حضانت
به حفظ و نگهداری و تربیت طفل حضانت گفته می شود.
آیا پدر شرعامجاز است که مادر مطلّقه را از دیدار فرزندش که تحت حضانت پدر است محروم نماید؟
جایز نیست.
جایز نیست.
عنوان سوال:
آیا پدر شرعامجاز است که مادر مطلّقه را از دیدار فرزندش که تحت حضانت پدر است محروم نماید؟
پاسخ:
جایز نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا مادر میتواند از حقّ حضانت (دو سال پسر و هفت سال دختر) خودداری کند و بگوید من حضانت آنها را قبول نمیکنم؟
- آیا پدر میتواند برای عروسی فرزندش زکات را خرج کند؟
- شخصی خانهای را وقف فرزندش که در شکم مادر بوده نموده آیا صحیح است؟
- در مواردی که بین زوجین مفارقت حاصل شود، با توجّه به فتاوای متأخّرین مبنی بر اولویّت حقّ حضانت مادر در مورد دختر تا هفت سالگی و پسر تا دو سالگی و بودن مشکلاتی از قبیل علقه بیشتر فرزندان خردسال به مادر و ایجاد اخلال در مسائل تربیتی آنان در صورت جدائی از مادر وابستگی فرزندان به یکدیگر و عدم امکان جدائی بین آنها در چه صورتی که بعضی با پدر و بعضی با مادر باشد و عسر و حرج برای پدر در نگهداری فرزندان و هم چنین وجود احادیث معتبره خواهشمند است نظر مبارک را اعلام فرمائید؟
- آیا فرزند میتواند به پدر و مادر خویش بی احترامی کند و تکلیف پدر و مادر با چنین فرزندی چیست؟
- الف - هرگاه جدایی فرزند از مادر یا خواهر و برادرش به سلامت روانی طرفین بالاخصّ کودک لطمه وارد کند (یعنی مشقّت غیر قابل تحمّل برای طرفین ایجاد گردد) آیا میتوان حضانت طفل را تا رسیدن به سنّ بلوغ یا رشد به یکی از والدین واگذار کرد؟ ب - آیا دادگاه میتواند با توجّه به شرایط خاصّ والدین و حفظ مصالح طفل بدون در نظر گرفتن سنّ طفل (2 و 7 سال) او را به پدر و یا مادر واگذار کند؟ ج - پس از رسیدن اطفال به سنّ بلوغ یا رشد آیا پدر و مادر در رابطه با حضانت او تکلیف دارند؟ د - هرگاه بستگان محجور از قبول قیمومیّت محجور امتناع کنند آیا میتوان آنان را ملزم به قبول این مسئولیت کرد؟
- اگر دختر زرتشتی به شرف دین مبین اسلام مشرّف شود و زرتشتیان از روی عناد و لجاج مادر او را با اکراه و اجبار وادار نمایند که املاک خود را وقف بر کهنبار زرتشتیان نماید تا پس از فوت او آن دختر از ارث محروم گردد با توجّه به اینکه این وقف برای مقاصد غیر مشروع و محروم نمودن مسلمان از ارث بوده و مادر بعداً پشیمان و بتصرّف وقف هم رضایت نداده است آیا چنین وقفی شرعاصحیح میباشد یا خیر؟
- نذر فرزند بدون اجازه پدر و مادر چگونه است؟
- آیا طلایی که زن بصورت هدیه از پدر و مادر و فامیل دریافت کرده، خمس دارد؟
- آیا عاقّ کردن فرزند برای پدر و مادر هم عقوبت دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مادر می تواند در مدّت سرپرستی و حفظ و پرورش نوزاد، پدر را از دیدن فرزندش محروم و از ملاقات آنها با یکدیگر ممانعت کند؟
- [آیت الله سبحانی] حضانت فرزندی که پدرش از دنیا رفته و دارای جد و مادر می باشد با چه کسی است؟ و اگر مادر از حضانت فرزندش خودداری کند حضانت با چه کسی است؟
- [سایر] حضانت اطفال به چه معنا است؟ و حکمت آن چیست؟ در دوران جدایی و طلاق حق حضانت فرزندان با پدر است یا مادر؟
- [سایر] بعد از فوت پدر، حضانت از بچه صغیرش، به عهدهی چه کسی است؟ مادر بچه یا پدر بزرگش؟
- [سایر] چرا حضانت و سرپرستی اطفال به پدر واگذار میشود؟ مگر مادر عاطفه ندارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا پدر می تواند حق حضانت خود را اسقاط کند و آنرا به مادر واگذار نماید؟
- [سایر] حضانت اطفال به چه معنا است؟ و حکمت آن چیست؟ در دوران جدایی و طلاق حق حضانت فرزندان با پدر است یا مادر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا پدر یا مادر حق دارند فرزند یا فرزندان خود را از ارث محروم نمایند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا پدر یا مادر حق دارند فرزند یا فرزندان خود را از ارث محروم نمایند؟
- [آیت الله بهجت] پس از فوت پدر، آیا مادر در قبال حضانت فرزندان صغیر می تواند از جدّ پدری مطالبه ی اجرت کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وارث میّت فقط پدر ویک دختر یا مادر ویک دختر باشد، مال را چهار قسمت میکنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر وبقیه را دخترمیبرد.
- اگر کسی فقیر باشد و نتواند کاسبی کند، پدر یا فرزند او باید خرجیاو را بدهد، و اگر پدر ندارد یا نمیتواند خرجی او را بدهد، چنانچه فرزندی هم نداشته باشد که بتواند خرجی او را بدهد، جدّ پدری او باید خرجی او را بدهد، واگر جدّ پدری ندارد، یا نمیتواند خرجی او را بدهد، مادرش باید خرجی او را بدهد، و اگر مادر هم ندارد یا نمیتواند خرجی او را بدهد، باید مادر پدر، ومادر مادر، وپدر مادر، باهم خرجی او را بدهند و اگر مادر پدر ومادر مادر ندارد پدر مادر، باید خرجی او را بدهد.
- انسان نمیتواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند، و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیرخواری را برایخود عقد کند، بعد مادر یا مادر بزرگ یا زن پدر او آن دختر را شیر دهد، عقد باطل میشود.
- اگر وارث میّت فقط پدر ویک پسر، یا مادر ویک پسر باشد، مال را شش قسمت میکنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر وپنج قسمت را پسر میبرد.
- اگر وارث میّت فقط پدر یا مادر با پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت میکنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر میبرد وبقیه را طوری قسمت میکنند که هر پسری دو برابر دختر میبرد.
- اگر وارث میّت فقط پدر وچند دختر یا مادر وچند دختر باشد، مال را پنج قسمت میکنند، یک قسمت را پدر یا مادر میبرد وچهار قسمت را دخترها بطور مساوی بین خودشان تقسیم میکنند.
- اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید اگرچه با او نزدیکی نکند، مادر ومادر مادر آن زن ومادر پدر او به آن محرم میشوند.
- اگر وارث میّت فقط پدر ومادر او باشند، مال سه قسمت میشود، دو قسمت آن را پدر ویک قسمت آن را مادر میبرد، ولی اگر میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر ودو خواهر داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان با پدر میّت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میّت یکی باشد یا نه، اگرچه تا میّت پدر ومادر دارد اینها ارث نمیبرند، امّا به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را میبرد وبقیه را به پدر میدهند.
- بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر باید قضای نماز و روزه پدر را به تفصیلی که سابقاً بیان شد بجا آورد و همچنین است در قضای روزه مادر بنابر احتیاط مستحبّ چنانکه گذشت.
- اگر وارث میّت عمو وعمّه ودایی وخاله پدر وعمو وعمّه وداییوخاله مادر او باشند، مال سه سهم میشود، یک سهم آن را عمو وعمّه ودایی وخاله مادر میّت بطور مساوی بین خودشان قسمت میکنند ودو سهم دیگر آن را سه قسمت میکنند یک قسمت را دایی وخاله پدر میّت بطور مساوی بین خودشان قسمت مینمایند ودو قسمت دیگر آن را به عمو وعمه پدر میّت میدهند وعمو دو برابر عمّه میبرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] (حِضانت) یعنی نگهداری و پرورش کودک حق و تکلیف پدر و مادر است.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که مادر از حقّ حضانت خود بگذرد و به گونهای باشد که حقّ کودک از بین نرود و در تربیت و نگهداری کودک اهمال نشود، پدر نمیتواند او را به حضانت مجبور نماید.
- [آیت الله اردبیلی] پس از آن که کودک دختر باشد یا پسر به سنّ بلوغ و رشد فکری و جسمی رسید، حقّ حضانت پایان میپذیرد و هیچ کس، حتّی پدر و مادر، حقّ حضانت بر او را ندارند.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه پدر و مادر هر دو بمیرند، حقّ حضانت به جدّ پدری میرسد و در صورت نبودن او، هرکدام از نزدیکانش که عرفا برای حضانت وی سزاوارتر محسوب میشوند، میتوانند حضانت او را به عهده بگیرند و اگر کسی که حضانت وی را قبول کند نبود یا صلاحیت لازم را نداشت، چنانچه بچّه از خود مالی داشته باشد، حاکم شرع از مال او فرد صالحی را جهت حضانت وی انتخاب می‌کند و اگر مالی نداشته باشد، حاکم شرع باید مخارج حضانت وی را از بیتالمال بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و مادر میتوانند در مقابل یکدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر کنند، ولی نمیتوانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند کوتاهی نمایند و در صورت کوتاهی، حاکم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند می‌کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت کودک را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط میشود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی که در مسأله 2997 گفته شد منتقل میشود.
- [آیت الله مظاهری] اگر پدر و مادر مقصّر باشند، نظیر اینکه مادر با زن فرزندش ناسازگاری می‌کند و یا پدر با اولاد تندخویی می‌کند، فرزند نمیتواند با آنها تندخویی کند و باید بر بدی آنها صبر کند، اگرچه طرفداری از آنها لازم نیست بلکه جایز نیست، و اگر میتواند از باب ارشاد جاهل آنان را ارشاد کند، باید ارشاد کند.
- [آیت الله سیستانی] عمه و خاله انسان ، و عمه و خاله پدر ، و عمه و خاله پدرِ پدر ، یا مادرِ پدر ، و عمه و خاله مادر ، و عمه و خاله مادرِ مادر ، یا پدرِ مادر هر چه بالا روند به انسان محرمند .
- [آیت الله خوئی] عمه و خالة انسان و عمه و خالة پدر و عمه و خالة پدر پدر، و یا مادر پدر و عمه و خال مادر و عمه و خالة مادر مادر، یا پدر مادر هر چه بالا روند به انسان محرمند.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه مادر به هر دلیل شوهر دیگری کرده باشد، حقّ حضانت او با وجود پدر از بین میرود، ولی در صورتی که از شوهر دوم جدا شود، چنانچه با طلاق رجعی از شوهر دوم جدا شده باشد، تا وقتی که در عدّه است حضانت طفل به وی باز نمیگردد، ولی پس از تمام شدن مدت عدّه، حضانت طفل به وی باز میگردد و چنانچه با طلاق بائن از شوهر دوم جدا شده باشد، به مجرّد طلاق گرفتن از وی، حضانت طفل به وی باز میگردد.