اولیاء
اولیاء اللّه، یعنی کاملانِ در ایمان و عبودیّت.
اگر مردی دو زن یا بیشتر را کشته باشد و اولیاء آنان خواهان قصاص باشند، بفرمایید:
اگر مردی دو زن را کشته باشد و اولیای آنها خواهان قصاص باشند و به عنوان قصاص آن مرد را بکشند نباید چیزی به عنوان فاضل دیه بپردازند. و در صورتی که سه زن را کشته و اولیای آنها خواهان قصاص باشند می‌توانند آن مرد را به عنوان قصاص بکشند و از آن پس دیه یک زن از ترکه قاتل را برداشته میان اولیای مقتولات اثلاثاً تقسیم کنند که به هر یک از آن ولیاء یک سوم دیه زن می‌رسد.
اگر مردی دو زن را کشته باشد و اولیای آنها خواهان قصاص باشند و به عنوان قصاص آن مرد را بکشند نباید چیزی به عنوان فاضل دیه بپردازند. و در صورتی که سه زن را کشته و اولیای آنها خواهان قصاص باشند می‌توانند آن مرد را به عنوان قصاص بکشند و از آن پس دیه یک زن از ترکه قاتل را برداشته میان اولیای مقتولات اثلاثاً تقسیم کنند که به هر یک از آن ولیاء یک سوم دیه زن می‌رسد.
پاسخ:
اگر مردی دو زن را کشته باشد و اولیای آنها خواهان قصاص باشند و به عنوان قصاص آن مرد را بکشند نباید چیزی به عنوان فاضل دیه بپردازند. و در صورتی که سه زن را کشته و اولیای آنها خواهان قصاص باشند می‌توانند آن مرد را به عنوان قصاص بکشند و از آن پس دیه یک زن از ترکه قاتل را برداشته میان اولیای مقتولات اثلاثاً تقسیم کنند که به هر یک از آن ولیاء یک سوم دیه زن می‌رسد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مردی در ماههای حرام (رجب و ذی القعده و ذی الحجه و محرم) به قتل رسیده با توجه به وقوع قتل در این زمان موجب اضافه شدن ثلث دیه میشود اگر اولیاء دم تقاضای قصاص داشته باشند چگونه عمل کنند؟
- اگر همه اولیاء دم مقتول، صغیر یا مجنون باشند، استیفاءِ قصاص یا مجازات قاتل به چه ترتیبی خواهد بود؟
- دو نفر رفیق در ردیف هم سوار موتور بوده و با هم میوه فروشی میکردند، هنگام حرکت یکی از آنها که عقب نشسته بود از موتور افتاد و کشته شد در صورتی که برای اولیاء مقتول ثابت شده است که راننده تقصیر نکرده و غرضی در کار نبوده این قتل موجب دیه میشود یا خیر؟
- زن حامله ای در اثر تصادف غیر عمد کشته می شود و جنین هم در شکم او می میرد . آیا قاتل باید دیه هر دو را پرداخت نماند ؟
- با توجه به این که از نظر علمی هر گاه مردی فوت نماید، تا مدّت محدودی میتوان نطفه او را به رحم زن منتقل کرد و وی را باردار نمود؛ بفرمائید: الف: انتقال نطفه زوج پس از مرگ به رحم زوجه چه حکمی دارد؟
- خانم بارداری در اثر سانحهای کشته شده است و حمل او نیز که هشت ماهه بوده به همراه زن مرده است. در صورتیکه دختر بودن یا پسر بودن بچه در شکم مادر معلوم نباشد دیة آن چقدر است؟
- مردی سند مالکیت خودرو خود را بصورت صوری و بدون قصد تملّک به همسرش منتقل نموده، در حالیکه زن نیز از عدم قصد تملک مطّلع بوده است، اکنون آیا زن میتواند ادّعا یا تصرفی در خصوص این خودرو داشته باشد؟
- زن و مردی که صیغه عقد موقت شده باشند و از لحاظ آمیزشی تماسهای ظاهری با هم داشته باشند و هیچگونه دخولی صورت نگرفته باشد، بعد از تمام شدن صیغه آیا آن زن باید عدّه نگه دارد؟
- شخصی مرتکب قتل عمدی شده و زنی را بقتل رسانده همچنین در حق اولیاء دم مقتوله مرتکب جرح عمدی شده با توجه به اینکه قاتل مرد بوده و مقتول زن می‌باشد نصف دیه را اولیاء دم باید به جانی و قاتل پرداخت نمایند، النهایه قاتل باید دیه جراحات وارده باولیاء دم که مجروح شدهاند بپردازد آیا اول نصف دیه را قاتل اولی دریافت میکند بعد دیه جراحات را میدهد یا اول دیه جراحات را میدهد بعد نصف دیه را میگیرد یا بطور همزمان عمل میشود؟
- اگر مردی زنی را صیغه کند و بعد از تمام شدن مدت آیا مرد موظف است که مراقب زن باشد که تا در عده اوست با شخص دیگری ازدواج نکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مردی دو زن یا بیشتر را کشته باشد و اولیاء آنان خواهان قصاص باشند بفرمائید : الف - آیا اولیاء خواهان قصاص باید چیزی به عنوان فاضل دیه بپردازند یا خیر؟ ب - در صورت لزوم پرداخت، آیا باید هر یک از اولیاء خواهان قصاص، مستقلاو جداگانه نصف دیه یک مرد را بدهند یا اینکه نصف دیه یک مرد به نسبت اولیاء خواهان قصاص تقسیم میشود؟(مثلااگر مردی دو زن را کشته است و اولیاء هر دو خواهان قصاص هستند آیا باید هر یک از اولیاء نصف دیه یک مرد را بدهند یا یک چهارّم دیه یک مرد)
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مردی دو زن یا بیشتر را کشته باشد و اولیاء آنان خواهان قصاص باشند آیا اولیاء خواهان قصاص، باید چیزی به عنوان فاضل دیه بپردازند یا خیر؟ سئوال دیگر این است که اگر مردی سه زن را کشته باشد از قاتل یک دیه زن گرفته میشود و بین اولیاء دم هر سه زن به نسبت ثلث تقسیم میگردد آیا در چنین فرضی که اولیاء هر سه زن خواهان قصاص هستند اخذ دیه یک زن علاوه بر قصاص قاتل مخالف با قاعده )الجانی لا یجنی اکثر من نفسه( نیست؟ البته در این مورد ممکن است مستند فتوای حضرتعالی روایت شریفه (لا یبطل دم امر مسلم) باشد در هر صورت چنانچه قاعده یاد شده را قبول ندارید یا روایت مذکور را بر قاعده مقدّم میدانید و یا این که مستند فتوای حضرت عالی چیز دیگری است لطفابیان فرمائید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی چند زن را کشته است. بعضی از اولیای دم خواهان قصاص و بعضی خواهان دیه و بعضی خواهان عفو می باشند، چگونه باید عمل کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر سه مرد، مرد مسلمانی را کشته باشند و دو نفر از این مردان زن دیگری را نیز کشته باشند و اولیاء دم هر دو مقتول، خواستار قصاص باشند، تفاضل دیه به چه صورت محاسبه و پرداخت می شود؟
- [آیت الله بهجت] مردی دو یا سه زن را به قتل می رساند. اولیای دم خواهان قصاص اند. آیا باید اضافه ی دیه را ردّ کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مردی چندین زن محقون الدّم را بکشد، و برخی از اولیای دم آنها خواهان قصاص، و بعضی طالب دیه باشند، به چه ترتیب عمل خواهد شد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در صورتی که در پرونده قتل تعدادی از اولیاء دم صغیر باشند آیا قصاص قاتلزمنوط به پرداخت دیه از طرف اولیاء دم کبیر و خواهان قصاص به آنها میباشند و یازاینکه باید صبر کرد تا اولیاء دم صغیر ، کبیر شوند و خود تصمیم بگیرند؟
- [سایر] چرا دیهی زن نصف دیهی مرد است؟ چرا برای قصاص مردی که زن را کشته باشد باید نصف دیهی مرد قاتل را بپردازند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در موارد لزوم پرداخت فاضل دیه چنانچه اولیاء دم خواهان قصاص باشند و با وجود تمکّن مالی، از پرداخت فاضل دیه خودداری کنند و باعث تأخیر اجرای حکم قصاص شوند بفرمائید : الف - آیا حاکم شرع میتواند ولیّ دم را به پرداخت فاضل دیه مجبور کند؟ ب - در این فرض تبدیل قصاص به دیه چه حکمی دارد؟ ج - اگر تبدیل قصاص به دیه جایز باشد، آیا رضایت یا عدم رضایت جانی در این امر تأثیری دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در موارد قتل که نوبت به ولایت حاکم می‌رسد بفرمائید : آیا ولیّ امر همانند اولیاء دم علاوه بر درخواست قصاص یا اخذ دیه ، حقّ عفو نیز دارند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در حال ناچاری ، زن بخواهد زن دیگر یا مردی غیر از شوهر خود را تنقیه کند ؛ یا عورت او را او را آب بکشد ، باید چیزی در دست کند که دست او به عورت آنها نرسد و همچنین است اگر مرد بخواهد مرد دیگر ، یا زنی غیر از زن خود را تنقیه کند ، یا عورت او را آب بکشد .
- اگر مردی که غائب است بخواهد زن خور را طلاق دهد ،چنانچه بتواند اطلّاع پیدا کند که زن او در حال حیض یا نفاس است یا نه ، اگر چه اطلاع او از روی عادت حیض زن ؛ یا نشانه های دیگری باشد که در شرع معّین شده باید تا مدّتی که معمولاً زنها از حیض یا نفاس پاک می شوند صبر کند .
- مردی که زن خود را طلاق رجعی داده اگر مالی از او بگیرد و با او صُلح کند که دیگر به او رجوع نکند ، حق رجوع از بین نمی رود .
- اگر زنی که در حال احرام است با مردی که در حال احرام نیست ازدواج کند ، عقد او باطل است ، واگر زن می دانسته که ازدواج کردن در حال احرام حرام است ، واجب است بعداً با آن مرد ازدواج نکند .
- اگر زن پیش از عقد بگوید به واسطه شیر خوردن بر مردی حرام شده ، چنانچه تصدیق او ممکن باشد نمی تواند با آن مرد ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید ، مثل صورتی است که مرد بعد از عقد بگوید که زن براو حرام است و حکم آن در مسألة پیش گفته شد .
- اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد ، چهار یک مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر می برند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد ، هست یک مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر می برند ، و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد چه زمین خانة مسکونی چه زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر و نیز از خودِ هوائی ارث نمی برد ، مثل بنا و درخت و فقط از قیمت هوائی ارث می برد .
- اگر زنی کسی را وکیل کند که مثلاً ده روز او را به عقد مردی در آورد و ابتدای ده روز را معیّن نکند در صورتی که از گفتة زن معلوم شود که به وکیل اختیار کامل داده آن وکیل می تواند هر وقت که بخواهد او را ده روز به عقد آن مرد در آورد و اگر معلوم باشد که زن ، روز یا ساعت معیّنی را قصد کرده ، باید صیغه را مطابق قصد او بخواند .
- مردی که از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا امده و مسلمان شده اگر پیش از نزدیکی با عیالش مُرتدّ شود ، عقد او باطل می گردد و اگر بعد از نزدیکی مرتّد شود ، چنانچه زن او درسن زنهائی باشد که حیض می بینند باید آن زن به مقداری که در احکام طلاق گفته می شود عدّه نگهدارد ، پس اگر پیش از تمام شدن عدّه ، شوهر او مسلمان شود عقد باقی وگرنه باطل است .
- مردی که زن خود را طلاق می دهد ؛ باید عاقل و بالغ باشد و به اختیار خود طلاق دهد و اگر او را مجبور کنند که زنش را طلاق دهد طلاق باطل است و نیز باید قصد طلاق داشته باشد ؛ پس اگر صیغة طلاق را به شوخی بگوید ، صحیح نیست .
- اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدّت ومبلغ معیّن اورا برای خود صیغه نماید ، چنانچه مرد او را برای عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده اورا صیغه کند ، وقتی آن زن فهمید ، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر عاقل بالغ عمداً و به ناحقّ دیگری را بکشد، اولیاء مقتول حقّ کشتن قاتل را دارند و اگر عاقل بالغی قاتل به شمار نیاید ولی به دستور وی، دیگری کسی را عمداً و به ناحقّ بکشد، دستوردهنده به حبس ابد مجازات میشود. اولیاء مقتول که حقّ قصاص دارند کسانی هستند که از میّت ارث میبرند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی زن حامله را بکشد چنانچه بچه هم کشته شود باید دیه زن و بچه را بدهد.
- [آیت الله بهجت] اگر طفل یا دیوانه، کسی را بکشد، اگرچه عمدی باشد، ملحق به قتل خطایی است. و اگر شخص دیگری را به تصور اینکه مستحق کشته شدن است، مثل کفر و قصاص، بکشد و بعداً معلوم شود که استحقاق کشته شدن را نداشته، این قتل ملحق به شبه عمد است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی با یکی از محرمهای نسبی خود؛ مثل خواهر و مادر، زنا کند، باید یک ضربت با شمشیر به گردن وی بزنند، خواه زنده بماند یا کشته شود و اگر کسی با زن پدر خود زنا کند، باید او را سنگسار کرد و اگر مردی زنی را اجبار کرده و با او زنا کند، باید او را کشت. همچنین است اگر مرد کافر با زن مسلمان زنا کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی عمداً و به ناحق، دیگری را بکشد، ولیّ کشته میتواند قاتل را عفو کند یا با رعایت شرایط قصاص در قاتل و مقتول او را بکشد یا مقداری که در مسأله بعد گفته میشود از او دیه بگیرد، اما اگر از روی خطا بکشد، مثلاً برای حیوانی تیر بیندازد و اشتباهاً کسی را بکشد، ولیّ کشته حق ندارد او را بکشد، اما میتواند دیه بگیرد.
- [آیت الله مظاهری] ولیّ مقتول که حقّ قصاص دارد کسی است که از او ارث میبرد، جز زن و شوهر که در این حقّ شرکت ندارند هرچند از دیه ارث میبرند. و اگر بعضی از آنها به قصاص راضی نشوند، دیگران نمیتوانند قصاص کنند مگر آنکه تفاوت دیه را بپردازند، و اگر بعضی از آنها صغیر باشند، اختیار با ولیّ آنهاست.
- [آیت الله علوی گرگانی] مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .شنیدن اذان و اقامه مرد برای مرد و زن کفایت می کند و شنیدن اذان و اقامه زن برای زن و برای مردی که محرم اوست , کفایت میکند و برای مرد نامحرم, احتیاط, عدم اکتفاست.
- [امام خمینی] مردی که دو زن دارد اگر یکی از آن دو زن فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد زنی که فرزند عموی او شیر خورده به شوهر خود حرام نمیشود.