تخلی
تَخَلّی در فقه اسلامی، به معنای دفع ادرار و مدفوع، در باب طهارت ذکر شده و احکامی دارد؛ از جمله اینکه پوشاندن عورت از دیگران در هنگام تخلّی واجب است.
اگر کسی در مکانی قرار گیرد که یا باید رو به قبله تخلی کند تا در منظر دیگران نباشد، یا در منظر دیگران رو از قبله بگرداند، کدام یک را باید برگزیند؟
اگر برای آن که نامحرم او را نبیند، ناچار شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند.
اگر برای آن که نامحرم او را نبیند، ناچار شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند.
عنوان سوال:
اگر کسی در مکانی قرار گیرد که یا باید رو به قبله تخلی کند تا در منظر دیگران نباشد، یا در منظر دیگران رو از قبله بگرداند، کدام یک را باید برگزیند؟
پاسخ:
اگر برای آن که نامحرم او را نبیند، ناچار شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که در شرایط زمانی یا مکانی خاص، سوار اتومبیل عمومی باشیم که چاره ای جز شنیدن ترانه و موسیقی نباشد، تکلیف چیست؟
- اگر در هنگام دفن جهت قبله مشخص نشود و تأخیر در دفن نیز ممکن نباشد وظیفه چیست؟
- شخصی که با کشتی یا قطار یا هواپیما مسافرت می نماید، رو به سمت قبله مشغول نماز خواندن می شود. در حین ادای نماز، ناگهان کشتی تغییر مسیر می دهد و آن فرد در خلاف جهت قبله قرار می گیرد. در این وضعیت، تکلیف او چیست؟
- سکه های ده تومانی رایج منقش به اسم امام رضا علیه السّلام است، اگر هنگام تخلی این سکه ها در جیب باشد اشکال دارد؟ و در صورتی که هنگام نشستن، سکه در جیب و زیر پا قرار گیرد، آیا موجب بی احترامی می شود؟
- اگر سکه های طلای قدیمی، وجه رایج نباشد، بلکه خودش به مانند یک جنس مورد معامله قرار بگیرد و قیمت آن کم و زیاد شود، متعلق زکات است یا خیر؟
- با توجه به این که اگر بخواهیم طبابت پزشک را با توجه به مشکلات متعدد و در صورت مواجهه با این مشکلات، تنها در صورتی مجاز بدانیم که وی در این زمینه دارای تخصّص و تجربه ی کافی باشد، عملاً مسایل درمان با اختلال کامل روبرو خواهد شد زیرا: اولاً هر پزشکی تا رسیدن به این تخصص و تجربه ی کافی باید همان مراحل اولیّه را طی کند (که همان دوران بدون تجربه و تخصّص است). ثانیا به علت جمعیّت زیاد، امکانات کم، فرصت های ناکافی و ده ها علل دیگر (حداقلّ در کشور ایران) نمی توان انتظار داشت پزشکانی که از ابتدا کاملاً مسلّط باشند به طبابت بپردازند. 1) در مواردی پزشک داروی مؤثّر بر بیماری یا عوارض خطرناک آن را فراموش نموده و فرصت و امکانات کافی جهت دسترسی به اطلاعات کافی یا پزشک متخصص دیگری نیز ندارد. 2) یا مطمئن است که داروی خاصی برای بیماری مفید است. اما هم چنین مطمئن است و یا احتمال می دهد که در صورت تجویز آن دارو عوارضی خفیف یا شدیدتر از خود بیماری و حتی مرگ در اثر این دارو، گریبان گیر این بیمار خواهد شد. (که البته 1 و 2 شامل مسایل تشخیصی نیز می باشد). آیا پزشک در این حالات می تواند مریض را به حال خود بگذارد و چنین فرض کند که: گویا پزشکی موجود نبوده است و قضا و قدر الهی هر چه باشد بر او جاری خواهد شد و بدین ترتیب خود را در معرض مؤاخذه مادی و معنوی حاصل از عوارض احتمالی و هزینه های نابه جای آن قرار ندهد و کار وی را به خدا واگذارد که یا خود بهبودی نسبی یابد و فرصت تحقیقات بعدی فراهم گردد و یا به تدریج دچار عوارض و مرگ گردد. اصولاً در چنین مواردی که پزشک نمی داند برای نجات جان یا رفع و تسکین آلام یک بیمار چه کاری انجام دهد وظیفه ی او چیست؟ درمان های بدون اطمینان و غیر قابل اعتماد (که ممکن است خود آن ها باعث مرگ یا عوارض شدیدتر شوند) یا عدم هر گونه اقدام درمانی؟ اگر پزشک با اقدام به درمان نامطمئن، موجب خسارت و مرگ مریض گردد، آیا مسؤول است؟ آیا اگر اقدام به هیچ درمانی نکند (با توجه به علل و توضیحات فوق)، مسؤولّیتی متوجّه اوست؟ این موضوع با توجه به این نکته باید در نظر گرفته شود که گاهی، فرصت هیچ مشورت و ارجاع بیمار به پزشکان متخصّص و آگاه دیگری وجود ندارد (مثلاً گاهی پزشکی که دارای تجربه ی کافی نباشد، با بیماری در حالت بی هوشی مواجه می شود که نمی داند به طور مثال این بیمار در اثر کمبود یا ازدیاد قند در بدنش دچار بی هوشی شده و در این حالت طبیعی است که درمان کاملاً متناقض است و باعث اشتباه پزشک می شود).
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در حال تخلّی، رو به قبله یا پشت به قبله نشسته است، آیا واجب است به او تذکر دهیم؟
- [آیت الله مظاهری] اگر بدون انحراف بدن از قبله، کسی صورت خود را عمداً یا سهواً از قبله بگرداند، نماز او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر به علتی، موقع تخلّی مجبور شویم که رو یا پشت به قبله باشیم، آیا رو به قبله بنشینیم یا پشت به قبله؟
- [سایر] اگر توالت خانه رو یا پشت به قبله ساخته شده باشد، وظیفه هنگام تخلی چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به خاطر ناچاری، مثلاً برای این که نامحرم ما را نبیند، میتوانیم هنگام تخلّی رو به قبله یا پشت به قبله بنشینیم؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا کسی که در بیابان است و نمیداند قبله در کدام طرف است، هنگام تخلّی وظیفهای دارد یا نه؟
- [سایر] چرااز منظر رهبر معظم انقلاب پیشرفت در کنار عدالت قرار گرفته است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوان بچه را در حالت تخلّی، رو به قبله یا پشت به قبله نگه داشت؟ و اگر بچه بدون طهارت، دست به قرآن یا اسامی خدا و پیغمبر صلیاللهعلیهوآله و مقدّسات بزند، واجب است او را منع کنند؟
- [سایر] 1. لطفا بفرمایید حکم هم راستا شدن با قبله در زمان تخلی چیست؟ 2. در صورتی که دستگاه سرویس بهداشتی دورانی اختراع شده باشد که در وسایل متحرک چون رستوران گردان، قطار، هواپیما و امثال آن سیستم بهداشتی را در خلاف راستای با قبله قرار می دهد در این صورت نصب و به کارگیری این سیستم در وسایل متحرک چه حکمی دارد؟ 3. همچنین استفاده از سرویس های بهداشتی ثابت که جهت با قبله می شوند، چه حکمی پیا می کند؟ مانند فروع این مسئله در مورد نمازخانه دوار که نمازگزار را در جهت قبله قرار می دهد، به چه صورت است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در یک موقعیت زمانی و مکانی خاص، که باید میّت را فوراً دفن کرد ولی قبله را نتوان تشخیص داد تکلیف چه می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- موقع تخلی باید طرف جلوی بدن ، یعنی شکم و سینه ، رو به قبله و پشت به قبله نباشد .
- احتیاط واجب آن است که بچه را در وقت تخلی رو به قبله یا پشت به قبله ننشانند ، ولی اگر خود بچه بنشیند جلوگیری از او واجب نیست .
- اگر در بین نماز فهمید که از قبله منحرف است، پس اگر انحراف در بین طرف راست و چپ او بوده و قبله در جهت پشت قرار نگرفته باشد، به طرف قبله متوجه می‌شود و بقیه نمازش را میخواند و صحیح است؛ ولی اگر پشت به قبله بوده و یا کاملاً به طرف راست یا چپ بوده، نماز را قطع میکند و دوباره رو به قبله نماز میخواند.
- کاری که جاعل میگوید برای او انجام دهند، باید حرام نباشد و نیز باید بیفایده نباشد و از واجباتی نباشد که شرعاً خود عامل لازم است بهجا آورد؛ پس اگر بگوید: (هر کس شراب بخورد یا در شب تاریک به مکانی مخوف برود یا نماز واجب خود را بخواند صد تومان به او میدهم)، جعاله نیست.
- خانه کعبه که در مکه معظمه میباشد قبله است، و باید روبهروی آن نماز خواند و همینقدر که گمان بکند روبهروی قبله است و گمان او عقلایی باشد، کافی است، اگرچه در صورت امکان، احتیاط مستحب در تحصیل علم و یا اطمینان به قبله است و همچنین اگر بتواند گمان قویتری پیدا کند؛ در صورتی که مشکل نباشد احتیاط مستحب در تحصیل آن است.
- کسی که گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قویتری پیدا کند میتواند بنابر اظهر به گمان خود عمل نماید، ولی اگر مشکل نباشد احتیاط در تحصیل علم و یا گمان قویتر است؛ مثلاً اگر میهمان از گفته صاحبخانه گمان به قبله پیدا کند، ولی بتواند از راه دیگر گمان قویتری پیدا کند، بنابر احتیاط گمان قویتر را تحصیل مینماید.
- اگر کسی در چاه بمیرد و بیرون آوردنش ممکن نباشد پس اگر ممکن است همان مقدار از چاه را که بدن او قرار گرفته مسدود مینمایند و اگر ممکن نیست باید درِ چاه را ببندند و همان چاه را قبر او قرار دهند؛ و در صورتی که چاه مال غیر باشد باید بهنحوی او را راضی کنند، اگرچه با پرداخت قیمت چاه باشد.
- مستحب است مسجد دارای سقف نباشد، بلکه سایبان قرار دادن بر آن به غیر بوریا، مکروه است، مگر بهسبب ضرورت و یا مرجّحات دیگری که با وجود آنها، بنابر اقرب این کراهت از بین میرود.
- اگر حیوانی سرکش شود و نتوانند آن را به دستوری که در شرع معین شده بکشند، یا مثلاً در چاه بیفتد و احتمال بدهند که در آنجا بمیرد و کشتن آن به دستور شرع ممکن نباشد، هرجای بدنش را که زخم بزنند و در اثر زخم زدن جان بدهد حلال می‌شود، و رو به قبله بودن آن لازم نیست، ولی باید شرطهای دیگری را که برای سر بریدن حیوانات گفته شد، دارا باشد.
- در معامله سلف اگر فروشنده جنسی را که قرارداد کرده بدهد، مشتری باید قبول کند، و نیز اگر بهتر از آنچه قرار گذاشته بدهد، یعنی همان اوصاف را با زیادتی کمال دارا باشد، مشتری باید قبول نماید، مگر اینکه در معامله مشخص کرده باشند که بهتر یا بدتر تحویل داده نشود که اگر طبق قرارداد نباشد، لازم نیست قبول کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر هنگام تخلّی جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله بگرداند، کفایت نمیکند و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر موقع تخلّی طرف جلوی بدن رو به قبله یا پشت به قبله باشد ولی عورت را از قبله بگرداند کفایت نمی کند، و گر جلوی بدن رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند کفایت نمی کند. و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله بگرداند کفایت نمی کند و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد احتیاط واجب ان است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله بگرداند؛ کفایت نمی کند؛ اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد؛ احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر موقع تخلّی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند کفایت نمیکند و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [آیت الله خوئی] اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد، و عورت را از قبله بگرداند کفایت نمیکند، و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله بگرداند کفایت نمی کند و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد احتیاط واجب ان است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید
- [آیت الله سبحانی] اگر موقع تخلی، طرف جلوی بدن کسی، رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند کفایت نمی کند، و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
- [امام خمینی] اگر موقع تخلی طرف جلوی بدن کسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند، کفایت نمی کند. و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.