سیادت
سادات در لغت به معنای مِهتران و بنابر تعریف فقهی، عنوانی است برای کسانی که نسب‌شان به هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول الله) میرسد.
کسی که سیّد است، آیا لازم است شجره‌نامه خود را بداند و آیا کسی یا طریقه‌ای وجود دارد که بتوان از آن طریق سیادت را فهمید یا خیر؟
همین که در بین مردم به سیادت معروف باشد، کافی است و احتیاجی به داشتن شجره‌نامه ندارد و شاید باشند کسانی که در این کار مهارت داشته باشند.
همین که در بین مردم به سیادت معروف باشد، کافی است و احتیاجی به داشتن شجره‌نامه ندارد و شاید باشند کسانی که در این کار مهارت داشته باشند.
عنوان سوال:
کسی که سیّد است، آیا لازم است شجره‌نامه خود را بداند و آیا کسی یا طریقه‌ای وجود دارد که بتوان از آن طریق سیادت را فهمید یا خیر؟
پاسخ:
همین که در بین مردم به سیادت معروف باشد، کافی است و احتیاجی به داشتن شجره‌نامه ندارد و شاید باشند کسانی که در این کار مهارت داشته باشند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در تصدّی منصب قضا، آیا قاضی لازم است خود را عادل بداند یا قضاوت نیز مثل امامت جماعت است که اگر مأموم، امام را عادل بداند بتواند امامت کند؟
- حدود یک قرن قبل در یکی از قریههای افغانستان شخصی بنام سیّد محمّد فرزند سیّد خواجه زندگی میکرده که از ایشان سه پسر بنامهای سیّد میرزا، سیّد حیدرعلی و سیّد حسن باقی مانده و یکی از پسران بنام سیّد حیدر علی در زمان حیات پدرش فوت نموده واز وی یک پسر بنام سیّد خداداد باقی مانده و یک دختر (این دختر حین فوت پدر هنوز به دنیا نیامده بود) مرحوم سیّد محمّد زمینهای خویش را طیّ یک سند در تاریخ 1304 به سه تقسیم مساوی بین دو پسرش سیّد میرزا و سیّد حسن و نوهاش سیّد خداداد تقسیم نموده است و این سند هم موجود است بعدها که سیّد محمّد فوت نمود و یکی دیگر از پسران وی مرحوم سیّد میرزا نیز فوت مینماید پسر سیّد میرزا یعنی سیّد عوض آخوند کربلایی بنا به تسلّط و نفوذی که داشته تقسیم نامه جدّش را نادیده گرفته و قسمت مربوط به خداداد را (یک سوّم مساوی بوده) به چهار قسمت تقسیم نموده و سه قسمت آن را به سیّد خداداد واگذار و یک قسمت آن را خود و برادرانش تصرّف و به زمینهای خویش ضمیمه نمود حال بیان فرمائید که آیا سیّد عوض آخوند کربلایی مجاز بوده که تقسیم نامه جدّش را نادیده بگیرد و آیا اکنون ورثه مرحوم سیّد خداداد میتواند یک چهارّم از زمینهایشان را که جبرادر تصرّف پسر عموهایشان قرار گرفته بازپس گیرد یا خیر؟
- حکم دریافت صدقه مستحبّی غیر سیّد توسط سادات چیست و آیا در این حکم از نظر ادلّه شرعی فرقی بین فرزندان درجه اوّل ائمه 7 و سایر طبقات با سادات وجود دارد یا خیر؟
- اگر فردی نمیدانسته که دادن زکات فطره غیر سیّد به سیّد جایز نیست و مدّتی داده حال متوجّه شده، وظیفه او چیست؟
- اینجانب سیّد هستم بعلّت نداشتن فرزند نوزادی را از بنیاد حمایت کودکان به فرزندی گرفتم و نامش را سیّد علی گذاشته و برایش شناسنامه گرفتهام حکم چیست؟
- آیا سادات فقیر، میتوانند از کمیته امداد مستمری دریافت کنند؟
- اگر شخصی از خواب بلند شد و فهمید جنب شده در حالی که اذان صبح هم گذشته است، تکلیف او چیست؟
- کسی که در ماه رمضان با آب نجس غسل کرده بعد از چند روز فهمید، نمازها و روزههای او چه حکمی دارد؟
- اگر زنی سیّده، زوجه مردی سیّد باشد ولی این مرد غالبابه غیر از خورد و خوراک متعارف مایحتاج ضروری دیگر او را نمیدهد آیا ما میتوانیم از باب اینکه سیّد است سهم سادات به او کمک کنیم؟
- آیا برای اثبات سیادت، شیاع مفید علم و اطمینان و شهرتکافی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا لازم است به سید فقیر بگویند این وجه بابت سهم سادات است یا اطلاع دادن به او لزومی ندارد؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه کسی طلبی از غیر سیّد و یا سیّد دارد و میخواهد ذمّه او را ازبابت زکات، یا خمس بری نماید، آیا لازم است که طلب خود را از آنها بگیرد و دو مرتبه به آنها از بابت زکات یا خمس بدهد، یا لازم نیست؟
- [سایر] چطور می شود فهمید هر ممکن الوجودی نیازمند علت است؟
- [آیت الله اردبیلی] مجتهد و اعلم بودن کسی را از کجا میتوان فهمید؟
- [سایر] آیا آیه و روایتی که تشکیل حکومت اسلامی را لازم یا واجب بداند وجود دارد؟
- [سایر] آیا آیه و روایتی که تشکیل حکومت اسلامی را لازم یا واجب بداند وجود دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر (مادر کسی سید است و پدرش غیر سید است)؛ 1 - این شخص سیّد محسوب می‌شود؟
- [سایر] درستی مسیر نهضتهای بیداری اسلامی را چگونه باید فهمید؟
- [سایر] چطور می توان فهمید که خداوند از ما راضی است؟
- [آیت الله بهجت] اگر سیدی شب عید فطر نان خور میزبان غیر سید محسوب شود، آیا فطره ی آن سید را باید به سید داد یا به غیر سید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، می‌شود خمس داد.
- کسی که ماهی را صید میکند، لازم نیست مسلمان باشد و در موقع گرفتن، نام خدا را ببرد ولی باید بداند که در بیرون آب جان دادهاست.
- به کسی که در شهر خودش مشهور به سیادت است، اگر به سیّد بودن او وثوق پیدا کنند، می‌شود به او خمس داد.
- لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند بلکه اگر مثلاً بگوید خانه خود را وقف کردم وخودش یا کسی که خانه را برای او وقف کرده یا وکیل یا ولیّ آن کس بگوید قبول کردم وقف صحیح است ولی اگر برای افراد مخصوصی وقف نکند بلکه مثل مسجد ومدرسه برای عموم وقف کند، یا مثلاً بر فقرا یا سادات وقف نماید، قبول کردن کسی لازم نیست بلکه در صورت اوّلی هم قبول لازم نیست اگرچه بنابر احتیاط مستحبّ قبول بهتر است.
- اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، موقعی که میخواهد نماز بخواند، مقداری پنبه بنابر احتیاط واجب داخل فرج نماید وکمی صبر کند وبیرون آورد و بعد از آن که فهمید استحاضه او کدام یک از آن سه قسم است کارهائی را که برای آن قسم دستور داده شد انجام دهد، ولی اگر بداند تاوقتی که میخواهد نماز بخواند استحاضه او تغییر نمیکند، پیش از داخل شدن وقت هم میتواند خود را وارسی نماید.
- چیزی را که انسان بابت زکاْ به فقیر میدهد لازم نیست به او بگوید که زکاْ است، بشرط این که بداند فقیر قبول تملّک این مال را ولو از زکاْ باشد مینماید، بلکه اگر فقیر خجالت بکشد، مستحبّ است باسم پیشکش بدهد، ولی باید قصد زکاْ نماید در صورتی که بداند آن فقیر قبول مطلق مال را میکند ولو این که زکاْ باشد، والاّض اگر بداند زکاْ را قبول نمیکند بنابر احتیاط واجب آن است که زکاْ را به او ندهد.
- سیّد نمیتواند از غیر سیّد زکاْ بگیرد، ولی اگر خمس وسایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و از گرفتن زکاْ ناچار باشد، میتواند از غیر سیّد زکاْ بگیرد، و ناچار بنابراحتیاط کسی است که با فرض دسترسی به خمس وسایر وجوهات کفایت زندگانی روزمرّه او را ننماید و احتیاط واجب اقتصار کردن بر گرفتن زکاْ بقدر رفع ضرورت یومیّه است.
- خمس را باید دو قسمت کنند: یک قسمت آن سهم سادات است و باید به سیّد فقیر، یا سیّد یتیم، یا به سیّدی که در سفر درمانده بدهند ونصف دیگر آن سهم امام7 است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرائط بدهند، یا به مصرفیکه او اجازه میدهد برسانند ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدیکه از او تقلید نمیکند بدهد، در صورتی که بداند آن مجتهد ومجتهدی که از او تقلید میکند، سهم امام را به یک طور مصرف میکنند، می‌شود به او پرداخت کرد.
- اگر کسی بگوید سیّدم نمیشود به او خمس داد، مگر آن که دو نفر عادل سیّد بودن او را تصدیق کنند، یا در بین مردم به طوری معروف باشد که انسان یقین کند سیّد است.
- مستحاضه کثیره ومتوسّطه وقتی بکلّی از خون پاک شد باید غسل کند، ولی اگر بداند از وقتی که برای نماز پیش مشغول غسل شده دیگر خون نیامده لازم نیست دوباره غسل نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] سیّد میتواند صدقات واجب یا مستحب خود را به سیّد یا غیر سیّد بدهد و غیر سیّد میتواند صدقه مستحب خود را به سیّد بپردازد، ولی نمیتواند صدقه واجب خود نظیر زکات مال و زکات فطره را به سیّد بدهد، و چنانچه پرداخت کفّارات و ردّ مظالم بر غیر سیّد واجب شود، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را به سیّد بدهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .لازم نیست سهم سادات را به صورت مساوی میان سادات یتیم، مسکین و در سفرمانده آنان تقسیم کرد , بلکه اختیار کیفیّت توزیع آن , با فقیه جامع الشرایط است.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که سیّد نیست، نمیتواند به سیّد فطره بدهد و چنانچه دهنده فطریّه سیّد نباشد ولی نانخور او سیّد باشد یا بر عکس، بنابر احتیاط واجب نمیتواند فطریّه او را به سیّد بدهد.
- [آیت الله مظاهری] لازم نیست زن بداند طلاقش دادهاند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق دادهاند لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مال حلال با حرام مخلوط گردد اگر مقدار آن را بداند (مثلاً بداند یک سوم آن حرام است) ولی صاحب آن را نشناسد باید آن مقدار را بنابر احتیاط واجب به مصرفی برساند که هم مصرف خمس باشد و هم صدقه (مانند سادات فقیر)
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست یا شک دارد که هشت فرسخ هست یا نه چنانچه در بین راه بفهمد که سفر او هشت فرسخ بوده اگر چه کمی از راه باقی باشد باید نماز را شکسته بخواند و اگر تمام خوانده باشد چنانچه در وقت فهمید که هشت فرسخ است باید دوباره شکسته بخواند و اگر بعد از وقت فهمید لازم نیست دوباره بخواند
- [آیت الله مظاهری] اگر فهمید حیوانی را رو به قبله ذبح نکرده است آن حیوان حلال است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در محلّ خود به سیادت مشهور است سیّد به شمار میآید و کسی که در محلّ خود به عدم سیادت مشهور است غیر سیّد میباشد، همچنین است اگر به دلیلی عرفاً به سیّد نبودن وی یا عدم اشتهار وی به سیادت اطمینان پیدا شود، مثل کسی که خود میگوید من سیّد نیستم و انگیزه ویژهای برای این سخن ندارد. در این مسأله داشتن یا نداشتن شجره‌نامه و مانند آن تأثیری ندارد، همچنین راههای دیگر همچون خوابنما شدن که برخی از مردمان عوام به آنها اعتماد میکنند، هیچ اعتباری ندارد. و به کسی که سیادت یا عدم سیادت وی از راه معتبر ثابت نشده است، نمیشود از زکات واجب غیر سیّد داد، بلکه از زکات واجب سادات یا زکاتهای مستحبّی و یا سایر وجوهی که اختصاص به سادات یا غیر سادات ندارد، داده می‌شود. نیّت زکات
- [آیت الله جوادی آملی] .اثبات سیادت افراد یا به وسیله شهادت دو مرد عادل است؛ یا به این است که در شهر خو د مشهور و معروف به سیادت باشد , بنابراین هر کس ادعا کند که سیّد است، کافی نیست. حکم سادات واجب النفقه
- [آیت الله شبیری زنجانی] سیّد میتواند از غیر سیّد زکات مستحبّی بگیرد ولی نمیتواند از غیر سیّد زکات واجب بگیرد، البتّه اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و ناچار باشد که از زکات واجب غیر سیّد استفاده کند، مانعی ندارد.