریات عرفانی مؤثر بوده است.
آیا می توان با محاسبات نجومی اوّل ماه را ثابت نمود؟
محاسبات نجومی گاهی رؤیت را غیر ممکن می داند و گاهی ممکن و قطعی. در صورت نخست می تواند مانع از پذیرش شهادت دو نفر باشد. زیرا در مقابل اصول علمی، از شهادت یک یا دو نفر اطمینان حاصل نمی شود. لذا در روایات هست که اگر هوا صاف باشد و مانعی در جوّ نباشد و افرادی استهلال کنند ولی فقط دو نفر ببینند، شهادت آنها پذیرفته نیست.
محاسبات نجومی گاهی رؤیت را غیر ممکن می داند و گاهی ممکن و قطعی. در صورت نخست می تواند مانع از پذیرش شهادت دو نفر باشد. زیرا در مقابل اصول علمی، از شهادت یک یا دو نفر اطمینان حاصل نمی شود. لذا در روایات هست که اگر هوا صاف باشد و مانعی در جوّ نباشد و افرادی استهلال کنند ولی فقط دو نفر ببینند، شهادت آنها پذیرفته نیست.
پاسخ:
محاسبات نجومی گاهی رؤیت را غیر ممکن می داند و گاهی ممکن و قطعی. در صورت نخست می تواند مانع از پذیرش شهادت دو نفر باشد. زیرا در مقابل اصول علمی، از شهادت یک یا دو نفر اطمینان حاصل نمی شود. لذا در روایات هست که اگر هوا صاف باشد و مانعی در جوّ نباشد و افرادی استهلال کنند ولی فقط دو نفر ببینند، شهادت آنها پذیرفته نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در مهد کودک موهای پسری را عمداً و بدون ضرورت و بدون اذن ولی، کوتاه نمایند، آیا می توان قصاص نمود؟ اگر بر روی دست کسی، عمداً و بدون اجازه با خودکار نقاشی نمایند، آیا می توان قصاص نمود؟
- شنیده ایم که می گویند دیه پیش از چهار ماه جنین را باید به فقراء تصدق نمود ولی دیه بعد از تمام شدن چهار ماه را باید به وراث جنین پرداخت نمود آیا این نظر مستند فقهی دارد ؟
- شخصی دندان دیگری را لق کرده است، آیا می توان او را قصاص نمود؟
- آیا در اطراف نهر می توان با مالکیت شخصی درختکاری نمود؟
- آیا می توان از درآمد مسجد اجرتی برای خادم منظور نمود؟
- آیا درضمن عقد موقت می توان شرط ازدواج دائم در آینده را ذکر نمود؟
- آیا با کسی که قطع رحم نموده می توان قطع رابطه نمود؟
- در تقویم های نجومی نوشته شده است قمر در عقرب است و ازدواج خوب نیست آیا این مطلب صحیح است؟
- آیا بین مسح پای راست و چپ ترتیب لازم است؟ آیا می توان هر دو پا را همزمان مسح نمود؟
- ثلث پدرم بیشتر از آن است که وصیت کرده مابقی را در چه راه می توان مصرف نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا اول ماه بر اساس تقویم محاسبات منجمان ثابت می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا با محاسبات منجمان مخصوصاً در حال حاضر که امکانات دقیقی در اختیار دارند، اول ماه ثابت می شود؟
- [آیت الله بهجت] در صورتی که منجم با استفاده از معادلات و محاسبات نجومی، خسوف و کسوف و یا اتفاقات و حوادثی را در آینده پیش بینی نماید، اشکال شرعی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا با محاسبات منجّمین، ماه ثابت می شود مخصوصاً وقتیکه آنها امروز نسبت به زمان گذشته امکانات خیلی دقیق و مجهّز در اختیار دارند و اصرار می ورزند که نتائج دستگاه های علمی امروز قابل انکار نمی باشد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا با محاسبات منجمین، ماه ثابت میشود، مخصوصاً وقتی که آنها امروز نسبت به زمانگذشته امکانات خیلی دقیق و مجهّز در اختیار دارند و اصرار میورزند که نتائج دستگاههای علمیامروز قابل انکار نمیباشد؟
- [سایر] آیا رؤیت ماه به وسیله چشم مسلح و تلسکوپها و وسایل نجومی، اعتبار دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر رسیدن عید فطر بعد از ظهر ثابت شود، آیا همان بعد از ظهر می توان نماز عید را برگزار نمود یا این که فردا صبح برگزار شود؟
- [آیت الله مظاهری] اعلام مجتهد برای اول ماه مورد اطمینانتر است یا وسایل جدید نجومی که احتمال اشتباه در آنها بسیار بسیار پایین است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان از عموم اعضای صندوق قرض الحسنه دعوت کرد، تا مبلغی را به عنوان سپرده گذاری کوتاه مدّت یا بلند مدّت به صندوق بسپارند، که با آن پول معاملات شرعی انجام داده، و هر ماهه مبلغی به صورت علی الحساب به آنان پرداخت نمود، تا در پایان سال محاسبات لازم انجام، و سود قطعی آنان پرداخت شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان حج واجب را رها نمود؟ در صورتیکه می توان رها کرد در چه مرحله ای می شود حج را رها کرد و اگر نمی توان رها کرد از کدام مرحله حج نمی توان رها نمود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اول ماه به پنج چیز ثابت می شود: اول: آن که خود انسان ماه را ببیند. دوم: عده ای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود، بگویند ماه را دیده ایم. و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین یا اطمینان پیدا شود. سوم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم و در خصوصیات ماه اختلاف نداشه باشند، اما اگر در تشخیص بعضی خصوصیات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان اوّل ماه ثابت می شود. چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول رمضان بگذرد که به واسطه آن، اول ماه شوّال ثابت می شود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
- اعتکاف عمل واحدی است ، و باید از طرف یک نفر انجام بگیرد، بنابراین نمی توان یک اعتکاف را از طرف چند نفر انجام داد، فقط می توان ثواب عمل اعتکاف را برای گروهی اهدا نمود، خواه زنده باشند، یا نه.
- اگر اول ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد. چنانچه دو مرد عادل بگویند که شب پیش ماه را دیده ایم، باید روزه آن روز را قضا نماید.
- هرگاه هوا ابری باشد، و یا صاف باشد و دیگران نیز به دیدن ماه اقدام کنند ولی هیچ کس جز این دو نفر مدعی رؤیت نباشند در این دو صورت به قول دو عادل نیز ماه ثابت نمی شود و بعید نیست که اشتباه باصره بوده است.
- اگر در شهری اول ماه ثابت شود، برای مردم شهر دیگر که به آن نزدیک است کفایت می کند و همچنین شهرهای دور دستی که افق آنها با هم متحد است و همچنین اگر ماه در بلاد شرقی مانند مشهد دیده شود برای کسانی که در بلاد غربی هستند، کفایت می کند. ولی رؤیت در بلاد غربی برای کسانی که در قسمت شرقی آن هستند کفایت نمی کند، مگر آن دو شهر با هم نزدیک باشند، یا انسان بداند که افق آنهایکی است.
- کسی که زکات می گیرد باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر با حجت شرعی، شیعه بودن کسی ثابت و به او زکات بدهد، و زکات تلف شود بعد معلوم شود شیعه نبوده لازم نیست دوباره زکات بدهد. و در عین حال در صورتی که مصلحت شرعی ایجاب کند می توان از سهم (سبیل الله) به غیر شیعه امامی زکات داد.
- مقصود از یک ماه، از ابتدای خون دیدن است تا سی روز، نه از روز اول ماه تا آخر ماه.
- هرگاه نذر کند که سه روز در ماه معینی و مشخصی معتکف شود، ولی بعداً فراموش کند که کدام یک از ماه ها را نیّت کرده بود، اگر حرجی پیش نیاید، باید احتیاط کند، مثلاً اگر ماه مردّد بین دو ماه یا سه ماه باشد، سه روز از هر سه ماه معتکف گردد.
- زن هایی که عادت وقتیه دارند; یعنی دو ماه پشت سرهم در وقت معین، خون ببینند، سه دسته اند: 1. زنی که دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاک شود ولی شماره روزهای آن در هر دو ماه یک اندازه نباشد; مثلا دو ماه پشت سرهم روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاک شود، که این زن باید روز اول ماه را عادت حیض خود قرار دهد. 2. زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون او نشانه های حیض را دارد یعنی غلیط و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید و بقیه خون های او نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی که خون او نشانه حیض دارد در هر دو ماه یک اندازه نیست. مثلا در ماه اول، از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم، از اول ماه تا هشتم خون او نشانه های حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد. این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد. 3. زنی که دو ماه پشت سرهم در وقت معین سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاک شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود ولی ماه دوم کمتر یا بیشتر از ماه اول باشد، مثلا در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد. این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد.
- بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمی شود که شب پیش، شب اول ماه بوده است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اول ماه به حکم حاکم شرع ثابت نمیشود ، مگر این که از حکم او ، یا ثابت شدن ماه نزد او ، اطمینان به دیده شدن ماه حاصل شود .
- [آیت الله مظاهری] اگر در شهری اوّل ماه ثابت شود در هر جایی هم که افقش با آنجا نزدیک باشد نظیر همه شهرهای ایران، اوّل ماه برای همه ثابت میشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود: اوّل - آن که خود انسان ماه را ببیند; دوم - عدهای که از گفته آنان یقین پیدا میشود بگویند ماه را دیدهایم وهم چنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین پیدا شود; سوم - دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، اوّل ماه ثابت نمیشود; چهارم سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت میشود، وسی روز از اوّل رمضان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت میشود; پنجم حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله بروجردی] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود:اوّل:آن که خود انسان ماه را ببیند.دوم:عدّهای که از گفتهی آنان یقین پیدا میشود، بگویند ماه را دیدهایم و همچنین است هر چیزی که به واسطهی آن یقین پیدا شود.سوم:دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، اوّل ماه ثابت نمیشود.چهارم:سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطهی آن اوّل ماه رمضان ثابت میشود، یا سی روز از اوّل رمضان بگذرد که به واسطهی آن اوّل ماه شوال ثابت میشود.پنجم:حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله اردبیلی] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود: اوّل: آن که خود انسان ماه را ببیند. دوم: عدّهای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا میشود، بگویند: (ماه را دیدهایم) و همچنین است هر طریقی که به واسطه آن یقین یا اطمینان به اوّل ماه پیدا شود. سوم: دو مرد عادل بگویند: (در شب ماه را دیدهایم) ولی اگر صفت ماه را برخلاف یکدیگر بگویند یا شهادت آنان خلاف واقع باشد، مثل این که بگویند: (داخل دایره ماه طرف افق بوده)، اوّل ماه ثابت نمیشود؛ امّا اگر در تشخیص بعضی از خصوصیّات اختلاف داشته باشند، مثل آن که یکی بگوید: (ماه بلند بود) و دیگری بگوید: (بلند نبود)، با گفته آنان اوّل ماه ثابت میشود. چهارم: سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت میشود و سی روز از اوّل رمضان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت میشود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اوّل ماه به چند چیز ثابت می شود: اوّل: آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوّم: عدّه ای که از گفته آنان یقین پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم و همچنین است هر چیزی که بواسطه آن یقین پیدا شود. سوّم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت می شود یا سی روز از اوّل رمضان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه شوال ثابت می شود. چهارم: دو مرد عادل بگویند که: در شب، ماه را دیده ایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اینکه بگویند: داخل دائره ماه طرف اُفق بود، اوّل ماه ثابت نمی شود. امّا اگر در تشخیص بعض خصوصیّات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود، و دیگری بگوید نبود، بگفته آنان اول ماه ثابت می شود. پنجم: مجتهد جامع الشرائط حکم کند که اوّل ماه است.
- [آیت الله مظاهری] اوّل ماه به پنج چیز ثابت میشود: اوّل: خود انسان ماه را ببیند. دوّم: عدّهای که از گفته آنان اطمینان پیدا شود بگویند ماه را دیدهایم و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن اطمینان پیدا شود. سوّم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اینکه بگویند داخل دایره ماه طرف افق بود، اوّل ماه ثابت نمیشود، امّا اگر در تشخیص بعض خصوصیات اختلاف داشته باشند مثل آنکه یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان اوّل ماه ثابت میشود. چهارم: سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت میشود و سی روز از اوّل ماه رمضان بگذرد که به واسطه آن اوّل ماه شوال ثابت میشود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- [امام خمینی] اول ماه به پنج چیز ثابت می شود: اول: آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوم: عده ای که از گفته آنان یقین پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم. و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین پیدا شود. سوم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا شهادتشان خلاف واقع باشد، مثل این که بگویند داخل دایره ماه طرف افق بود، اول ماه ثابت نمی شود. اما اگر در تشخیص بعضی خصوصیات اختلاف داشته باشند، مثل آن که یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان اول ماه ثابت می شود. چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اول ماه رمضان ثابت می شود، و سی روز از اول رمضان بگذرد که بواسطه آن اول ماه شوال ثابت می شود. پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اول ماه به چند چیز ثابت می شود: اول - آنکه خود انسان ماه را ببیند. دوم - عده ای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود؛ بگویند ماه را دیده ایم. و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین یا اطمینان پیدا شود. سوم - دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم؛ ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند؛ اول ماه ثابت نمی شود. چهارم - سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول رمضان بگذرد که به واسطه آن؛ اول ماه شوال ثابت می شود.
- [آیت الله خوئی] اول ماه به چهار چیز ثابت میشود: اول- آن که خود انسان ماه را ببیند. دوم- عدهای که از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا میشود، بگویند ماه را دیدهایم و همچنین است هر چیزی که به واسط آن یقین یا اطمینان پیدا شود. سوم- دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، اول ماه ثابت نمیشود. چهارم- سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسط آن اول ماه رمضان ثابت میشود، و سی روز از اول رمضان بگذرد که بواسط آن، اول ماه شوال ثابت میشود.