علم قاضی
علم قاضی، علم حاصل برای قاضی در موضوع قضایی است.
در صورت تعارض علم قاضی با اقرار یا بینه کدام مقدّم است؟
علم قاضی بر اقرار و بیّنه مقدم است.
علم قاضی بر اقرار و بیّنه مقدم است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- د رمقام تعارض بین امر پدر و همسر ، اطاعت امر کدام یک برای زن مقدم است ؟
- الف: آیا قاضی می‌تواند در مقام قضاوت به علم خود عمل کند؟
- ب: در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا علم قاضی در تمام موارد حجت است؟ (دعاوی جزایی و مدنی، حق اللَّه و حق الناس و جرایم جنسی و غیر جنسی)
- د: آیا بین حصول علم برای قاضی، قبل از تصدی امر قضا و بعد از تصدی از نظر حجیت، تفاوتی وجود دارد؟
- در صورت علم اجمالی به وجود قاتل در بین افراد محدود و معیّن، بفرمایید:الف: آیا قاضی می‌تواند برای تعیین قاتل و اجرای قصاص از قرعه استفاده نماید؟
- هر گاه شخص مرتکب معصیتی که موجب حد است بشود و توبه نماید و بعد از گذشتن زمانی نزد حاکم شرع اقرار به گناه نماید. آیا اقرار بعد از توبه مثل اقرار قبل از توبه است یا خیر؟
- ج- آیا منظور از قاضی، قاضی مجتهد است یا قضات مأذون غیر مجتهد را نیز شامل میشود؟
- ب - در صورت حجیت، آیا دلیل مستقلی محسوب میشود یا حجیت آن منوط به داشتن شرایط بیّنه است؟
- اگر شخصی نزد حاکم به سرقت اقرار نماید، بفرمایید:الف: آیا در صورت وجود سایر شرایط اجرای حد، صرف اقرار، برای قطع ید کفایت میکند، یا نیاز به مرافعه مال باخته نیز دارد؟
- انتخاب شغل قضاوت برای زنان چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در هنگام تعارض علم قاضی با اقرار و بیّنه کدام مقدّم است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا قاضی پرونده می تواند براساس علمی که برای وی حاصل شده، آرای قضایی صادر کند؟ در صورت تعارض علم قاضی با محتویات وقراین موجود در پرونده و بینه، کدام یک مقدّم است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] نظر مبارک را پیرامون علم قاضی از نظر الحاق به اقرار یا بیّنه بیان بفرمائید و اگر علم قاضی طریق سوّمی می‌باشد حکم عفو چگونه است؟
- [سایر] از موارد ذیل کدامیک جزء اسباب سقوط مجازات قصاص محسوب می شوند؟ ارث قصاص، رجوع شهود از شهادت، تعارض بینه ها، ثبوت دروغگویی شهود، تعارض شهادت و اقرار
- [آیت الله فاضل لنکرانی] علمی که برای قاضی از طریق مشاهده و حس و خارج از محتویات پرونده حاصل می شود، آیا حجیت دارد؟ بر فرض اعتبار، اگر با اقرار و شهادت تعارض کند، کدام مقدم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر اموری مانند نظریّه پزشک در یک مسأله پزشکی، نوار ضبط صوت، فیلمها و عکسها و تصاویر، نوشته ها و اسناد عادّی و رسمی، برای قاضی در قضیّه ای ایجاد علم نماید، آیا قاضی می تواند آنها را مستند حکم خود قرار دهد؟ به عبارت دیگر آیا مستند حکم قاضی منحصر به اموری مانند بیّنه، یمین و اقرار است که در شرع مذکور است یا هر آنچه که باعث ایجاد علم برای قاضی شود می تواند مستند حکم قاضی قرار گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر قاضی به علم خود حکم به رجم کند در صورت فرار مجرم از حفره، آیا می توان او را مجدّداً به حفره برگرداند و حکم را اجرا کرد؟ و اگر علم قاضی راه سوّمی بوده و ملحق به بیّنه یا اقرار نباشد تکلیف چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا اگر اقرار سابق مدّعی علیه با علم قاضی ثابت شود چنین اقراری برای قاضی حجّت است و می‌تواند بر طبق آن حکم صادر کند یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا بیّنه نیز موجب علم عادی یا اطمینان برای شنونده یا قاضی هست یا آنکه موجب ظنّ و گمان است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا در جرایمی که بیش از یکبار اقرار برای اثبات جرم در نظر گرفته شده است اگر اقرار به حدّ نصاب قانونی نرسد (مثلادر جرم زنا بجای چهار بار کمتر از چهار بار اقرار کند) مثلافقط یکبار اقرار نماید امّا قاضی با همین یکبار علم به وقوع جرم از ناحیه اقرار کننده پیدا نماید، آیا علم قاضی در این باره حجّت است و باید طبق علم خود عمل کند هر چند چهار بار اقرار صورت نگرفته است یا اینکه در اینگونه موارد حتماً باید اقرار به نصاب قانونی خود برسد تا جرم اثبات شود و بر اساس آن حکم صادر گردد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- ولی زن ، أه در غسل و کفن و دفن او دخالت می کند شوهر او است و بعد ازو او ، مردهائی أه ازو میت ارث می برند ، مقدم بر زنهای ایشانند و هر کدام أه در ارث بردن مقدم هستند ، در این امر نیز مقدمند .
- اگر کسی نداند که نمازهائی که از قضا شده کدامیک جلوتر بوده لازم نیست بطوری بخواند که ترتیب حاصل شود و هر یک را می تواند مقدم بدارد .
- در حال نماز ، انسان نباید به دیگری سلام کند واگر دیگری به ا و سلام کند ، باید طوری جواب دهد که سلام مقدم باشد مثلاً بگوید (السلامُ علیکُم ) یا (سلام علیکُم ) و نباید (علیکمِ السلامُ ) بگوید .
- مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اول بایستد .
- مکروه است بر میت چند مرتبه نماز بخوانند ، ولی اگر میت اهل علم و تقوی باشد ، مکروه نیست .
- مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام (علیهم السلام ) و سایر عقائد حقه را ، به کسی أه در حال جان دادن است ، طوری تلقین کنند أه بفهمد و نیز مستحب است چیزهائی را أه گفته شد ، تا وقت مرگ تکرار کنند .
- مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت : اول : آنکه خود انسان یقین کند ، مثل آنکه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد . دوم : آنکه دو نفر عالم عادل ، که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند ، به شرط آنکه دو نفر عالم عادل دیگر با گفتة آنان مخالفت ننمایند . سوم : آنکه عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، و از گفتة آنان اطمینان پیدا می شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند .
- اگر بدعتی در اسلام واقع شود ، مثل منکراتی که دولتهای جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق وانکار باطل ، واگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم وموجب اسائة ظنّ به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند .
- اگر دو نماز جمعه در یک زمان و با فاصلة کمتر از حدّ معیّن ( یک فرسخ ) تشکیل شود هر دو باطل است . ولی اگر یکی از آنها قبلاً شروع شده و لو فقط تَکْبیره اَلْاِحْرام را گفته باشد ، دیگری باطل است . چه نماز گزاران بدانند که قبل از آنها یا بعد از آنها نماز جمعة دیگری در فاصلة کمتر برقرار شده و یا می شود و چه نداند . و میزان در صِحَّت ، تقدّم در نماز است نه در خطبه ها . بنابر این اگر یکی از دو نماز جمعه در خطبه ها مقدّم بوده امّا نماز دوّم در شروع نماز تَقَدُّم داشته نماز دوّم صحیح و اًوَّلی باطل خواهد بود .
- تقلید در احکام ، عمل کردن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و حلال زاده و زنده و عادل باشد . و نیز بنابر احتیاط واجب باید از مجتهدی تقلید کرد که حریص به دنیا نباشد ، و بنابر اقوی در صورت علم به مخالفت فتوای او با فتوای غیر اعلم موافق با احتیاط باشد و اعلم یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهد های زمان خود ، استاد تر باشد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] قاضی نمیتواند در قضاوت، به علم خود عمل کند بلکه باید بر طبق موازین قضا حکم نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه عامل، مدّعی شود که سرمایه را به مالک ردّ نموده و بیّنه نداشته باشد و مالک منکر بشود، قول مالک با قسم مقدم است.
- [آیت الله مظاهری] موازینی که قاضی باید طبق آن عمل کند این است که باید از مدّعی بیّنه بخواهد، اگر مدّعی بیّنه آورد فصل خصومت کند و اگر بیّنه نداشت از منکر میخواهد قسم بخورد، اگر قسم خورد فصل خصومت مینماید و اگر نخورد از مدّعی میخواهد قسم بخورد که اگر قسم خورد فصل خصومت میکند و اگر نخورد بدون فصل خصومت منکر را رها مینماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عامل در معامله نسیه مجاز بوده و مدّعی شود که مطالبات وصول نشده است و مالک منکر عدم وصول شود و بیّنه نداشته باشد، قول عامل با قسم مقدم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هرگاه مالک و عامل در مقدار سهم عامل اختلاف داشته باشند، مثلاً مالک مدّعی ثلث باشد و عامل مدّعی نصف و بینه نداشته باشند قول مالک با قسم مقدم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه مالک و عامل در صحت و فساد مضاربه واقع شده، اختلاف کنند و یکی مدّعی صحت و دیگری مدّعی بطلان باشد و بیّنه نداشته باشند قول مدّعی صحت، با قسم مقدم است.
- [آیت الله مظاهری] در صورت تقاضای مدّعی، قاضی باید منکر را احضار نماید، اگر منکر در دادگاه حاضر نشود در صورتی که مدّعی بیّنه داشته باشد قاضی حکم غیابی صادر مینماید ولی اگر ادّعای مدّعی مربوط به حقّاللَّه نظیر حدود باشد، حکم غیابی صادر نمیشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه عامل مدّعی شود که از طرف مالک در انجام بعضی از معاملات مجاز بوده و مالک منکر شود و بینه ای نداشته باشند قول مالک با قسم مقدم است و اگر مالک ادّعا کند که عامل را از انجام بعضی معاملات که بدون منع بر عامل جائز است منع کرده و عامل منکر باشد، قول عامل با قسم مقدم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالک و عامل در مقدار سرمایه اختلاف و نزاع نمایند و مالک بیّنه ای بر ادّعای خود نداشته باشد قول عامل با قسم مقدم است و در این مسأله فرقی نیست که سرمایه موجود باشد یا تلف شده باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه عامل ادّعا کند که مال تلف شده یا ضرر کرده یا سود حاصل نشده است و مالک انکار کند و بینه نداشته باشد قول عامل با قسم مقدم است.