یتیم
اسلام به افرادی که زمینه ظلم کردن به آن‌ها زیاد است، توجه خاصی دارد. یکی از این موارد که اسلام به آن توجه ویژه دارد، یتیم است. در قرآن۲۳ بار راجع به یتیم سفارش شده است.
زنی که قیّم بچه های یتیم است، آیا می تواند در حقوق مستمری آن ها تصرف کند؟
قیّم شرعی مجاز است در سهم آن ها در حدّ مصلحت آن ها تصرف کند.
قیّم شرعی مجاز است در سهم آن ها در حدّ مصلحت آن ها تصرف کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زنی که شوهرش کارمند بوده و فوت کرده، می تواند در حقوق فرزند صغیر تصرف بکند و خرج آن ها بکند یا باید حقوق آن ها را کنار بگذارد؟
- کسی که با بیمه ی عمر قرارداد بسته است، ماهانه مبلغی پرداخت می کند که بعد از مرگ او بازماندگان او از مستمرّی و حقوق برخوردار باشند. آیا جزو مؤونه محسوب می شود؟
- هر گاه زنی به خاطر شیر دادن بچّه عادت ماهانه نبیند، تکلیف او برای طلاق چیست؟
- بین چند وارث اگر تعدادی کبیر از یک مادر که مادرشان در زمان بودن ولیّ، از دنیا رفته است و یک صغیر از یک مادر که در زمان بودن ولیّ، طلاق شرعی داده شده است و دو صغیر از یک مادر که همسر قانونی و شرعی ولیّ بوده است و ولیّ از دنیا رفته، بعد از وفات ولیّ همسری که طلاق گرفته بود، قیّم فرزندش شده و تقاضای تقسیم اموال نموده است و وارثین کبیر اجازه تصرف در اموال ندادند و قیّم دو صغیر هم اجازه ندادند و دو صغیر هم کبیر نشده اند تا خود اجازه دهند، آیا می شود در این اموال تصرف نمود؟
- زنی که غیر طبیعی زایمان می کند (سزارین) و بچه را از پهلوی مادر خارج می کنند خونی که از رحم خارج میشود استحاضه است یا نفاس؟
- عده نگه داشتن برای زنی که عقیم است، یا به واسطه ی دارو بچه دار نمی شود و یا رحم خود را درآورده است، لازم است؟
- زنی که عادت ماهانه وقتیه وعددیه دارد، اگر وقت عادت او با روز تولد بچه یکی باشد، خونی که می بیند حیض است یا نفاس؟
- از زنی، بچه ای سقط شد وتا یک ماه از آلودگی پاک نشد. سپس او را کورتاژ کرده اند و بقیه ای از بچه را در آوردند. چون بچه در حقیقت الآن به تمامه منفصل شده، آیا آلودگی این مدت تماما نفاس است یا خیر؟ اعمال عبادی که انجام داده چه می باشد؟
- پدری، دختر شاغلی دارد که هنوز ازدواج نکرده و فعلاً به شهر دیگری انتقال یافته است و در منزل پدری زندگی نمی کند. آیا پدر می تواند بدون اجازه ی فرزند از چیزهایی که فرزند در زمان بودنش در خانه و قبل از انتقال، از حقوق خود خریداری و تهیه نموده تصرّف کند؟
- من زنی هستم، به فروشگاهی رفته بودم، وقتی می خواستم به یک اتاق بروم، به پسر بچه نابالغی که سر پلّه نشسته بود برخورد کردم و بین چشم و ابروی او در اثر برخورد به دیوار زخم شد و خون آمد. من منتظر ماندم تا مادرش آمد و از او حلالیت گرفتم و از پدرش نیز حلالیت گرفتم، حکم مسأله چگونه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] خانمی همسر کارمند دولت بوده و آن کارمند فوت کرده است و اکنون حقوق وظیفه یا مستمرّی را این خانم دریافت میکند. آیا این حقوق، متعلّق خمس است یا ارث محسوب میشود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا میشود بدون شناخت، زنی را برای فرزندان صغار خودش قیّم قرار داد؟
- [آیت الله سبحانی] پدرم مستمری بگیر بیمه ی تأمین اجتماعی بوده که الآن از دنیا رفته است و مادرم از حقوق او استفاده می کند. آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا با نبود ولیّ جهت تصرف در اموال صغار ، وصی می تواند اجازه بدهد به عبارت دیگر وصی وهمچنین قیّم می توانند خلاء نبود ولی را پر کنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حقوقی که بعد از مرگ کارمند به همسر او میدهند آیا همسر میتواند همه حقوق را تصرّف کند یا جواز تصرّف در یک هشتم را دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی ادعای بکند که من وصیّ میّتم که اموال او را به مصرفی برسانم، یا قیّم بچه های او هستم آیا مورد قبول می باشد؟
- [سایر] اگر مالک یکی از واحدهای آپارتمانی بمیرد و ورثه صغیر داشته باشد و هنوز قیّم تعیین نشده باشد، آیا جایز است مالکین دیگر در مشاعات تصرف نمایند؟ ( خصوصاً بعضی مشاعات که مسیر رفت و آمد آن‌ها باشد).
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی که خمس جهیزیّهاش را نداده آیا شوهرش میتواند در آن تصرّف کند؟
- [آیت الله خوئی] کسی بچه صغیر دارد و کار میکند مزد میگیرد آیا پدر و مادر در مال آن میتوانند تصرف نمایند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی زنی را صیغه کند، و آن زن بچّه ای به دنیا آورد، و مرد منکر شود. در صورت اثبات نسب، هرچند پس از ده سال، آیا تمام حقّ و حقوق این زن از قبیل حضانت، اجرت شیر دادن، نفقه طفل و مانند آن به او تعلّق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- زنی که بچه شیر میدهد و شیر او کم است، چه مادر بچه باشد یا دایه او، چه با اجرت شیر بدهد یا بیاجرت، اگر روزه برای خودش یا بچهای که شیر میدهد ضرر دارد، واجب است افطار کند و برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت روزههایی را که نگرفته بعد از برطرف شدن عذر، باید قضا نماید، و اگر کسی پیدا شود که بیاجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه، از پدر یا مادر بچه یا از شخص دیگری که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، واجب است که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.
- زن حامله و زنی که بچه شیر میدهد ممکن است حیض ببیند بنابر اقوی؛ ولی اگر بیست روز از ایام عادت دیرتر بود هم وظیفه حائض و هم مستحاضه را احتیاطاً انجام دهد.
- اگر بچه در رحم مادر بمیرد و ماندنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد، باید به آسانترین راه او را بیرون آورند و چنانچه ناچار شوند که او را قطعهقطعه کنند اشکال ندارد، ولی باید به وسیله شوهرش اگر اهل فن است انجام بگیرد؛ و اگر نشد، بهوسیله زنی که اهل فن باشد او را بیرون بیاورند؛ و اگر ممکن نیست، مرد محرمی که اهل فن باشد؛ و اگر آن هم ممکن نشود مرد نامحرمی که اهل فن باشد بچه را بیرون بیاورد؛ و در صورتی که آن هم پیدا نشود کسی که اهل فن نباشد میتواند بچه را بیرون آورد.
- اگر زنی بچهای را شیر داد که شیر از شوهر اولش بود، ولی هنوز ده مرتبه نشده، مثلاً بعد از طلاق از شوهر اول و تمام شدن عدّه با کسی ازدواج نمود و از او آبستن و دارای شیر شد، اگر بقیه شیر را از این شیر دوم به بچه بدهد، موجب محرم شدن نمیشود.
- شیر دادنی که موجب محرم شدن است، هشت شرط دارد: 1 بچه، شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، بچه به کسی محرم نمیشود؛ 2 شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچهای را که از زنا بهدنیا آمده به بچه دیگر بدهند، بهواسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمیشود؛ 3 بچه، شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند، مَحرَم نمیشود؛ 4 دو سال بچه تمام نشده باشد، و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شیر دهند به کسی محرم نمیشود؛ 5 شیر از یک شوهر باشد؛ 6 بچه بهواسطه بیماری شیر را قی نکند، ولی اگر قی کند، باز هم بنابر احتیاط واجب کسانی که بهواسطه شیر خوردن به آن بچه محرم میشوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند؛ 7 پانزده مرتبه، یا یک شبانهروز بهطوریکه در مسئله 1967 گفته میشود شیر کامل بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، بنابر اظهر کافی است، ولی احوط این است که اگر بخواهند محرمیت به وجود آید، پانزده مرتبه شیر بدهند؛ 8 شیر، خالص باشد و با چیز دیگر مخلوط نباشد.
- شیر دادنی که موجب محرم شدن است به دو چیز ثابت میشود: 1 خبر دادن عدّهای که انسان از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا کند. 2 شهادت دو مرد عادل یا چهار زن که عادل باشند، ولی باید شرایط شیر دادن را هم بگویند مثلاً بگویند، ما دیدهایم که فلان بچه بیستوچهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده و چیز دیگری در این مدّت نخورده، و همچنین سایر شرطها را که قبلاً گفته شد شرح دهند، ولی اگر معلوم باشد که شرایط را میدانند و در مورد این شرایط، همعقیده هستند و همچنین با مرد و زنی که همشیر بودهاند در اعتقاد به محرمیت موافق باشند لازم نیست شرایط را شرح دهند، و اگر کمتر از این تعداد شهادت دهند، در قبول کردن حرف آن‌ها تأمل است، اگرچه موافق احتیاط است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند لازم نیست برای بچه های صغیر خود قیم و سرپرست معین کند ولی در صورتی که بدون قیم حقوقشان تضییع می شود باید برای آنان قیم امینی معین نماید.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و جدّ پدری میتوانند با مال کودک خود، در صورتی که به مصلحت او باشد، مضاربه کنند؛ همچنین قیّم شرعی بچّه مانند وصی و حاکم شرع، میتواند با مراعات کامل مصلحت و امانت، مال بچّه را به مضاربه دهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند اگر مالی پیش کسی دارد یا در جایی پنهان کرده است که ورثه نمی دانند چنانچه به واسطه ندانستن حقشان از بین برود باید به انان اطلاع دهد و لازم نیست برای بچه های صغیر خود قیم و سرپرست معین کند و لی در صورتی که بدون قیم مالشان از بین می رود یا خودشان ضایع می شوند باید برای انان قیم امینی معین نماید
- [آیت الله سبحانی] اگر خمس مال را نداده در صورتی می تواند در آن مال تصرف کند که موجب اتلاف حقوق صاحبان خمس نشود و در غیر این صورت تصرف در آن حرام است و در هر حال باید خمس مال را بپردازد.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند ، اگر مال پیش کسی دارد یا در جائی پنهان کرده است که ورثه نمی دانند ، چنانچه به واسطة ندانستن حقّشان از بین برود به آنان اطلّاع دهد و لازم نیست برای بچّه های صغیر خود قیّم و سرپرست معیّن کند ولی در صورتی که بدون قیّم مالشان از بین می رود ، یا خودشان ضایع می شوند ؛ باید برای آنان قیّم امینی معیّن نماید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند، اگر مالی پیش کسی دارد، یا در جایی پنهان کرده است که ورثه نمی دانند، چنان چه به واسطه ندانستن حقشان از بین برود، باید به آنان اطلاع دهد، و لازم نیست برای بچه های صغیر خود قیم و سرپرست معین کند، ولی در صورتی که بدون قیم مالشان از بین می رود، یا خودشان ضایع می شوند، باید برای آنان قیّم امینی معین نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند؛ اگر مالی پیش کسی دارد یا در جائی پنهان کرده است که ورثه نمی دانند؛ چنانچه به واسطه ندانستن؛ حقشان از بین برود؛ باید به آنان اطلاع دهد و لازم نیست برای بچه های صغیر خود قیم و سرپرست معین کند؛ ولی در صورتی که بدون قیم؛ مالشان از بین می رود یا خودشان ضایع می شوند؛ برای آنان باید قیم امینی معین نماید.
- [آیت الله سبحانی] انسان در مالی که یقین دارد خمسش را نداده اند، می تواند تصرف کند، مشروط بر این که موجب اتلاف حقوق صاحبان خمس نشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زنی بچه ای را شیر دهد به برادرهای ان بچه محرم نمی شود و نیز خویشان ان زن به برادر و خواهر ان بچه محرم نمی شوند
- [آیت الله مظاهری] کسی که فوت کرده و حجّ واجب بر ذِمّه او بوده است ورثه پیش از ادای حجّ نمیتوانند در اموال میّت تصرّف کنند و همچنین است هر واجب مالی نظیر خمس و زکات و قرض، ولی اگر وصی میّت یا قیّم او واجب مالی را از اصل مال بیرون کند ورثه میتوانند در اموال میّت تصرّف کنند.