عند القدره
هنگام توانايي
در برخی از اسناد ازدواج، پرداخت مهریه مشروط به عند القدرة والاستطاعة می باشد که از حیث زمان مجهول است آیا چنین شرطی باطل است؟
بسمه تعالی: جهل در این مورد اشکال ندارد چون از قبیل معاملات نیست که مشمول ادله نهی از غرر باشد . والله العالم
بسمه تعالی: جهل در این مورد اشکال ندارد چون از قبیل معاملات نیست که مشمول ادله نهی از غرر باشد . والله العالم
عنوان سوال:
در برخی از اسناد ازدواج، پرداخت مهریه مشروط به عند القدرة والاستطاعة می باشد که از حیث زمان مجهول است آیا چنین شرطی باطل است؟
پاسخ:
بسمه تعالی: جهل در این مورد اشکال ندارد چون از قبیل معاملات نیست که مشمول ادله نهی از غرر باشد . والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر زن دریافت مهر را مشروط به فوت شوهر کند آیا چنین شرطی صحیح است؟ و اگر مهریه ریال بوده آیا می تواند پس از فوت شوهر مهریه را به نرخ روز مطالبه نماید؟
- هرگاه شخصی در دادگاه محکوم به پرداخت دیه گردد، لکن مدعی اعسار باشد، در صورتی که وضعیت قبلی وی از حیث مالی روشن باشد و یا مجهول باشد آیا ادعای او ثابت می شود یا خیر؟
- آیا مهریه های سنگین که زوج قادر به پرداخت آن نیست باطل است؟
- اگر مرد هنگام اجرای عقد ازدواج مهریه ای را قرار دهد که می داند قدرت پرداختن آن را ندارد آیا این عقد باطل است؟
- زنی با مردی ازدواج کرده است و نسبت به تمام استمتاعات به غیر از نزدیکی در تمکین زوج بوده است آیا می تواند به جهت عدم پرداخت مهریه از تمکین خودداری کند؟
- اگر زوج ضمن عقد نکاح، ملتزم و متعهد گردد که مقداری از زمین و آب معین از مال خویش را در مقابل مهریه به زوجه منتقل کند و متعهد شود که در صورت تخلف، علاوه بر پرداخت مهریه، مبلغ دیگری به عنوان جریمه به زوجه بپردازد، لکن در زمان حیات خود به این تعهد عمل نکند، آیا زوجه می تواند از ورثه، همان زمین و آب را مطالبه کند؟
- مادر بزرگ به نوه پسری خود به مدت چند ماه شیر می دهد آیا این پسر می تواند با دختر عمومی خود ازدواج کند و اگر ازدواج و فرزندی از ایشان متولد شده است وظیفه کنونی وی چیست و اگر ازدواج باطل بوده، چه مقدار از مهر پرداخت شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] الف: دختری با اطلاع کافی از عدم استطاعت مالی پسر در پرداخت نقدی مهریّه با وی ازدواج مینماید. با فرض اینکه در عقدنامه نوشته شده مهریه بر زوجه دین لازم است و عند المطالبه زوج باید اداء کند؛ آیا زوجه که غیر مدخوله است می‌تواند به بهانه عدم پرداخت مهریّهاش از جانب زوج از ایفای وظایفش خود داری کند؟
- [آیت الله سیستانی] منظور از عند المطالبه بودن مهریه چیست. آیا اگر با قرض بتوان آن را پرداخت صحیح است. اگر مهریه را زیاد قرار دهند ولی قرار بگزارند که بعد از عقد آن را ببخشند درست است یا نه؟
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از عقد نکاح آیا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهریه می‌تواند به خاطر دریافت مهریه تمکین ننماید؟
- [سایر] در چه صورتی در ازدواج موقت مهریه باید پرداخت شود و اگر پرداخت نشود چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دوشیزه ای بطور رسمی به عقد همسرش در آمد. زوج علاوه بر شروط ضمن عقد نکاح، شرط زیر را نیز متعهّد گردید: (در ضمن عقد خارج لازم شرط شد که هر زمان زوج خانه ملکی تهیّه نمود، دو دانگ آن را به طور رسمی به زوجه انتقال دهد.) علی رغم مرسوم بودن چنین شرطی در محاضر، وکیل زوج ادّعای باطل بودن آن را می نماید. لطفاً در این رابطه بفرمایید: با توجّه به این که مشروط در عقد فوق ملک به عنوان عام نبوده، بلکه به صورت خانه بوده، و آن هم به صورت دو دانگ از شش دانگ تعیین شده است. آیا باز هم شرط مورد نظر مجهول و باطل است؟
- [آیت الله بهجت] اگر در عقد متعه مدّت ذکر شود ولی مجهول باشد، مثل بازگشت فلان مسافر از سفر، آیا متعه باطل است یا به دایم منقلب می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مرد به این قصد مهریه را قبول کند که هرگز نپردازد یا نخواهد پرداخت حکم عقد نکاح چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به هنگام عقد نکاح، میتوان پرداخت مهریه از سوی زوج را مقید به زمان استطاعت وی تعیین کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به هنگام عقد نکاح، میتوان پرداخت مهریه از سوی زوج را مقید به زمان استطاعت وی تعیین کرد؟
- [سایر] اگر در عقد ازدواج مهریه ذکر نشود، آیا عقد باطل است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن بداند مردی برادر رضاعی اوست نمی تواند با او ازدواج کند و اگر ازدوج کند باطل است و اگر زن بعد از ازدواج بگوید مرد برادر رضاعی اوست و مرد نیز آن را قبول کند باید بلافاصله از یکدیگر جدا شوند و در این فرض اگر همبستر نشده باشند زن استحقاق مهریه را ندارد و لی اگر همبستر شده باشند چنانچه زن نمی دانسته ازدواج با برادر رضاعی باطل است یا فراموش کرده استحقاق مهر المثل را دارد والا خیر.
- [آیت الله سیستانی] از نظر حنفی مذهبان صحت عقد سَلَم مشروط به و جود مبیع هنگام عقد است، حال آنکه از نظر امامیه چنین شرطی معتبر نیست. پس اگر مذهب حنفی بر مذهب امامیه نافذ باشد، به این صورت اگر مشتری حنفی باشد فروشنده را ملزم به باطل دانستن عقد نماید، برای مشتری امامیمذهب نیز جایز است که به مقتضای قاعده مقاصّه نوعی فروشنده حنفی را ملزم به باطل دانستن این عقد نماید. و در صورتی که پس از آن مشتری امامی مذهب شود، نیز همین حکم جاری است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن و شوهر در صورتی که ازدواجشان به هر علتی باطل باشد ولو آن‌ها ندانند از همدیگر ارث نمیبرند الف: اگر انسان در مرضی که احتمال مرگ او می‌رود ازدواج کند و با آن زن نزدیکی نکند تا از دنیا برود این ازدواج باطل است و زن از مرد ارث نمیبرد همانطور که استحقاق مهریه را هم ندارد ب: اگر انسان با یکی از زنهایی که ازدواج با آن‌ها باطل است ازدواج کند ویکی از آن‌ها بمیرد از همدیگر ارث نمیبرند هر چند در صورت جهل به مسئله استحقاق مهر المثل داردو می‌تواند آنرا مطالبه کند ج: اگر زنی که مریض است با مردازدواج کند ازدواج صحیح است ولو قبل از همبستر شدن زن بواسطه آن مرض بمیرد شوهر از او ارث می برد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن شوهردار اگر قبل از آن که شوهرش به او دخول کند، به کسی زنا بدهد، دیگر پرداخت مهریه بر شوهرش واجب نیست و بنا بر احتیاط واجب باید شوهرش - احتیاطاً - او را طلاق بدهد و احکام محرّم ابدی را نیز بر او بار کند (یعنی دیگر از او تمتع نبرد و بعد از طلاق مجدداً با او ازدواج ننماید) و اگر بعد از مباشرت با شوهرش، زنا بدهد به شوهرش حرام نمیشود؛ ولی احتیاط مستحبّ آن است که شوهرش او را احتیاطاً طلاق بدهد و احکام حرام ابدی را نیز بار کند؛ مخصوصاً اگر زن توبه نکرده به عمل خویش اصرار بورزد، ولی به هر حال مهریه او ساقط نمیشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] در هر دو مورد چه کالا را بانک بحساب خریدار نگهداری کند وچه بحساب فرستنده، چنانچه گرفتن کارمزد واجرت نگهداری کالا بنحو شرط ضمن عقد بوده ولو با بودن در ذهن طرفین وتوجه به آن در اینگونه معاملات و یا این که عمل نگهداری به درخواست یکی از وارد کننده و یا صادر کننده بوده است، در این صورت گرفتن اجرت و کارمزد برای آن جائز است و اگر چنین شرطی بهیچ نحوی با بانک نشده باشد، بانک حق ندارد چیزی بابت نگهداری بعنوان کارمزد دریافت بدارد. و اگر حمل کالا وارسال اسناد بوسیله بانک با قرارداد قبلی بین وارد کننده وصادر کننده صورت گرفته وبانک وصول اسناد را به وارد کننده ابلاغ کند و او از تحویل وگرفتن اسناد خودداری کند، جائز است بانک برای رسیدن به حق خود که قیمت سفارش را به فروشنده پرداخت کرده است کالا را به دیگری واگذار کند، چون در اینگونه موارد بانک وکالت دارد ومجاز است که از طرف وارد کننده، کالا را به دیگری بفروشد و اجازه در فروش، اجازه در خرید است، لذا خریدن آن کالا نیز جائز است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مرد بداند که با زنی خواهر و برادر رضاعی می باشند حق ازدواج با او را ندارد و اگر ازدواج کند باطل است و اگر بعد از ازدواج بگوید که با زن خود خواهر و برادر رضاعی می باشند اگر زن نیز قبول کند عقد آن‌ها باطل است و باید بلافاصله از یکدیگر جدا شوند و در فرض سابق اگر با هم همبستر نشده باشند زن استحقاق مهریه را ندارد و اگر همبستر شده باشند چنانچه زن نمی دانسته یا فراموش کرده استحقاق گرفتن مهر المثل را دارد. و اگر بعد از ازدواج مرد بگوید با زن خود خواهر و برادر رضاعی است و زن قبول نکند مرد باید ادعای خود را در دادگاه ثابت کند و حتی اگر نتواند ثابت کند اگر می داند که واقعاً همسرش خواهر رضاعی اوست باید زن را طلاق دهد و دیگر با او زندگی نکند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] پدر یا جد پدری می‌توانند در صورتی که برای دختر نابالغ مفسده نداشته باشد، او را به عقد ازدواج درآورند و پس از ازدواج، نزدیکی با همسر نابالغ جایز نیست ولی دیگر بهرهگیریهای جنسی اشکال ندارد. اگر مرد با همسر نابالغ خود نزدیکی کند، این کار حرام عقد آن‌ها را باطل نمیسازد و نزدیکی آن‌ها پس از بالغ شدن همسر نیز حرام نمیگردد، ولی اگر با این کار دختر افضا شود؛ یعنی راه بول و حیض یا راه حیض و غایط او یکی شود، باید ارش بپردازد، یعنی خسارتی را که به همسر وارد کرده جبران کند و اگر پس از افضا او را طلاق دهد، به جای ارش باید دیه کامل بپردازد و در هر حال، علاوه بر مهریه همسر باید تا پایان عمر نفقه او را نیز بدهد، هر چند او را طلاق دهد و او نیز با شوهر دیگری ازدواج کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مرد پیش از آن که زنی را برای خود عقد کند، بگوید به واسطه شیر خوردن، آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگوید که شیر مادر او را خورده، چنانچه تصدیق او ممکن باشد، نمیتواند با آن زن ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید، عقد باطل است؛ پس اگر مرد با او آمیزش نکرده باشد یا آمیزش کرده باشد، ولی در وقت آمیزش کردن، زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد و اگر بعد از آمیزش بفهمد که بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهریّه او را مطابق زنهایی که مثل او هستند بدهد.
- [آیت الله سیستانی] وصول سفته و دریافت کارمزد به چند شکل است: 1 استفادهکننده از سفته آن را به بانکی که محالعلیه نیست، میدهد و در قبال پرداخت کارمزدی معین، خواهان وصول مبلغ آن می‌گردد. ظاهراً این خدمت و دریافت کارمزد در قبال آن جایز است، مشروط بر آنکه بانک فقط سفته را وصول کند، لکن وصول سود ربوی آن جایز نیست، میتوان این کارمزد را از نظر فقهی جُعاله دانست، که طی آن طلبکار خواستار وصول طلب خود از طریق بانک می‌شود. 2 استفادهکننده سفته، آن را به بانک محالعلیه ارائه میکند، لکن بانک نسبت به امضاکننده آن بدهکار نیست و یا با ارز دیگری جز آنچه بدو حواله شده بدهکار است. در این صورت، جایز است که بانک بابت قبول این حواله با همان شرطی که در مورد قبلی گذشت کارمزدی دریافت کند؛ زیرا پذیرفتن حواله بر آن که بدهکار نیست و یا به جنس دیگری جز آنچه در حواله آمده، بدهکار است، واجب نیست. لذا گرفتن چیزی برای دست کشیدن از این حق و انجام خدمت، اشکالی ندارد. 3 امضاکننده سفته با اشاره به پرداخت وجه آن از حسابی که نزد بانک دارد، آن را به بانک حواله میکند، تا در سررسید آن از حسابش کسر شود و مبلغ آن به حساب دارنده سفته واریز شود و یا نقداً به او پرداخت گردد. در اینجا امضاکننده سفته، طلبکار خود را به بانک که بدهکار خودش است حواله داده است، لذا از نوع حواله به بدهکار به شمار می‌رود. و موافقت محالعلیه (بانک) با این حواله لازم است و بدون پذیرش آن از طرف بانک، نافذ نیست. لذا برای بانک جایز است که در قبال این حواله و پرداخت بدهی حواله دهنده، کارمزدی دریافت کند.
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت جمع میان عمه و برادرزادهاش یا خاله و خواهرزادهاش جایز نیست، بدین معنا که اگر هر دو را همزمان عقد کنند، هر دو عقد باطل است، و در صورتی که عقد یکی پس از دیگری باشد، عقد دومی باطل است. لکن از نظر فقه امامیه، عقد عمه پس از برادرزادهاش و خاله پس از خواهرزادهاش مطلقاً جایز است. همچنین عقد برادرزاده پس از عقد عمه و عقد خواهرزاده پس از عقد خاله، مشروط بر آنکه پیش از عقد عمه و خاله رضایت داده باشند و یا بعد از عقد رضایت بدهند جایز است. بنابراین اگر پیرو اهل سنّت، در نکاح میان عمه و برادرزادهاش و یا میان خاله و خواهرزادهاش جمع کند، پس اگر عقد آن‌ها متقارن باشد چون به مذهب آن‌ها عقد هر دو باطل است، برای پیرو مذهب امامیه جایز است بر هر یک از آن‌ها و در صورت رضایت عمه یا خاله بر هر دو عقد کند. و اگر عقد مرد سنّی متقارن نباشد، عقد زن دوّم در فرض مذکور به مذهب آن‌ها باطل است و مرد شیعی می‌تواند با او ازدواج کند. این حکم در مورد هر یک از آن دو زن در صورتی که امامی باشند، نیز جاری است.