معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
شخصی ده من جو - مثلاً - می‌د هد به شخصی که در رأس خرمن درعوض ده من گندم بگیرد، آیا این معامله چه صورت دارد؟
به عنوان معامله جایز نیست؛ زیرا جو و گندم در باب ربا جنس واحدند و تأجیل احدهما مستلزم زیاده حکمیّه است.
به عنوان معامله جایز نیست؛ زیرا جو و گندم در باب ربا جنس واحدند و تأجیل احدهما مستلزم زیاده حکمیّه است.
عنوان سوال:
شخصی ده من جو - مثلاً - می‌د هد به شخصی که در رأس خرمن درعوض ده من گندم بگیرد، آیا این معامله چه صورت دارد؟
پاسخ:
به عنوان معامله جایز نیست؛ زیرا جو و گندم در باب ربا جنس واحدند و تأجیل احدهما مستلزم زیاده حکمیّه است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی یکصد من گندم با پنج ریال پول میدهد به شخصی تا سرِ خرمن به یکصد و پنجاه من گندم چه صورت دارد؟
- شخصی سی و پنج رأس گوسفند داشت، اواخر سال پنج رأس دیگر خرید، آیا سال که تمام میشود باید زکات این چهل گوسفند را بدهد، یا این که چون سال بر تمام چهل گوسفند نگذشته نباید بدهد؟
- زمینی که برای زراعت گندم و جو اجاره میدهند، زکات آن بر عهده صاحب زمین است یا مستأجر؟
- شخصی در سال گذشته حج به جا آورده و حج اوّل او بوده و خیال میکرده حلق رأس احتیاط مستحب است، بدین جهت حلق نکرده و اکتفاء به تقصیر نموده، آیا حج او صحیح است یا خیر؟
- آیا جایز است که شخص با عدم ضرورت از بانکها - که مبنای قرض دادن آنها بر اخذ ربا میباشد - قرض نماید و رأس موعد آن زیاده را به بانک هبه نماید و از اوّل هم قصدش این باشد که رأس موعد آن مبلغ فرع را از طیب خاطر هبه نماید و لو این که بانک ابداً مطّلع بر این معنی نشود و صورت ظاهر معامله ربوی باشد، یا خیر؟
- شخص زارع گندم و یا جوِ او بعد از اخراج مُؤَن به حد نصاب رسیده، لکن چون بدهکار ارباب است، ارباب تمام گندم و یا جوِ زارع را از باب طلب خود میبرد و هر چه رعیّت التماس میکند که لا اقل به مقدار زکات را به من بده که به مستحقّین آن برسانم نمیدهد، آیا تکلیف این رعیّت چیست در حالی که این رعیّت غیر از اثاث البیت که ما یحتاج اوست چیز دیگر ندارد؟
- شخصی فعلاً چرم را از دست مسلمان میخرد، ولی یقین دارد که این چرم را از شهری آوردهاند که یک مسلمان در آن نیست، آیا محکوم است به نجاست و عدم جواز معامله، یا به پاکی و جواز معامله؟
- اسکناسهایی که فعلاً در مملکت ما معمول است جهت تخلّص ازربا آنها را معامله مینمایند. مثلاً: صد تومان اسکناس را میفروشند به شخصی به یکصد و ده تومان اسکناس به مدّت یک سال - مثلاً - آیا این قسم معامله صحیح است یا خیر؟
- شخصی در حال حیات خود بعضی از معاملات خود را ربوی قرارداده، حال فوت نموده، اینک بعضی از معامله کنندگان با او فوت نمودهاند و بعضی هم ناشناسند و بعضی هم حیات دارند و تعیین مقدار عین ربا هم بر ورثه غیر مقدور است، در این صورت ما تَرَک مورِّث نسبت به ورثه چیست، آیا برایشان حرجی هست یا خیر؟
- شخصی وجهی میدهد به غیری به مدّت معیّن که در محل دیگر به اضافه مبلغی دریافت دارد، مثلاً صد تومان میدهد به تاجر در محلّی که صد و دو تومان در محل دیگر به فاصله یک ماه دیگر بگیرد و تاجر حواله میدهد که از طرفِ او در محل دیگر بگیرد، آیا وجه مصحّحی برای این گونه معامله هست یاخیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] گندم را چیده و در خرمن جمع نموده ایم، آیا می توان مخارج کارگرانی که مزد گرفته اند، از گندم کسر نماییم و بعد زکات بدهیم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی جو و گندم وقفی دارد که در ایّام محرّم الحرام برای نذر امام حسین 7 مصرف کند در وقت محرّم آرد گندم موجود نیست به جهت نبود آسیاب و یا مشکلات دیگری نتوانسته گندم را آرد کند آیا این شخص میتواند آرد خود را به جای آرد وقفی مصرف کند و گندم آرد نشده را برای خود نگه دارد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا گندم یا جو یا پولی که به میراب داده می شود از مؤونه است و کسر می شود؟ و آیا فرقی مابین گندم و جو با پول در فرض سؤال در رابطه با نصاب می باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] یک فرد یک رأس گاو شیرده میدهد یعنی میفروشد به دیگری و دو رأس گوساله میخرد در عوض آن گاو و بعد همان دو گوساله را میفروشد به کس دیگری ولی بعد از چند ساعتی اظهار پشیمانی مینماید، ولی این معامله قطعی شده است آیا هیچ راهی برای برگشت از معامله وجود دارد؟
- [آیت الله خوئی] شخصی 14 رأس گوسفند برای استفاده از شیر و روغن آنها برای مصارف شخصی خود از منافع سال خریده، مستدعی است بفرمائید تخمیسش واجب است یا نه؟
- [آیت الله بهجت] شخصی حدود چهارصد و پنجاه رأس گوسفند دارد که شش ماه از سال علف صحرا می خورند و شش ماه دیگر همراه با علوفه صحرا، علوفه دستی نیز به گوسفندان می دهد (مانند: یونجه خشک شده و جو). آیا به این گونه گوسفندان زکات تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که جو یا گندم کاشته است، آیا خمس محصول و زراعت را باید بدهد یا خمس بذر را؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر سازمان یا ارگانی اقدام به کشت گندم یا جو کند، آیا موقع برداشت محصول، باید زکات آن پرداخت شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا جو، گندم، ذرّت، لوبیا و نخود خمس دارند یا خیر؟ اگر دارند، کیفیت آن را بیان فرمایید.
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی 20 رأس گوسفند دارد که خمس آنها را داده، سالآینده تعداد همین است لکن قیمت دو برابر شده آیا به ترقّی قیمت خمس واجب میشود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود، پس اگر یک مَن گندم بدهد و یک مَن و پنج سیر جو بگیرد، ربا و حرام است و نیز اگر مثلاً ده مَن جو بخرد که سر خرمن ده مَن گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدّتی گندم را میدهد، مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
- زکات گندم و جو وقتی واجب میشود که به آنها گندم و جو گفته شود و زکات کشمش بنا بر احتیاط وقتی واجب میشود که غوره است و موقعی هم که رنگ خرما زرد یا سرخ شد بنا بر احتیاط زکات آن واجب میشود؛ ولی وقت دادن زکات در گندم و جو موقع خرمن و جدا کردن کاه آنها و در خرما و کشمش موقعیست که خشک شده باشند.
- اگر زمینی را برای زراعت جو یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو یا گندم همان زمین قرار دهد، اجاره صحیح نیست.
- اگر خوشهی گندم و جو را بعد از آن که دانه بسته، به چیز دیگری غیر گندم و جو بفروشند اشکال ندارد.
- کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکات است، موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا میکنند و بعد از خشک شدن خرما و انگور میتواند زکات را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده از بین برود باید عوض آن را بدهد.
- در معاملهی نسیه باید مدت کاملاً معلوم باشد، پس اگر جنسی را بفروشد که سر خرمن پول آن را بگیرد، چون مدت کاملاً معین نشده، معامله باطل است.
- انسان باید زکات را به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و در نیت معین کند که آنچه را میدهد زکات مال است، یا زکات فطره، ولی اگر مثلاً زکات گندم و جو بر او واجب باشد، لازم نیست معین کند چیزی را که میدهد زکات گندم است یا زکات جو.
- سُلْت که دانهایست به نرمی گندم و خاصیت جو دارد و عَلَس که مثل گندم است و خوراک مردمان صنعا میباشد، زکاتشان بنا بر احتیاط واجب باید داده شود.شرایط واجب شدن زکات
- اگر موقع واجب شدن زکات گندم و جو و کشمش و خرما که در مسأله پیش گفته شد صاحب آنها بالغ باشد، باید زکات آنها را بدهد.
- اگر بعد از آن که زکات گندم و جو و خرما و انگور واجب شد، زراعت و درخت را بفروشد، باید زکات آنها را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] روی خرمن گندم و جو و مانند اینها که نمیشود بیتکان ماند، نماز باطل است.
- [آیت الله سبحانی] جو و گندم در ربا یک جنس حساب می شود، بنابراین نمی توان ده کیلوگندم را با دوازده کیلو جو یا بالعکس معامله کرد، حتی اگر ده کیلو جو بخرد که در مقابل آن هنگام خرمن ده کیلوگندم بدهد آن نیز حرام است، زیرا جو را نقد گرفته و بعداز مدتی گندم را می دهد و این مانند آن است که زیادی گرفته باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جو و گندم در ربا یک جنس حساب می شود، بنابراین نمی توان ده کیلو گندم را با دوازده کیلو جو یا بالعکس معامله کرد، حتی اگر ده کیلو جو بخرد که در مقابل آن هنگام خرمن ده کیلو گندم بدهد آن نیز حرام است، زیرا جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می دهد و این مانند آن است که زیادی گرفته باشد.
- [آیت الله سبحانی] روی خرمن گندم و جو و مانند اینها که نمی شود بی حرکت ماند، نماز باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] نماز روی خرمن گندم و جو و مانند آنها که نمیتوان روی آن بیحرکت ماند، باطل است.
- [آیت الله وحید خراسانی] روی خرمن گندم و جو و مانند اینها که مانع از ارامش بدن است نماز باطل است
- [آیت الله نوری همدانی] روی خرمن گندم و جو و ماننداینها که نمی شود بی حرکت ماند ، نماز باطل است . شرط سوم
- [امام خمینی] روی خرمن گندم و جو و مانند اینها، که نمی شود بی حرکت ماند، نماز باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود. پس اگر یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد، ربا و حرام است و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را میدهد، مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
- [آیت الله مظاهری] جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود پس اگر یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد ربا و حرام است، و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را میدهد مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.