تصرف
به هر کار ارادی در یک مال که داراى اثر شرعى است تصرف در آن مال گفته میشود.
کسی بچه صغیر دارد و کار می‌کند مزد می‌گیرد آیا پدر و مادر در مال آن می‌توانند تصرف نمایند؟
ولیّ و پدرش به قدر مصرفش می‌تواند صرف کند.
ولیّ و پدرش به قدر مصرفش می‌تواند صرف کند.
عنوان سوال:
کسی بچه صغیر دارد و کار می‌کند مزد می‌گیرد آیا پدر و مادر در مال آن می‌توانند تصرف نمایند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا جایز است برای والدین تصرف نمودن در مال بچه غیر بالغ خود به طوری که در آن تصرف مصلحتی برای او ندارد یا آنکه واجب است بر آن دو حفظ نمایند آن مال را برای او بعد از بلوغ به او رد نمایند؟
- بچه زنا که فرمودید از پدر و مادر ارث نمیبرد آیا با مادر محرم است یا خیر؟
- طفلی مریض است که مشرف به هلاکت است، ولیّ او یا ندارد و یا دارد خرج نمیکند و عدهای از مؤمنین از قضیه آگاهند و میدانند که بچه را اگر طبیب ببرند هلاک نمیشود، آیا بر مؤمنین که تمکن مالی دارند و می‌توانند بچه را از مرگ نجات دهند واجب است که خرج نمایند و بچه را از مرگ نجات دهند یا واجب نیست؟
- آیا جایز است سقط نمودن بچه در موارد زیر: 1 - در صورتی که زنِ حامله رنج بکشد از مرض خطیری، مثل مرض قلبی شدید و در استمرار حمل خطر باشد بر حیات مادر. 2 - اگر ثابت کرد به طرق تشخیص که جنین معیوب است به حد زیادی یا مبتلی به مرضی است که علاج برای او نیست یا این که طفل مولود ننگ بر پدر و مادر خواهد شد به اعتبار عیبی که در او است.
- زمینی که مال شخصی است که در آن زراعت می‌کند تا چه قدر از جهت زیر (مقصود از زیر، درون زمین و داخل آن است) ملک او است که اگر بخواهند تصرف در آن زیر کنند جایز نباشد؟ مثلاً لوله بکشند.
- آیا جایز است گفته شود به زنی مزوّجه، که یقیناً طلاق خواهد گرفت: (که اگر طلاق داد من حاضرم بگیرم) تصریحاً یا تلویحاً بگوید یا اشارات دیگری کند؟ و آیا فرق است بین گفتن به خودش یا به پدر و مادر او و یا اقرباء او و کیف کان تعریض به نکاح در غیر عده وفات مثل مقام جایز است یا نه؟ و چه مقدار صدق تعریض می‌کند؟
- معمولاً در این محل جهیزیه را سال به سال تدریجاً تهیه میکنند بعداً به دخترشان میدهند به اندازه شؤونات خودشان از منافع بین سال و این خمس ندارد معلوم، و لکن آن دختر در منزل شوهر بعضی از آن‌ها را در ایام سال همیشه لازم دارد و کارش میزند و بعضی از آن‌ها را در سالهای بعد و موقع احتیاج کارش میزند و بسا میشود که لباسی است که بعد از دو سال یا بیشتر لازم میشود، یا بسا میشود که یک مرتبه میپوشد و کنار میگذارد که مورد احتیاجش بپوشد یا از قبیل لباس بچهگانه که هر موقع بچهدار شد به او بپوشاند در این صورت خمس تعلّق می‌گیرد و این دختر باید بدهد یا خیر؟ و دیگر اینکه چنانچه پدر و مادر جنس خمس داده را اگر به اولادشان بدهند به عنوان جهیزیه یا غیر جهیزیه آیا در ید آن‌ها هم دو مرتبه خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
- این جانب محل کارخانه که احتیاج در معیشت به او داشتم خریداری نمودهام دو ثلث قیمت آن را از مال مخمس و رأس المال و یک ثلث قیمت آن را از ارباحی که سال بر آن نگذشته است پرداختهام، پس از همچو معاملهای دستم تهی شد و مبلغ هفت هزار تومان از بانک جهت سرمایه برداشتم که فعلاً به اقساط، آن وجه را میپردازم مستدعی است بیان فرمائید چنانچه خمس یک ثلث قیمت محل را پرداختم کفایت می‌کند یا باید قیمت فعلی محل تخمیس شود و این به مبلغ هفت هزار تومان خمس تعلق می‌گیرد و یا مورد تعلق خمس نخواهد بود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] شخصی زوجه او وفات نموده و آن زن طفل صغیری دارد، پدر و مادر آن زن مبلغی به مخارج عزای او رسانیدهاند، آیا می‌توانند از سهم صغیر از ما ترک آن زن بردارند یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اموالی مانند عیدی که به کودک صغیر هدیه داده می شوند آیا ملک خود صغیر محسوب می شوند یا ملک پدر و مادر او؟
- [آیت الله بهجت] فردی واجب النفقه صغیر می باشد (مانند پدر و مادر صغیری که فرزند صغیرشان غنی باشد). آیا پرداخت نفقه بر صغیر واجب است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی وصیّت کرده و وصی خود را مادر بچّه ها و یکی از بچّه های صغیر خود قرار داده است، آیا این وصایت باطل است؟
- [سایر] بعد از فوت پدر، حضانت از بچه صغیرش، به عهدهی چه کسی است؟ مادر بچه یا پدر بزرگش؟
- [آیت الله بهجت] پس از فوت پدر، آیا مادر در قبال حضانت فرزندان صغیر می تواند از جدّ پدری مطالبه ی اجرت کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پس از فوت پدر، آیا مادر در قبال حضانت فرزندان صغیر می تواند از جدّ پدری مطالبه اجرت کند؟
- [آیت الله بهجت] بین چند وارث اگر تعدادی کبیر از یک مادر که مادرشان در زمان بودن ولیّ، از دنیا رفته است و یک صغیر از یک مادر که در زمان بودن ولیّ، طلاق شرعی داده شده است و دو صغیر از یک مادر که همسر قانونی و شرعی ولیّ بوده است و ولیّ از دنیا رفته، بعد از وفات ولیّ همسری که طلاق گرفته بود، قیّم فرزندش شده و تقاضای تقسیم اموال نموده است و وارثین کبیر اجازه تصرف در اموال ندادند و قیّم دو صغیر هم اجازه ندادند و دو صغیر هم کبیر نشده اند تا خود اجازه دهند، آیا می شود در این اموال تصرف نمود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا پدر یا مادر حق دارند فرزند یا فرزندان خود را از ارث محروم نمایند؟
- [سایر] آیا به پولی که پدر و مادر جهت تأمین مخارج تحصیل به فرزندان میپردازند، خمس تعلق می‌گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگ- ر ک- سی بمیرد، ورث بالغ او می‌توانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند، ولی از سهم صغیر نمیشود چیزی برداشت.
- کسانی که به واسطة شرکت با هم شریک میشوند، باید مکلف و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار شرکت کنند، و نیز باید بتوانند در مال خود تصرف نمایند، پس سفیه- کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند-، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید، اگر شرکت کند صحیح نیست.
- دیوانه و مفلس یعنی کسی که از جهت مطالبة طلبکاران از طرف حاکم شرع از تصرف در مال خود ممنوع است، و سفیه یعنی کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند نمیتواند در مال خود تصرف نماید.
- جایز است گرفتن نطفة مردی درصورتی که مقدمات حرام نداشته باشد و گذاشتن آن در رحم مصنوعی و تربیت کردن آن به منظور تولید بچه و چنانچه بچهای از این راه تولید گردد، آن بچه مال صاحب نطفه است و احکام پدر و فرزندی بین آن‌ها برقرار میشود ولکن این بچه مادر ندارد.
- اگر وارث میّت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت میشود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر میبرد، ولی اگر میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همة آنان مسلمان و آزاد و پدری باشند یعنی پدر آنان با پدر میّت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میّت یکی باشد یا نه، اگرچه تا میّت پدر و مادر دارد اینها ارث نمیبرند، اما به واسطة بودن اینها مادر شش یک مال را میبرد و بقیه را به پدر میدهند.
- اگر پدر و مادر و جد و جدة بچة نابالغ کافر باشند آن بچه هم نجس است، مگر درصورتی که ممیز و مظهر اسلام باشد، و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه پاک است.
- اگر وارث میت فقط پدر، یا مادر، یا پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت میکنند یک قسمت آن را پدر یا مادر میبرد و بقیه را طوری قسمت میکنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد.
- اگر وارث میت فقط پدر و یک دختر، یا مادر و یک دختر باشد، مال را چهار قسمت میکنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر میبرد.
- اگر وارث میت فقط پدر و چند دختر، یا مادر و چند دختر باشد، مال را پنج قسمت میکنند، یک قسمت را پدر یا مادر میبرد و چهار قسمت را دخترها به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند.
- پدر و جد پدری طفل و نیز وصی پدر، و وصی جد پدری بر طفل می‌توانند مال طفل را بفروشند و مجتهد عادل هم درصورتی که ضرورت اقتضا کند می‌تواند مال دیوانه یا طفل یتیم یا مال کسی را که غایب است بفروشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] پدر و جد پدری صغیر می‌توانند در صورت وجود مصلحت و نبودن مفسده با مال آن صغیر مضاربه نمایند، و همچنین وصی پدر و جد و بعد از آنان حاکم شرع، با رعایت عدم مفسده و وجود مصلحت مجاز به چنین تصرفی هستند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پدر و جد پدری صغیر می توانند با عدم مفسده بلکه بنابر احتیاط واجب با رعایت مصلحت با مال صغیر مضاربه کنند و همچنین قیم شرعی صغیر با اطمینان به اینکه مال صغیر ضایع نمی شود و برای صغیر مصلحت دارد می توانند با مال او مضاربه کنند یا به مضاربه بدهند و سود حاصله را طبق قرارداد، به حساب صغیر منظور نمایند.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و مادر می‌توانند در مقابل یکدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر کنند، ولی نمیتوانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند کوتاهی نمایند و در صورت کوتاهی، حاکم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند می‌کند.
- [آیت الله بروجردی] دیوانه و سفیه یعنی کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند، نمیتوانند در مال خود تصرف نمایند.
- [آیت الله علوی گرگانی] پدر وجدّ پدری طفل و نیز وصیّ پدر در تصرّف در اموال صغار و همچنین وصیّ جدّ پدری در تصرّف اموال قاصرین یا قیم منصوب از طرف پدر یا جدّ می‌توانند مال طفل را بفروشند و نیز مجتهد عادل هم می‌تواند مال دیوانه یا یتیم یا مال کسی را که غائب است بفروشد و احتیاط در این موارد رعایت مصلحت وغبطه است.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و جدّ پدری می‌توانند با مال کودک خود، در صورتی که به مصلحت او باشد، مضاربه کنند؛ همچنین قیّم شرعی بچّه مانند وصی و حاکم شرع، می‌تواند با مراعات کامل مصلحت و امانت، مال بچّه را به مضاربه دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] برای شیر دادن بچه بهتر از هرکس مادر او است وسزاوار است که مادر برای شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد، واگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر می‌تواند بچه را از او گرفته وبه دایه بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر اوست، و سزاوار است که مادر برای شیردادن از شوهر خود مزد نگیرد، و خوب است که شوهر مزد بدهد، و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر می‌تواند بچه را از او گرفته و به دایه بدهد.
- [آیت الله سبحانی] برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر او است و سزاوار است که مادر برای شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد. و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر می تواند بچه را از او گرفته و به دایه بدهد.
- [آیت الله سبحانی] برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر او است و سزاوار است که مادر برای شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد. و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر می تواند بچه را از او گرفته و به دایه بدهد.