تراشیدن
تراشیدن یا همان حَلق ستردن مو و جز آن است.
با عنایت به این که در بعضی از مسافرتهای خارجی، انسان مجبور به تراشیدن صورت می‌باشد، آیا می‌توان تقیّه نمود؟
این حرام هم مثل سایر محرّمات باید ضرورت واقعی پیش آید تا انجامش جایز شود.
این حرام هم مثل سایر محرّمات باید ضرورت واقعی پیش آید تا انجامش جایز شود.
عنوان سوال:
با عنایت به این که در بعضی از مسافرتهای خارجی، انسان مجبور به تراشیدن صورت می‌باشد، آیا می‌توان تقیّه نمود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- با توجّه به قاعده (البیّنْ علی المدّعی و الیمین علی من انکر)و با عنایت به حدیث شریف (لا یمین فی حدّ) بفرمائید : الف - در صورت فقدان بیّنه و اقرار در دعاوی کیفری آیا شاکی میتواند از متّهم تقاضای قسم نماید؟ ب - در صورت مثبت بودن پاسخ در صورت نکول متّهم و ردّ قسم به شاکی آیا با قسم شاکی می‌توان نامبرده را به مجازات مقرّر محکوم نمود؟ ج - چنانچه متّهم عمل ارتکابی را انکار نماید و بگوید اگر شاکی قسم یاد کند مسئولیت آن را میپذیرم، آیا به استناد حلف شاکی می‌توان متّهم را به مجازات جرم ارتکابی محکوم نمود؟ د - در صورت مثبت بودن پاسخ آیا در جرائمی مانند سرقت که دارای جنبه حقّ اللّهی وحقّ الناسی می‌باشد از جهت اثبات جنبه مالی و کیفری تفاوتی وجود دارد؟ ه - در فرض فوق آیا بین حدود، قصاص، دیات و تعزیرات تفاوتی هست؟
- اگر بخواهیم پروتئین موجود در پوست و استخوان حیوانات را از کلاژین مشتق کنیم باید آن را با جوشاندن بشره و پوست، استخوانها و بافت حیوانات پس از قلیایی کردن یا اسیدی کردن استخراج کنیم، پروتئینهای غذایی خالص که به راحتی هضم میشود از نظر ارزش غذایی در امینو اسیدهای خاص نارسا و پروتئین آن ناقص می‌باشد. رنگ ژلاتین بیطعم و خرد شده که تقریبابیمزه و بیبو می‌باشد. از زرد پریده تا رنگ کهربایی تغییر میکند. ژلاتین همچنین زمینه آمیفره مناسب در دسترس می‌باشد که می‌توان آن را با شکر، اسانس، اسیدها و رنگها ترکیب نمود. اگر آن را به صورت خشک در دمای معمولی اطاق با ظرفی که در آن هوا نفوذ نکند ذخیره کنیم به مدّت طولانی تغییر نخواهد کرد حال آیا این ژلاتین با وصفیات بالا پاک است و خوردن آن چه صورتی دارد؟
- در کتب دیات برای از بین بردن هر یک از سوراخهای بینی ثلث دیه کامل و سوراخ کردن بینی بطوری که هر دو سوراخ و پرده فاصل میان آن پاره شود یا این که آن را سوراخ نماید در صورتی که باعث از بین رفتن آن نشود موجب ثلث دیه کامل است و اگر جبران و اصلاح شود موجب خمس دیه می‌باشد پاسخ فرمائید : اوّلا: منظور از سوراخ کردن بینی چیست آیا منظور بسته شدن بینی یا قطع شدن آن است یا تغییر شکل عضو آن؟ ثانیا: سوراخ کردن دیواره بین مجاری بینی از عوارض عملهای جرّاحی داخل بینی نیز منظور هست یا خیر؟ ثالثا: با توجّه به معالجات ترمیمی امروز تکلیف چیست همان دیه منظور است یا می‌توان کم یا زیاد نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] آیا کفّاره را باید در مکّه و منی ادا نمود، یا در محل خود هم می‌توان ادا نمود؟ و یا تفصیل بین انواع کفّارات می‌باشد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر یکی از رصدخانههای بزرگ و معتبر خارجی اعلام کنند که امشب در ایران، شب اول ماه است، ولی در آنجا با چشم غیر مسلح ماه را نمیتوان دید، آیا می‌توان به آن اعتماد نمود؟
- [آیت الله نوری همدانی] زن بعلت شیر دادن بچه عادت نمیشود با توجه به اینکه زمان طلاق زنان بعد از طُهر غیر مواقعه می‌باشد، اکنون که زن در این وضعیت می‌باشد چه زمانی می‌توان صیغه طلاق را جاری نمود؟
- [سایر] اگر انسان برترین مخلوق خدا است، آیا می‌توان گفت خدا دیگر بهتر از ما خلق نمیکند؟ اگر چنین باشد؛ یعنی خدا از خلق آفرینش کاملتر ناتوان است! این تناقض را چگونه می‌توان حل نمود؟
- [آیت الله اردبیلی] اینجانب متولی مسجدی در محلة خود میباشم که با توجه به قدیمی بودن سابقه بنا، در حال حاضر گنجایش لازم برای اقامه نماز را ندارد و خیّری حاضر به پرداخت هزینه جهت ساخت مسجدی با متراژ بیشتر می‌باشد. آیا از نظر شرعی با وجودی که قسمت قدیمی قابلیت انتفاع دارد می‌توان آن را تخریب و به حیاط مسجد اضافه نمود یا خیر؟
- [سایر] انسان طبعاً لذتگرا است آیا هدفی که برای او در نظر گرفته شده لذتی دارد؟ و آیا از لذتهای دنیوی زیباتر است؟ پس چرا نمیتوان آنرا درک کرد؟ و چگونه می‌توان به سوی هدفی که نمیتوان آنرا درک نمود، حرکت کرد؟
- [سایر] اگر وجود خداوند بر همه وجودات (از جمله افعال انسان) محیط است، گناهان انسان در ظرف این وجود مطلق چگونه صورت میگیرد؟ میدانم و میپذیرم که نه جبر مطلق پذیرفتنی است و نه اختیار مطلق، بلکه امری میان این دو (امر بین الامرین). اما پرسشم این است که اگر همه ماجرای آفرینش در ذهن خداوند است که صورت میپذیرد در آن صورت چگونه می‌توان گناه و عصیان آدمیان را در ذهن الهی تبیین نمود و اگر فرض ذهن الهی منتفی است، پس اعمال آدمیان در چه ظرفی تحقق مییابد؟ در ظرف ذات الهی یا بیرون از ذات او؟ در حالیکه او وجود مطلق است و مطلق وجود، چگونه می‌توان خارج از ذات او را فرض یا تصوّر نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینجانب یک قطعه زمین جهت احداث بیمارستان، یا درمانگاه مورد نیاز در شهر را واگذار نمودهام. با عنایت به گزارش موثّق متخصّصین امر، این پلاک با ابعادی که دارد فاقد کارایی لازم جهت احداث بیمارستان می‌باشد. با توجّه به این که هیئت امنا وهیئت مدیرهای مرکّب از معتمدین شهر جهت احداث بیمارستان سوانح و سوختگی تشکیل شده، آیا می‌توان این پلاک را در اختیار هیئت امنای مذکور قرار داد تا با فروش آن و خرید قطعه زمینی مناسب که برای احداث بیمارستان دارای شرایط لازم باشد اقدام نمایند. لازم به ذکر است که تشریفات شرعیّه لازم جهت تحقّق عقد وقف انجام نشده است؟
- [آیت الله اردبیلی] ما یک صندوق قرضالحسنه خانوادگی داریم که ماهانه مبلغی پرداخت میکنیم و از منابع آن به نوبت وام میگیریم و برای هزینههای آن کارمزد پرداخت میکنیم: 1- آیا می‌توان کارمزد را برای راههای دیگر به عنوان مثال برای پرداخت کارمزد خرید یک وام دیگر از یک مؤسسه دیگر پرداخت کرد تا زمان انتظار وام اعضای این صندوق کاهش یابد؟ 2- اگر کارمزد در پایان سال باقی بماند قابل انتقال به سال بعد می‌باشد تا از افزایش کارمزد جلوگیری شود؟ 3- بعضی از اعضای صندوق اقساط خود را دیر پرداخت میکنند و این امر باعث زیان اعضایی که در نوبت وام هستند میشود. آیا میشود در شرط ضمن وام وجهی به عنوان ضمان پرداخت سر موعد تعیین نمود؟ 4- مبلغ کارمزد حلال چه درصدی از وام می‌باشد؟
- [سایر] همانطور که مستحضرید بخشی از عوامل و انگیزههای سقط جنین، ناشی از تجاوز به عنف می‌باشد با این توضیح که دختران یا زنان ناخواسته در اثر اکراه یا اجبار، از قبیل: هیپنوتیزم، داروهای خواب آور، داروهای بیهوشی، و... مجبور به زنا شده و باردار میشوند و بعضاً در راستای حفظ آبرو و حیثیّت، از دست دادن فرصت ازدواج و... مراتب را به مقامات ذیصلاح اعلام نمیکنند؛ لذا مدتی بعد تحت فشارهای شدید روانی قرار میگیرند که در برخی موارد ضررهایی شدید نیز به سلامت فرد وارد شده و حتی در اثر فشار روحی اقدام به خودکشی مینمایند. حال مستدعی است بفرمایید، چنانچه زن یا دختری در اثر تجاوز جنسی ناشی از اکراه یا اجبار، باردار شده و قبل از دمیده شدن روح در جنین و قبل از 4 ماهگی به نزد پزشک مراجعه و تقاضای سقط نماید، و نیز با عنایت به اخلاق حرفهای پزشکان که حفظ اسرار بیمار و سلامتی بیمار در سرلوحه امورشان قرار دارد، چنانچه زن عدم سقط جنین را مواجه با آبروریزی و خودکشی بیان کند و یا اینکه به خاطر مشکلات روحی و روانی سلامتیش در خطر باشد آیا پزشک مجاز به سقط جنین با شرایط مذکور می‌باشد یا خیر؟ و در صورت خودکشیِ زن، آیا پزشک مسئول است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- تقلید در احکام، عمل کردن به دستور مجتهد است، و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد وبالغ وعاقل وشیعه دوازده امامی وحلال زاده و زنده وعادل باشد، وعادل کسی است که دارای ملکه عدالت باشد، وکارهائی که بر او واجب است بجا آورد، وکارهائی را که بر او حرام است ترک کند، که اگر از اهل محل یا همسایگان او یا کسانی که با او معاشرت دارند حال او را بپرسند، خوبی اور ا تصدیق نمایند، و نیز مجتهدی که انسان از او تقلید میکند بهتر آن است که اعلم باشد، یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهدهای زمان خود استادتر باشد و در صورتی که اعلمیّت مجتهدی احراز شود واجب است از او تقلید کند; گرچه احراز اعلمیّت مشکل است و اما در صورتی که بین اعلم و غیر اعلم اختلاف فتوائینباشد در مسائلی که با هم اتفاق دارند می‌توان از غیر اعلم تقلید نمود.
- کسی که قسم میخورد، قسم او بر دو قسم است: اوّل این که قسم میخورد بر چیزهائی که از او گذشته است; دوم آن که قسم میخورد بر چیزهائیکه در آینده خواهد نمود در صورت اوّل بر قسم او کفّاره نیست ولکن اگر حرف راست باشد، قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می‌باشد ولی اگر برای این که خودش را یا مسلمان دیگری را از شرّ ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهی واجب میشود، امّا اگر بتواند توریه کند یعنی موقع قسم خوردن طوری نیّت کند که دروغ نشود، بنابر احتیاط مستحبّ باید توریه نماید مثلاً اگر ظالمی بخواهد کسی را اذیّت کند و از انسان بپرسد که او را ندیدهای وانسان یک ساعت قبل او را دیده باشد، احتیاط آن است که بگوید او را ندیدهام وقصد کند که از پنج دقیقه پیش ندیدهام.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] جایی که انسان باید تقیه کند، میتواند بر فرش و مانند آن سجده نماید و لازم نیست برای نماز به جای دیگر برود، ولی اگر بتواند بر حصیر یا چیزی که سجده بر آن صحیح می‌باشد طوری سجده کند که به زحمت نیفتد، نباید بر فرش و مانند آن سجده نماید.
- [آیت الله خوئی] جایی که انسان باید تقیه کند میتواند بر فرش و مانند آن سجده نماید، و لازم نیست برای نماز بهجای دیگر برود، ولی اگر بتواند بر حصیر یا چیزی که سجده بر آن صحیح می‌باشد، طوری سجده کند که به زحمت نیفتد، نباید بر فرش و مانند آن سجده نماید.
- [آیت الله مظاهری] موقعی انسان میتواند مشغول نماز شود که اطمینان کند وقت داخل شده است یا یک نفر ثقه به داخل شدن وقت خبر دهد. بنابراین اذان انسان وقت شناس و مورد اطمینان کافی است چنانکه به گفته منجّم ثقه هم می‌توان اکتفا نمود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] جایی که انسان میتواند تقیّه کند تا میتواند نباید بر فرش و مانند آن سجده نماید؛ بلکه اگر بتواند بر حصیر یا چیزی که سجده بر آن صحیح می‌باشد طوری سجده کند، که به زحمت نیفتد، نباید بر فرش و مانند آن سجده کند؛ بلکه اگر لازم باشد باید برای نماز به جای دیگر برود؛ بلکه اگر در صورت ناچاری هم بر فرش و مانند آن سجده نماید، باید نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله خوئی] موقعی انسان میتواند مشغول نماز شود: که یقین کند وقت داخل شده است، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند. بلکه باذان شخصی که وقتشناس و مورد اطمینان باشد یا به خبر دادن او به دخول وقت نیز می‌توان اکتفا نمود.
- [آیت الله بهجت] بعد از مرگ انسان، می‌توان برای نماز و عبادتهای دیگر او که در زمان حیات بهجا نیاورده دیگری را اجیر نمود، یعنی به کسی مزد دهند که آنها را بهجا آورد و اگر او بدون مزد هم آنها را انجام دهد صحیح و مجزی است و در این صورت بر وصی یا ولی اجیر گرفتن لازم نیست.
- [آیت الله سیستانی] موقعی انسان میتواند مشغول نماز شود که یقین کند وقت داخل شده است ، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند ، بلکه به اذان و به خبر شخصی که مکلف بداند شدیداً مراعات دخول وقت را میکند چنانچه موجب اطمینان شود نیز می‌توان اکتفا نمود .
- [آیت الله بهجت] پول و مالی که از شخص متوفی بهصورت امانت نزد انسان موجود است، و در عین حال این متوفی به شخصی که مال نزد اوست و یا به شخص دیگر بدهکاری دارد در صورتی که دانسته شود که ورثه او از پرداخت بدهی متوفی امتناع میورزند، می‌توان از آن مال برای ادای دین استفاده نمود و در صورتی که زیادتر بود مازاد به ورثه برمیگردد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زکات گندم و جو و خرما و کشمش وقتی واجب میشود که به مقدار نصاب برسد، مقدار نصاب غلاّت بیتردید 5 وَسَق معادل 300 صاع می‌باشد، مشهور علماء، وزن هر صاع را در تمامی غلاّت، 1170 درهم گرفتهاند و با محاسبه هر درهم به وزن 2140 مثقال معمولی، نصاب غلاّت را 849 / 193 کیلوگرم برآورد کردهاند، ولی در این محاسبه دو مطلب مهم باید تذکّر داده شود: 1 - مقدار درهم، بنا بر تحقیق بیش از 2140 مثقال معمولی بوده، بر طبق یک محاسبه وزن درهم تقریبا 2 / 97 گرم تعیین شده (9) در نتیجه نصاب (یعنی 300 صاع) معادل 1041 / 239 کیلوگرم و بر طبق محاسبه دیگر وزن درهم 3 / 125 گرم معیّن شده (10) در نتیجه نصاب 1097 / 875 کیلوگرم خواهد بود. 2 - تعیین یک وزن برای تمامی غلاّت در صورتی صحیح است که وزن هر صاع در تمامی غلّات یکسان باشد، ولی با عنایت به این که صاع و وسق پیمانههای خاص بوده و قهراً با توجّه به سبکی و سنگینی غلّات (بر طبق وزن حجمی آنها) وزن نصاب غلّات مختلف تغییر میکند. ظاهراً وزن 1170 درهم برای هر صاع، برای گندم متوسط تعیین شده است، بنابراین ارقام 1041 / 239 یا 1097 / 875 کیلوگرم مربوط به نصاب گندم می‌باشد و با عنایت به تفاوت اقسام مختلف گندم در وزن حجمی و اختلاف فوق در وزن درهم، تعیین دقیق حجم نصاب غلّات میسور نیست، ولی می‌توان حجم حداقل 1300 لیتر را برای نصاب غلّات در نظر گرفت (11)، این حجم در غلّات مختلف وزنهای گوناگونی دارد، بلکه اقسام هر نوع غلّه، نیز وزن حجمی مختلفی دارد، مثلاً برای جو، حداقل وزن 780 کیلوگرم را می‌توان برای نصاب زکات در نظر گرفت. (12)
- [آیت الله مظاهری] قرآن شریف و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) مؤمن واقعی را کسی میداند که وفای به عهد کند و خلف وعده نداشته باشد. و خلف وعده اقسامی دارد: الف) تخلّف از عقود و شروطی که در اسلام لازم الوفاست، نظیر بیع و شرا و شروط در ضمن عقد بلکه مطلق شروط، و این قسم تخلّف علاوه بر اینکه حرام است، ضمانآور نیز می‌باشد، مثلاً اگر خانهای را فروخته باشد و در ضمن عقد شرط کرده باشد که مثلاً یک ماه پس از فروش در آن خانه بنشیند، اگر مشتری تخلّف از آن شرط نمود و خانه را پیش از اتمام یک ماه تصرّف کرد، علاوه بر اینکه کار حرامی انجام داده، تصّرف او نیز غصب و حرام است، و اگر خانه در این مدّت خراب شود یا آسیب ببیند ضامن است، همانگونه که اگر فروشنده از تسلیم خانه پس از اتمام یک ماه خودداری کند، علاوه بر حرمت، ضامن نیز می‌باشد و باید مشتری را راضی کند. ب) تخلّف از وعدههایی که موجب زیان و ضرر شود، نظیر اینکه وعده بدهد که مثلاً شام به خانه کسی برود و او غذا تهیه ببیند و افرادی را برای احترام او دعوت نموده باشد. این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمانآور نیست، ولی علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است، از نظر شرعی نیز حرام است. ج) تخلّف از وعدهای که موجب زیان و ضرر مالی نشود، ولی ضرر آبرویی و نظیر آن داشته باشد، نظیر مثالی که گذشت، در صورتی که تنها ضرر آبرویی داشته باشد نه ضرر مالی، این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمان ندارد، ولی حرام است و انسان واقعی از این کارها نمیکند. د) تخلّف از وعدهای که موجب اتلاف عمر میشود، نظیر اینکه وعده کند مثلاً در وقت معیّنی در کلاس درس حاضر شود، ولی تخلّف کند و در آن وقت معیّن نرود و یا اصلًا نرود. این قسم علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است حرام نیز می‌باشد، ولی برای اینکه وقت دیگران را تضییع نموده ضامن نیست. ه) تخلّف از وعدهای که موجب ضرر مالی یا ضرر آبرویی و یا تضییع عمر نیست، این قسم تخلّف وعده اگرچه حرام نیست و ضمانآور نیز نمیباشد، ولی کاشف از این است که مؤمن واقعی نیست: صفحه 398 (الْمُؤْمِنُ اذا وَعَدَ وَفی)[1] (انسان با ایمان هنگامی که وعده کرد، وفا میکند.) و از نظر کمال نیز نقص دارد و از این جهت مورد ملامت عقلا می‌باشد.