بری الذمه
كسی كه چيزی برگردن او نيست.
شخصی یقین دارد روزه برای او ضرر دارد یا شکّ دارد یا احتمال دهد که ضرر داشته باشد روزه استیجاری گرفته در این صورت می‌تواند روزه بگیرد یا نه و اگر گرفت برئ الذمّه می‌شود یا خیر؟
مبر ذمّه نیست.
مبر ذمّه نیست.
عنوان سوال:
شخصی یقین دارد روزه برای او ضرر دارد یا شکّ دارد یا احتمال دهد که ضرر داشته باشد روزه استیجاری گرفته در این صورت می‌تواند روزه بگیرد یا نه و اگر گرفت برئ الذمّه می‌شود یا خیر؟
پاسخ:
مبر ذمّه نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی روزه استیجاری گرفته آیا می‌تواند به کمک همسر و فرزندانش روزه استیجاری را بگیرند؟
- کسی که در میزان وجوب کفّاره شکّ دارد، چقدر باید بدهد تا برئ الذمّه شود؟
- آیا کسی که روزه یا نماز قضا دارد می‌تواند نماز و روزه استیجاری بگیرد؟
- کسی میداند پنج روز روزه قضا دارد نمیداند عمداروزه نگرفته یا مسافر بوده یا مریض بوده در این صورت پنج روز روزه قضا میگیرد کفّاره کدام را انجام دهد تا برئ الذمّه شود؟
- شخصی گندمش را به دولت فروخته، بدون آن که زکاتش را داده باشد، آیا پولی را که گرفته حلال است یا خیر؟ برای برئ الذمّه شدن باید چه کرد؟
- شخصی تا به حال زکات نداده و یا این که دقیق حساب نکرده، اکنون میخواهد خود را برئ الذمّه کند باید چه کند و اگر فرزند طلبهای دارد آیا می‌تواند عوض پول به او برنج بدهد و آیا نیاز به اجازه هم می‌باشد؟
- کسی که یقین ندارد ولکن خوف دارد بیماری او تشدید شود، می‌تواند روزه نگیرد؟
- آیا استفاده از اسپری برای بیمارانی که ناراحتی ریوی دارند مبطل روزه است؟ در صورتی که استفاده نکردن مداوم از اسپری ضرر جانی برای شخص بیمار داشته باشد، آیا می‌تواند در حال روزه از اسپری استفاده کند؟
- شخصی که به چند رشته از کسب مشغول است و سرمایه همه رشتهها یکی است، می‌تواند اگر در رشتهای از کسب ضرر کرد از فوائد رشته دیگر برداشت کند و در آخر سال سود و زیان همگی را محاسبه و در صورت فوائد، خمس آن را پرداخت نماید یا خیر؟
- شخصی در حال روزه گرفتن است بعد از ظهر میبیند آثار جنابت بر او می‌باشد و اطمینان به جنابت خود پیدا میکند امّا برای او شکّ حاصل است که آیا جنابتش قبل از اذان صبح بوده یا بعد از آن تکلیفش در این زمینه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] آیا احتمال ضرر برای روزهدار و خوف از ضرر احتمالی موجب ساقط شدن روزه از انسان می‌شود یا اینکه حتماً باید یقین کند؟
- [آیت الله بروجردی] آیا احتمال مطلق ضرر مجوّز افطار است؟ به این معنی که مثلاً شخصی به مرض سودا مبتلاست و احتمال میدهد که روزه به این مرض مضرّباشد، ولی ضرر آن چندان غیر قابل تحمّل نیست، آیا در این صورت می‌تواند روزه را بخورد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به کسی مدیون است ولی طلبکار فراموش کرده است، اگر بدهکار، بدهی او را به عنوان هدیه تحویلش دهد برئ الذمه می شود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا مسافر می‌تواند بدون قصد ده روز، روزه استیجاری بگیرد؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که روزه قضای واجب داشته باشد آیا می‌تواند روزه نذری، استیجاری یا مستحبی بگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی که روزه نذری یا استیجاری برعهده اوست، این روزهها را در اعتکاف به جا آورد، آیا کفایت از روزه نذری و استیجاری میکند یا خیر؟
- [سایر] آیا کسی که روزه واجب؛ مانند قضا، کفاره یا روزه استیجاری بر عهده دارد، می‌تواند روزه مستحبی بگیرد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر شخصی نذر کند که در ایام معیّنی معتکف شود. اگر در همان ایام، روزه نذری یا استیجاری بر عهده او باشد، آیا می‌تواند در همان اعتکاف، روزه نذری یا اجارهای خود را بجا آورد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا احتمال ضرر، مجوّز خوردن روزه می‌شود یا این که اطمینان به ضرر لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی چندین سال است که خمس درآمد سالانه خود را نمی پرداخته، و فعلاً نمی داند چه مقدار بدهی از این بابت دارد، او در حال حاضر چگونه می تواند خود را از خمس بری الذمّه نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر دارد، و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست.
- کسی که میداند روزه برای او ضرر ندارد، اگر چه دکتر بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد و کسی که یقین یا گمان دارد که روزه برایش ضرر دارد، اگرچه دکتر بگوید ضرر ندارد، باید روزه نگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست مگر این که به قصد قربت روزه بگیرد بعد معلوم شود ضرر نداشته که در این صورت صحیح است.
- تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، می‌تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید، و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.
- انسان می‌تواند در مالی که یقین دارد خمسش را ندادهاند تصرّف کند و خمس آن بذمه شخصی که مال را به او داده منتقل می‌شود و واجب است پرداخت کند و همچنین است در مالی که شک دارد خمس آن را دادهاند یا نه.
- وقتی یکی از شکهای صحیح برای انسان پیش آید، چنانکه گفته شد، باید فوراً فکر کند ولی اگر چیزهائی که به واسطه آنها ممکن است یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا شود، ولی شک معذلک از بین نرود، چنانچه کمی بعد فکر کند اشکال ندارد مثلاً اگر در سجده شک کند می‌تواند تا بعد از سجده فکر کردن را تأخیر بیندازد.
- اگر برای عذری چند روز روزه نگیرد و بعد شک کند که چه وقت عذر او برطرف شده، می‌تواند مقدار کمتر را روزه بگیرد اگرچه بنابر احتیاط مستحبّ باید مقدار بیشتری را که احتمال میدهد روزه نگرفته قضا نماید، مثلاً کسی که پیش از ماه رمضان مسافرت کرده ونمیداند پنجم رمضان از سفر برگشته یا ششم می‌تواند پنج روز روزه بگیرد اگرچه بنابر احتیاط مستحبّ، شش روز روزه بگیرد و همچنین است کسی که نمیداند چه وقت عذر برایش پیدا شده، می‌تواند مقدار کمتر را قضا نماید، مثلاً اگر در آخرهای ماه رمضان مسافرت کند و بعد از رمضان برگردد ونداند که بیست وپنجم رمضان مسافرت کرده یا بیست وششم، می‌تواند مقدار کمتر یعنی پنج روز را قضا کند، اگرچه احتیاط مستحب ّ آن است که مقدار بیشتر یعنی شش روز را قضا نماید.
- اگر مالک فقیری را وکیل کند که زکاْ مال او را بدهد، چنانچه آن فقیر احتمال دهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکاْ برندارد، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد و اگر یقین داشته باشد که قصد مالک این نبوده، برای خودش هم می‌تواند بردارد.
- اگر شخصی وقت نماز در شهر ومحل خودش گذشته باشد با این که آفتاب طلوع کرده و او نماز صبح را نخوانده و یا آفتاب غروب کرده و او نماز ظهر وعصر را نخوانده وسپس با هواپیما به محلّی مسافرت میکند که در آنجا آفتاب طلوع نکرده و یا غروب نکرده، آیا لازم است بر اونمازهایی که از او فوت شده، بطور ادأ یا قضأ یا به قصد ما فی الذمّه بجاآورد؟ احتیاط آن است که نمازها را به قصد ما فیالذمّه اعمّ از قضأ و یا ادأ بجا آورد گرچه می‌تواند به نیّت ادأ نماز را بخواند.
- اگر شخصی راضی شود که در حال حیات خود عضوی از اعضأ او را بریده و به دیگری پیوند زنند چنانچه عضوی که برضایت خود او بریده می‌شود از اعضأ رئیسه بوده باشد که بریدن آن صدمهای به حیات او میزند و یا نقص وعیبی در او ایجاد میکند، بریدن آن عضو جائز نیست. و اگر با بریدن آن عضو ضرر وعیبی بر او وارد نمی‌شود مانند بریدن مقداری از پوست و یا گوشت ران که جای آن روییده می‌شود، در این صورت بریدن آن عضو به رضایت خود او جائز است و می‌تواند برای بریدن آن عضو مبلغی نیز دریافت کند.
- در چند صورت فقط قضای روزه بر انسان واجب است وکفّاره واجب نیست: اوّل خروج منی به ملاعبه و امثال آن در صورتی که قصد نکرده باشد منی از او خارج شود و عادت او هم خروج منی نباشد احتیاط واجب قضأ روزه است و کفاره ندارد، دوم آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلی که در )مسأله 1646) گفته شد، سوم عملی که روزه را باطل میکند بجا نیاورد ولی نیّت روزه نکند یا ریا کند یا قصد کند که روزه نباشد یا قصد کند کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بنابر احتیاط در اخیر، چهارم آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد، پنجم آن که در ماه رمضان بدون این که تحقیق کند صبح شده یا نه، کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده و نیز اگر بعد از تحقیق با این که گمان دارد صبح شده کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده، بنابر احتیاط واجب قضای آن روزه بر او واجب است بلکه اگر بعد از تحقیق شک کند که صبح شده یا نه وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده احتیاط واجب آن است که قضای روزه آنروز را بجا آورد، ششم آن که کسی بگوید صبح نشده وانسان به گفته او کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است، هفتم آن که کسی بگوید صبح شده وانسان به گفته او یقین نکند یا خیال کند شوخی میکند وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است، هشتم آن که کور ومانند آن به گفته کس دیگر افطار کنند بعد معلوم شود مغرب نبوده است، نهم آن که در هوای صاف به واسطه تاریکی یقین کند که مغرب شده وافطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است که بنابر احتیاط واجب قضا باید بنماید ولی اگر در هوای ابری به گمان این که مغرب شده افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده قضا لازم نیست، دهم آن که برای خنک شدن، یا بیجهت مضمضه کند یعنی آب در دهان بگرداند و بیاختیار فرو رود ولی اگر فراموش کند که روزه است وآب را فرو دهد یا برای نماز واجب مضمضه کند وبیاختیار فرو رود قضا بر او واجب نیست و همچنین است مضمضه در وضوی نماز نافله.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود می‌تواند تیمّم کند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد می‌تواند روزه مستحبّی یا روزه استیجاری بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان یقین یا اطمینان داشته باشد که روزه برایش ضرر قابل توجهی دارد ، یا آن را احتمال بدهد ، و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود ، چنانچه احتمال او در نظر عقلا بجا باشد ، واجب نیست روزه بگیرد ، بلکه اگر آن ضرر موجب هلاکت یا نقص عضو شود روزه حرام است ، و در غیر این صورت اگر رجاءً روزه بگیرد و بعد معلوم شود ضرر قابل توجهی نداشته ، روزهاش صحیح است .
- [آیت الله اردبیلی] کسی که روزه قضا دارد، چنانچه وقت آن وسعت داشته باشد، می‌تواند روزه استیجاری بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد ، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد ، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد ، باید تیمم کند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که می داند روزه برای او ضرر ندارد؛ اگرچه دکتر بگوید ضرر دارد؛ باید روزه بگیرد و کسی که یقین یا گمان دارد که روزه برایش ضرر دارد؛ اگرچه دکتر بگوید ضرر ندارد؛ باید روزه نگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست و اگر شک کند روزه برای او ضرر دارد یا نه دکتر حاذق موثق بگوید ضرر دارد یا ندارد لازم است از قول او تبعیت کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر برای عذری چند روز روزه نگیرد و بعد شک کند که چه وقت عذر او برطرفشده، می‌تواند مقدار کمتر را که احتمال میدهد روزه نگرفته قضا نماید.
- [آیت الله بروجردی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمّم کند.
- [آیت الله خوئی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بهجا باشد، و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمم کند.
- [آیت الله بهجت] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمّم کند.