غارمین
غارمین بمعنای بدهکاران می باشد.
فردی واجب الزکاة می باشد، در حالی که خودش بدهکار است، آیا می تواند آن زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکاری خودش مصرف کند؟ آیا فقیر می تواند زکاتش را خودش بردارد؟
نمی تواند زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکاری خودش مصرف کند، همان گونه که فقیر نمی تواند زکاتش را خودش بردارد، هر چند می توانند از دیگران، با وجود سایر شرایط، زکات بگیرند.
نمی تواند زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکاری خودش مصرف کند، همان گونه که فقیر نمی تواند زکاتش را خودش بردارد، هر چند می توانند از دیگران، با وجود سایر شرایط، زکات بگیرند.
عنوان سوال:
فردی واجب الزکاة می باشد، در حالی که خودش بدهکار است، آیا می تواند آن زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکاری خودش مصرف کند؟ آیا فقیر می تواند زکاتش را خودش بردارد؟
پاسخ:
نمی تواند زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکاری خودش مصرف کند، همان گونه که فقیر نمی تواند زکاتش را خودش بردارد، هر چند می توانند از دیگران، با وجود سایر شرایط، زکات بگیرند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فردی حدود 10 سال کفاره بدهکار است، آیا می تواند کفاره هر روز از روزه که باید به شصت فقیر بدهد را به یک فقیر بدهد یا باید بین شصت نفر جدا جدا کفاره را تقسیم نماید؟
- آیا دهنده ی زکات فطره می تواند برای فقیر شرایطی تعیین کند، مثلاً به فقیر شرط کند که "مقداری از فطره خود را مصرف کن و بقیّه را به فقیر دیگر بده"؟
- اگر در شهری هم فقیر مستحقّ و هم مسجد نیمه کاره باشد، در مصرف زکات اولویت با کدام یک می باشد؟
- در محلی که زکات فطره زیاد پرداخت می شود و فقیر بسیار کم است، آن را در چه راهی مصرف نمایند؟
- شخصی پولی را به قصد صدقه کنار گذاشته و هنوز به فقیر نداده است، آیا می تواند آن را بردارد و مصرف کند و مجددا پولی به جای آن صدقه دهد؟
- فردی که در اموالش زکات واجب شده است، وفات می کند. ورثه اش بدون خارج کردن زکات، در اموالش تصرّف می کنند و در آن ها معامله هایی انجام می دهند. آیا این کار جایز است؟ آیا ذمّه آن ها به زکات مشغول است؟
- اگر کسی که بدهکار است فوت کند و مالی داشته باشد که زکات بر آن واجب شده است، آیا مال زکوی را می توان از بابت پرداخت بدهی طلب کاران، بابت قرض او پرداخت نمود؟
- اگر مکلّف پول زکات فطره را به صورت جنس دیگر مثل لباس و لوازم زندگی درآورده و بعد به فقیر داده، در حالی که غافل یا جاهل بوده، صحیح است یا خیر؟ و اگر برائت ذمّه حاصل نشده وظیفه چیست؟ آیا راه جبران دارد؟
- در شهرستانی رسم است شب عید فطر پیش از غروب برای خانواده های فقیر به تعداد نفرات غذا می فرستند. آیا زکات فطره بر فرستنده غذا واجب است؟ اگر پس از غروب غذا بفرستند چه طور؟ اگر افرادی که غذا می گیرند فقیر نباشند، چه حکمی دارد؟
- شخصی وصیّت کرده ثلث مال او جهت خیرات مصرف شود. ثلث او 200 نخل خرما است. اگر محصول خرما به حد نصاب برسد، به آن زکات تعلّق می گیرد؟ آیا بر وصیّ واجب است زکات آن را بدهد یا بر شخص دیگر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا فقیر میتواند از مال کسی که زکاتش را نمیپردازد، بدون اجازه او بردارد؟
- [آیت الله سبحانی] دو نفر که فقیر هستند و در عین حال زکات بر آن دو واجب شده است، آیا می توانند زکات را به یکدیگر بدهند، مشروط به این که طرف مقابل هم زکاتش را به او بدهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا از سهم سادات میشود به سیّد فقیر بدهکار داد تا هم بدهکاری را بپردازد و هم خانه بخرد؟
- [آیت الله مظاهری] موارد مصرف زکات فطره به جز برای فقیر، چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا شرعا میتوان به فقیر معتادی که اگر فطریه بگیرد، در اعتیاد مصرف میکند، فطریه داد؟
- [سایر] اگر این جانب فقیر باشم آیا زکات شامل حال من می شود؟ آیا می توانم پول زکات را به یک دوست فقیر بدهم؟ آیا می توانم زکات را به فردی که مسلمان نیست بدهم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا میتوان زکات فطره یا سهم فقراء از زکات را به شوهر دختر خود، در صورتی که فقیر است، تملیک نمود تا صرف زن و بچّههایش نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر فردی در مرض منجر به فوت وصیت کند که به کسی بدهکار است و شک داشته باشیم که او برای ضرر زدن به ورثه اقرار به چنین بدهکاری کرده،حکم چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به کسی که هم فقیر باشد و هم بدهکار، میشود بیشتر از خرج یک سال زکات داد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوان زکات را به جای دادن به فقیر، در راههای دیگری که مورد رضایت خداوند است، مصرف نمود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر طفل یا دیوانهای از شیعه فقیر باشد، انسان میتواند به ولیّ او زکات بدهد که به مصرف او برساند.
- اگر بعد از آنکه زکات گندم، جو، خرما و انگور واجب شد مالک آن بمیرد، باید مقدار زکات را از مال او بدهند؛ ولی اگر پیش از واجب شدن زکات بمیرد، هر یک از ورثه که سهم او به اندازه نصاب است، باید زکات سهم خود را بدهد.
- زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران میتوانند به او زکات بدهند، ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد یا بهجهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد، در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد یا زن بتواند او را مجبور کند، نمیشود به آن زن از سهم فقرا زکات داد.
- حجّی که بر میت واجب است و بدهکاری و حقوقی را که مثل خمس و زکات و مظالم، ادا کردن آنها واجب میباشد، باید از اصل ترکه میت بدهند، اگرچه میت برای آنها وصیت نکرده باشد.
- کسی که بدهکار است و مالی هم دارد که زکات آن واجب شده، اگر بمیرد، باید بنابر اظهر، اول تمام زکات را از مالی که زکات آن واجب شده بدهند، بعد قرض او را ادا کنند.
- کسی که خرج سال خود، و خانوادهاش را دارد، فقیر نیست و دادن زکات فطره بر او واجب است، و کسی که فعلاً خرج سال را ندارد، ولی بهتدریج بهدست میآورد و مصرف میکند، اگر غیر از آنچه خرج میکند، با قرض کردن و مانند آن بتواند زکات فطره را بدهد، بهطوریکه نظم امور او بر هم نخورد و موجب حرج و اجحاف نباشد، بنابر احتیاط واجب باید زکات فطره را بدهد.
- اگر به ولیّ طفل و دیوانه دسترسی ندارد، میتواند خودش یا بهوسیله فردی امین زکات را به مصرف طفل یا دیوانه برساند؛ و باید موقعی که زکات را به مصرف آنان میرساند، نیت زکات کند. و اگر طفل ممیز است و اطمینان دارد که در همان مواردی صرف میکند که ولیّ او صرف میکرد، میتوان به خود طفل نیز داد و همچنین به سفیه، با اطلاع ولیّ او، میتوان زکات داد.
- اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته، از مخارج سالش زیاد بیاید و شخص با گرفتن این مال، دیگر فقیر نباشد، واجب است خمس آن را بدهد.
- کسی که مخارج سال خود و خانوادهاش را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و آنان را تهیه کند، فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
- طلا و نقرهای که بیشتر از اندازه معمول ناخالصی دارد، اگر خالص آن به اندازه نصاب که مقدار آن گفته شد برسد، انسان باید زکات آن را بدهد، و چنانچه شک دارد که خالص آن به اندازه نصاب هست یا نه، زکات آن واجب نیست، ولی احتیاط در این است که با تصفیه کردن و مانند آن تحقیق کند، تا بداند اگر خالص آن به مقدار نصاب است زکاتش را بپردازد، یا اینکه بدون تصفیه و تحقیق، احتیاط کرده و زکاتی را که احتمال میدهد واجب شده، بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد از سهم بدهکاران زکات بدهد، و بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد، میتواند آنچه را به او داده بابت زکات حساب کند، ولی احتیاط واجب آن است که اگر از آن معصیت توبه نکرده، چیزی را که به او داده بابت زکات حساب نکند.
- [آیت الله خوئی] اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد زکات بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد، میتواند آنچه را که به او داده بابت زکات حساب کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه دو نفر در مالی که زکات آن واجب شده باهم شریک باشند و یکی از آنان سهم زکات خود را بدهد و بعد مال را تقسیم کند، تصرف او در سهم خودش اشکال ندارد، هر چند دیگری سهم زکاتش را نداده است.
- [آیت الله بروجردی] اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد زکات بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد، میتواند آنچه را به او داده بابت زکات حساب کند، ولی احتیاط واجب آن است که اگر از آن معصیت توبه نکرده، چیزی را که به او داده بابت زکات حساب نکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به کسی که بدهکار و مقروض است و نمی تواند بدهی خود را بدهد زکات بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد می تواند آنچه را به او داده بابت زکات حساب کند ولی اگر از آن معصیت توبه نکرده باشد بنابر احتیاط واجب چیزی را که به او داده، بابت زکات حساب نکند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به کسی که وی را مورد یکی از مصارف زکات میدانسته زکات بدهد، بعد بفهمد که وی آن مورد نبوده، ولی از موارد دیگر زکات بوده است، مثلاً به کسی به جهت فقیر بودن زکات بدهد، بعد بفهمد که آن شخص فقیر نبوده ولی به خاطر بدهکاری میتواند زکات دریافت کند، چنانچه پرداخت زکات وی مقیّد به همان مصرفی باشد که در نظر گرفته است، مثلاً میخواسته زکات را حتماً به مصرف فقیر برساند، در این صورت میتواند زکات را پس بگیرد و در مورد دیگر زکات به مصرف برساند و میتواند زکات را پس نگیرد و آنچه را داده از بابت زکات حساب کند. ولی اگر پرداخت زکات وی مقیّد به همان مصرف نباشد، مثلاً میخواسته زکات خود را به این شخص بدهد و مقیّد نبوده که حتماً از مصرف فقرا به وی بدهد، در این صورت زکات وی پرداخت شده و نمیتواند آن را پس بگیرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهکاری خود را بدهد، اگرچه فقیر نباشد، انسان میتواند طلبی را که از او دارد، بابت زکاْ حساب کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر پیش از دادن زکات از انگور و خرما و جو و گندمی که زکات آنها واجب شده خود و عیالاتش بخورند، یا مثلاً به فقیر بدهد، زکات مقداری را که مصرف کرده واجب نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد، زکات بدهد و بعد بفهمد او قرض را در معصیت مصرف کرده و از آن معصیت توبه نکرده، چنانچه به عنوان ادای قرض داده باشد، حکم آن مانند حکمی است که در مسأله 2056 گذشت و اگر آن بدهکار فقیر باشد و زکات را به عنوان فقیر داده باشد، میتوان به عنوان زکات حساب کرد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مالک، فقیر را وکیل کند که زکات مال او را بدهد، چنانچه آن فقیر احتمال دهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکات برندارد، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد و اگر بداند قصد مالک این نبوده، میتواند برای خودش هم زکات را بردارد.