بریده
بُرَیده، مرکز کنونی بخش القصیم در عربستان سعودی است.
گوسفندی را سر بریدند. بعد معلوم شد چهار رگ بریده نشده است، ولی زنده است، آیا می شود حلال شود؟
در فرض سؤال، اگر سر گوسفند از بدن جدا نشود و بلافاصله چهار رگ را از زیر برآمدگی گردن قطع کنند، گوسفند تماماً (سر و بدن) حلال می شود. ولی اگر سر از بدن جدا شده باشد، دو صورت دارد: اول آنکه سر را از بیخ، از زیر چانه جدا کرده اند، در این صورت اگر قبل از زهاق روح چهار رگ را از زیر برآمدگی قطع کنند، ظاهراً بدن گوسفند حلال است ولی سر گوسفند حرام و مردار است، صورت دوم آنکه سر را از پایین حلقوم قطع کنند و حلقوم در قسمت سر مانده باشد، در این فرض اگر بلافاصله چهار رگ را قطع کنند، سر حلال است ولی بدن حرام و مردار خواهد بود.
در فرض سؤال، اگر سر گوسفند از بدن جدا نشود و بلافاصله چهار رگ را از زیر برآمدگی گردن قطع کنند، گوسفند تماماً (سر و بدن) حلال می شود. ولی اگر سر از بدن جدا شده باشد، دو صورت دارد: اول آنکه سر را از بیخ، از زیر چانه جدا کرده اند، در این صورت اگر قبل از زهاق روح چهار رگ را از زیر برآمدگی قطع کنند، ظاهراً بدن گوسفند حلال است ولی سر گوسفند حرام و مردار است، صورت دوم آنکه سر را از پایین حلقوم قطع کنند و حلقوم در قسمت سر مانده باشد، در این فرض اگر بلافاصله چهار رگ را قطع کنند، سر حلال است ولی بدن حرام و مردار خواهد بود.
عنوان سوال:
گوسفندی را سر بریدند. بعد معلوم شد چهار رگ بریده نشده است، ولی زنده است، آیا می شود حلال شود؟
پاسخ:
در فرض سؤال، اگر سر گوسفند از بدن جدا نشود و بلافاصله چهار رگ را از زیر برآمدگی گردن قطع کنند، گوسفند تماماً (سر و بدن) حلال می شود. ولی اگر سر از بدن جدا شده باشد، دو صورت دارد: اول آنکه سر را از بیخ، از زیر چانه جدا کرده اند، در این صورت اگر قبل از زهاق روح چهار رگ را از زیر برآمدگی قطع کنند، ظاهراً بدن گوسفند حلال است ولی سر گوسفند حرام و مردار است، صورت دوم آنکه سر را از پایین حلقوم قطع کنند و حلقوم در قسمت سر مانده باشد، در این فرض اگر بلافاصله چهار رگ را قطع کنند، سر حلال است ولی بدن حرام و مردار خواهد بود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مرغی را ذبح کرده اند، به علّت تیزی کارد سرش جدا می شود، در حالی که مرغ زنده است و رگ همه به طرف بدن مرغ رفته است، آیا تا مرغ زنده است می توان مقدار رگ را به طرف سر مرغ برید یا خیر؟
- سر حیوانی را بریده اند و حیوان هم مرده است، سپس معلوم می شود که مقداری از اوداج اربعه، مثلا ربع یا ثلث یا نصف یا کمتر یا بیشتر در بدن باقی مانده است آیا پاک است و خوردن آن جایز است یا نه؟
- شخصی اقرار به زنای محصنه کرده و محکوم به رجم شده است، بعد از اجرای حکم و سنگسار شدن معلوم شده که هنوز زنده است، آیا باید دو مرتبه او را سنگسار کرد؟ یا باید او را رها کرد؟
- در کشتارگاههای صنعتی مرغ که اخیراً در بعضی شهرها دایر شده است، روزانه قریب به هزار مرغ را آویزان می کنند و یک نفر مأمور بریدن سر آنها است. حال آویزان کردن آنها با اینکه معلوم نیست رو به قبله باشند، چگونه است؟ و همین طور آیا برای بریدن سر هزار مرغ یکبار بسم الله بگویند، کافی است یا خیر؟
- سربازی پنج سال است که ناپدید شده است. زنش به پدر شوهر می گوید یا پیدایش کنید یا طلاقم دهید. کسانی که وکالتی از حاکم نداشتند جبراً طلاق دادند و او شوهر کرد و بعد معلوم شد شوهرش زنده است، این ازدواج چه حکمی دارد؟
- در رساله نوشته شده که یکی از شرایط سر بریدن حیوان این است که در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان، یعنی صورت و محل کارد و شکم، رو به قبله باشد، لکن برادران اهل تسنّن در هنگام سر بریدن، پیشانی گوسفند را رو به قبله قرار می دهند و جلو بدن را رو به قبله قرار نمی دهند و ذبح به این طریق را حلال می دانند، سؤال این است که خوردنش برای ما چه صورت دارد؟
- چند نفر شبانه وارد منزل کسی شده و معلوم نشده که قصد دزدی داشته اند یا چیز دیگر و صاحب منزل یکی از آنها را در اثر زدن ناقص کرده، ولی فرار کرده و آن موقع شناسایی نشده اند. پس از مدتی مجدّداً در روز هجوم آورده و در حالی که زن و دختر او سر برهنه بوده اند ظاهراً قصد تجاوز به آنها را داشته اند، که وسیله مردم دستگیر و معلوم شده اینها همان افراد قبلی هستند. مستدعی است حکم مسأله را در این قبیل موارد و وظیفه انسان را نسبت به چنین افرادی بیان فرمایید، و آیا نقص وارد شده قبلی ضمان دارد؟
- در یک حادثه رانندگی پیکان سواری با یک کامیون تصادف کرده و در وسط جاده متوقف شده است. بلافاصله یک اتوبوس از پشت سر با پیکان تصادف می کند. در حادثه اول راننده پیکان مقصر شناخته شده، و در حادثه دوم راننده اتوبوس، در هر حال تمام سرنشینان پیکان فوت می کنند. و به درستی معلوم نیست علت فوت تصادف اول بوده است یا دوم. حکم قضیه چگونه است؟
- خانمی بیوه و بدون شوهر حمل برداشته و سپس ضمن عمل سقط جنین، زن و جنین شش ماهه اش هردو فوت کرده اند و معلوم نیست که حمل از نکاح بوده است یا از زنا، لطفاً بفرمایید که اولا آیا حکم ولد حلال را دارد یا ولد زنا؟ ضمناً یادآور می شود که زن مدعی نکاح نبوده و در ایام حاملگی خائف بوده است. ثانیاً بر فرض ولد زنا شمردن، آیا بچه های آن زن شرعاً خواهر و برادر آن جنین محسوب می شوند و نسب حاصل می شود یا نه؟ از جهت احکام نکاح و توارث حکم چگونه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در رابطه با ذبح شرعی حیوان در توضیح المسائل نکاتی است که توضیح بیشتری در خصوص آنها نیاز دارم. 1 آیا به نظر معظم له اگر جوزه به طرف تن باشد نه سر و ذبح شده باشد یعنی از بالای جوزه سر بریده باشند آیا حیوان حلال است؟ 2 در رابطه با اوداج اربعه آیا به نظر معظم له اگر سه رگ بریده شود و یک رگ بماند ذبح درست است یا نه؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر سر حیوانی به علتی از زیر چانه بریده بریده شود و قبل از خروج روح دوباره از مذبح قطع شود حلال است یا خیر؟ در فرض سؤال اگر سر حیوان جدا نشده باشد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر پس از بریدن برخی از رگ ها متوجه شویم سر از بالای برآمدگی بریده شده، آیا می توان دوباره تا روح در بدن حیوان باقی است، از زیر برآمدگی سر را برید؟
- [آیت الله اردبیلی] خونی به مقدار کمتر از درهم، در لباس وجود دارد که معلوم نیست خون حیض و نفاس و استحاضه است یا خونی که از رگ بریده خارج شده است. آیا نماز با آن مجزی است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر بعضی از چهار رگ را ببرند و صبر کنند و پس از جان دادن حیوان بقیه رگ ها را ببرند اشکال دارد؟ اگر پیش از جان دادن حیوان بقیه رگ ها بریده شود، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اینجانب در یک موردی نذر کرده ام که گوسفندی را سر بریده و گوشت آن را در میان فقرا تقسیم کنم، اکنون گوسفند را دزدیده اند و یا مفقود شده است ، بنده چه تکلیفی دارم؟
- [آیت الله سبحانی] اگر پس از ذبح حیوان شک کنیم که چهار رگ را بریده ایم یا نه، آیا می توان از گوشت آن استفاده کرد؟
- [سایر] حدیثی نقل شده که پیامبر(ص) شیطان را سر بریدند، این حدیث تا چه حد اعتبار دارد؟ پس مسئله وسوسه شیطان چیست؟
- [آیت الله بروجردی] گوسفند مریضی ذبح شده و تمام شرایط ذبح در آن موجود بوده و تمام چهار رگِ آن بریده شده و بعد از ذبح کاملاً دست و پا زده، الّا آن که خون متعارف از آن بیرون نیامده، آیا حلال است یا حرام؟
- [آیت الله سبحانی] حکم حیوانی که سر آن به علتی از بالای برآمدگی بریده شده و قبل از خروج روح دوباره از پائین برآمدگی و محل ذبح بریده شود چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر به جای این که کارد را در گودی گردن شتر فرو کنند سر آن را ببرند، یا گوسفند و گاو و مانند اینها را مثل شتر، کارد در گودی گردنشان فرو کنند، گوشت آنها حرام و بدن آنها نجس است. ولی اگر چهار رگ شتر را ببرند و تا زنده است به دستوری که گفته شد کارد در گودی گردنش فرو کنند گوشت آن حلال و بدن آن پاک است، و نیز اگر کارد در گودی گردن گاو یا گوسفند یا مانند اینها فرو کنند و تا زنده است سر آن را به دستوری که گفته شد ببرند حلال و پاک می باشد.
- اگر باز یا حیوان دیگری غیر سگ شکاری حیوانی را شکار کند، آن شکار حلال نیست ولی اگر وقتی برسند که حیوان زنده باشد و به دستوری که در شرع معین شده سر آن را ببرند حلال است. صید ماهی
- اگر ملخ را با دست یا بوسیله دیگری زنده بگیرند، بعد از جان دادن خوردن آن حلال است. و لازم نیست کسی که آن را می گیرد مسلمان باشد و در موقع گرفتن، نام خدا را ببرد ولی اگر ملخ مرده ای در دست کافر باشد و معلوم نباشد که آن را زنده گرفته یا نه، اگر چه بگوید زنده گرفته ام حلال نیست مگر آنکه یقین یا اطمینان حاصل شود یا دو شاهد عادل شهادت دهند که راست می گوید.
- اگر حیوانی را شکار کنند، یا سر ببرند و بچه زنده ای از آن بیرون آید چنانچه آن بچه را به دستوری که در شرع معین شده سر ببرند حلال و گر نه حرام می باشد.
- اگر با چوب یا سنگ یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح نیست حیوانی را دو قسمت کنند، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام است و قسمتی که سر و گردن دارد، اگر زنده باشد، و سر آن را به دستوری که در شرع معین شده ببرند حلال است به شرط آن که در زمان بریدن سرش، زنده باشد اگر چه ممکن نباشد زنده بماند و در حال جان دادن باشد.
- اگر با شمشیر یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح است با شرطهایی که در مسأله 2724 گفته شد، حیوانی را دو قسمت کنند، و سر و گردن در یک قسمت بماند و انسان وقتی برسد که حیوان جان داده باشد، هر دو قسمت حلال است اگر به همین قطع کردن جان داده باشد و اگر حیوان زنده باشد و وقت تنگ باشد برای سر بریدن به آداب شرع، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام، و قسمتی که سر و گردن دارد حلال است و اگر وقت باشد برای سر بریدن، آن قسمت که در آن سر نیست حرام است و آن قسمت دیگر اگر سر آن را به دستوری که در شرع معین شده ببرند حلال است به شرط آن که در زمان بریدن سرش زنده باشد اگر چه ممکن نباشد زنده بماند و در حال جان دادن باشد.
- اگر قصّاب سر حیوانی را ببُرَد و آن را حرام کند چه مزد گرفته باشد، چه مجّانی سر بریده باشد، باید قیمت آن را به صاحبش بدهد.
- سر بریدن حیوان شش شرط دارد: اول: کسی که سر حیوان را می برد چه مرد باشد، چه زن باید مسلمان باشد و بچه مسلمان هم اگر ممیز باشد یعنی خوب و بد را بفهمد می تواند سر حیوان را ببرد. و اگر کسی که از کفّار یا از فرقه هائی است که در حکم کفّارند مانند غلات و خوارج و نواصب سر حیوان را ببرند، حلال نمی شود. دوّم: سر حیوان را با آهن ببرند ولی چنانچه آهن پیدا نشود و طوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند می میرد، با چیز تیزی که چهار رگ آن را جدا کند مانند شیشه و سنگ تیز، می شود سر آن را برید. سوّم: در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان رو به قبله باشد و کسی که می داند باید رو به قبله سر ببرد، اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند حیوان حرام می شود ولی اگر فراموش کند، یا مسأله را نداند، یا قبله را اشتباه کند، یا نداند قبله کدام طرف است و نتواند بپرسد و ناچار به ذبح باشد یا نتواند حیوان را رو به قبله کند اشکال ندارد. چهارم: وقتی می خواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد به نیت سر بریدن، نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید (بسم الله) کافی است و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمی شود و گوشت آن هم حرام است، و همچنین است اگر از روی جهل به مسئله نام خدا را نبرد ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد. پنجم: حیوان زنده باشد و با بریدن رگ ها جان بدهد. لذا اگر معلوم باشد که حیوان زنده بوده و بعد از ذبح جان داده اشکال ندارد و اگر شک در زنده بودن آن قبل از ذبح داشته باشد در صورتی محکوم به طهارت است که بعد از ذبح حرکتی بکند که علامت زنده بودن آن باشد مثلاً دم خود را حرکت دهد یا پا به زمین بزند یا به مقدار متعارف خون از بدن حیوان خارج شود. ششم: آنکه کشتن از مذبح باشد و بنابر احتیاط وجوبی جائز نیست کارد را پشت گردن فرو نموده و به طرف جلو بیاورد که گردن از پشت بریده شود.
- دستور سر بریدن حیوان آن است که حلقوم (مجرای نفس) و مری (مجرای غذا) و دو شاه رگ را که در دو طرف حلقوم است که به آنها اوداج اربعه (چهار رگ) گفته می شود از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند، و اگر آنها را بشکافند کافی نیست.
- اگر بعضی از چهار رگ را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد بعد بقیه را ببرند فایده ندارد، بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند ولی به طور معمول چهار رگ را پشت سر هم نبرند، بطوریکه عمل واحد حساب شود اگر چه پیش از جان دادن حیوان بقیه رگها را ببرند اشکال دارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام میشود، ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته میشود سر آن را ببرند حلال و پاک میباشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام میشود، ولی اگر به مقداری از گردن را بکند وچهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند در صورتیکه گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته میشود سر آن را ببرند حلال وپاک میباشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن گوسفند حرام میشود، ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد، و به دستوری که گفته شد سر آن را ببرند، حلال و پاک میباشد.
- [امام خمینی] اگر گرگ گلوی گوسفند را بطوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام میشود، ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته میشود سر آن را ببرند حلال و پاک میباشد. شرایط سر بریدن حیوان
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که برخی از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود به طور کامل کنده شود، بنا بر احتیاط با قطع دیگر رگها گوسفند حلال و پاک نمیباشد، ولی اگر از تمام رگها چیزی باقی بماند، هر چند از هر یک قسمتی کنده شده باشد در صورتی که گوسفند زنده باشد و قسمت باقی مانده از چهار رگ را ببرند، حلال و پاک میباشد. @شرایط سر بریدن حیوان
- [آیت الله سبحانی] اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام می شود، ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به شیوه ای که گفته می شود سر آن را ببرند حلال و پاک می شود. شرائط سر بریدن حیوانات
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود؛ چیزی نماند؛ آن گوسفند حرام می شود؛ ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد یا جای دیگر بدن را بکند؛ در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته می شود سر آن را ببرند؛ حلال و پاک می باشد. شرایط سر بریدن حیوانات
- [آیت الله نوری همدانی] اگر گلوی گوسفند را بطوری بکَند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود چیزی نماند آن حیوان حرام می شود ، ولی اگر مقداری از گردن را بکَند و چهار رگ باقی باشد ، یا جای دیگر بدن را بکَند ، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته می شود سر آن را ببرند ، حلال و پاک می باشد . شرائط سربریدن حیوانات
- [آیت الله اردبیلی] اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری پاره کند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود چیزی باقی نماند، آن حیوان حرام میشود؛ ولی اگر مقداری از گردن را بکند وچهار رگ باقی باشد یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته میشود سرِ آن را ببرند، حلال و پاک میباشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای سر بریدن حیوان اگر حلقوم و دو رگ بزرگ گردن را بطور کامل ببرند کافی است ولی احتیاط مستحب آن است که چهار رگ بزرگ یعنی دو رگ بزرگ گردن به اضافه حلقوم و مری از پایین برآمدگی گلو بریده شود.