تدوین قران
جمع قرآن به معنای از بر کردن قرآن یا گردآوری همه قرآن به ترتیب و در یک مجموعه است.
جمع آوری و تدوین قرآن از چه زمانی میباشد؟
درباره زمان جمع آوری و تدوین قرآن میان محققان علوم قرآنی سه دیدگاه به چشم می‌خورد: دیدگاه اول: تدوین قرآن به بعد از رحلت رسول الله(ص) بر می‌گردد. دلایل پیروان این دیدگاه چنین است: الف امکان تدوین قرآن به لحاظ پراکندگی نزول وحی وجود نداشت. ب روایاتی هم این نظر را تأیید می‌کند. مثل: رسول الله(ص) در حالی رحلت نمود که قرآن در چیزی نگاشته نشده بود.[1] دیدگاه دوم: تدوین قرآن به همین صورت فعلی (ترتیب آیه ها و سوره ها) در عهد رسول الله(ص) انجام گرفته است. این گروه نیز برای مدعای خود ادلّه ذیل را اقامه می‌کنند: الف مصونیت قرآن از خطر تحریف بدون تدوین در زمان آن حضرت امکان‌پذیر نیست. چون غیر از حضرت کسی به طور کامل به خصوصیات قرآن آگاه نیست. ب تحدی از جانب قرآن، اقتضا می‌کند آیه ها و سوره ها تنظیم و به شکل خاصّی در بیایند. ج روایاتی که دلالت دارند عده ای در زمان رسول الله مشغول این کار بوده اند. از شعبی نقل شده است که: شش نفر از انصار، قرآن را در عهد رسول رسول الله جمع کردند: ابی بن کعب، زید بنثابت، معاذ بن جبل، ابو درداء، سعید بن عبید، و ابو زید. دیدگاه سوم: معتقد است که برای قرآن سه مرحله جمع آوری شکل گرفته است: مرحله اول: عبارتست از نظم و چینش آیه ها در کنار یکدیگر که شکل گیری سوره ها را در پی دارد. این کار در زمان پیامبر(ص) صورت گرفت. مرحله دوم: عبارت از جمع نمودن مصحف های پراکنده در یکجا و تهیه جلد برای آنها، که در زمان ابوبکر انجام شد. مرحله سوم: عبارت از جمع آوری تمام قرآن های نویسندگان وحی برای نگارش یک قرآن به عنوان الگو و ایجاد وحدت قرائت در آن. این مرحله هم در زمان عثمان صورت گرفته است. طرفداران دیدگاه سوم برای مدعای خود ادله ای را ذکر نموده اند که در کتب مربوط به علوم قرانی به تفصیل آمده است. بنابراین عده ای از علما به تدوین و جمع آوری در زمان رسول الله معتقدند و سه مرحله ای بودن و یا تدوین در زمان خلفاء را هم به طور کلی رد می‌کنند. از جمله آیة‌الله خویی در ترجمه البیان،ج 1، ص 346 و آیة‌الله حسن زاده در فصل الخطاب، ص 46 و دکتر صبحی صالح در مباحث فی علوم القرآن، ص 73 و... . مرحوم آیت الله خویی در ترجیح دیدگاه خود امور ذیل را مطرح فرموده است: 1 میان خود احادیث دلالت کننده بر جمع قرآن در غیر زمان پیامبر تناقض وجود دارد. در برخی نام ابوبکر و در برخی دیگر عمر و در برخی هم عثمان ذکر شده است. 2 این احادیث با احادیث دلالت کننده بر جمع قرآن در زمان پیامبر تعارض دارد. 3 احادیث فوق با حکم عقل به وجوب اهتمام پیامبر در امر جمع و ضبط قرآن مخالف میباشد. 5 روایات فوق با اجماع مسلمانان مبنی بر ثبوت قرآن با تواتر هم مخالفت دارد. 6 جمع متأخر، طبعا نمی تواند شبهه تحریف قرآن را به طور کامل از بین ببرد. [1]. بحارالانوار، ج 92، ص 97.
درباره زمان جمع آوری و تدوین قرآن میان محققان علوم قرآنی سه دیدگاه به چشم می‌خورد: دیدگاه اول: تدوین قرآن به بعد از رحلت رسول الله(ص) بر می‌گردد. دلایل پیروان این دیدگاه چنین است: الف امکان تدوین قرآن به لحاظ پراکندگی نزول وحی وجود نداشت. ب روایاتی هم این نظر را تأیید می‌کند. مثل: رسول الله(ص) در حالی رحلت نمود که قرآن در چیزی نگاشته نشده بود.[1] دیدگاه دوم: تدوین قرآن به همین صورت فعلی (ترتیب آیه ها و سوره ها) در عهد رسول الله(ص) انجام گرفته است. این گروه نیز برای مدعای خود ادلّه ذیل را اقامه می‌کنند: الف مصونیت قرآن از خطر تحریف بدون تدوین در زمان آن حضرت امکان‌پذیر نیست. چون غیر از حضرت کسی به طور کامل به خصوصیات قرآن آگاه نیست. ب تحدی از جانب قرآن، اقتضا می‌کند آیه ها و سوره ها تنظیم و به شکل خاصّی در بیایند. ج روایاتی که دلالت دارند عده ای در زمان رسول الله مشغول این کار بوده اند. از شعبی نقل شده است که: شش نفر از انصار، قرآن را در عهد رسول رسول الله جمع کردند: ابی بن کعب، زید بنثابت، معاذ بن جبل، ابو درداء، سعید بن عبید، و ابو زید. دیدگاه سوم: معتقد است که برای قرآن سه مرحله جمع آوری شکل گرفته است: مرحله اول: عبارتست از نظم و چینش آیه ها در کنار یکدیگر که شکل گیری سوره ها را در پی دارد. این کار در زمان پیامبر(ص) صورت گرفت. مرحله دوم: عبارت از جمع نمودن مصحف های پراکنده در یکجا و تهیه جلد برای آنها، که در زمان ابوبکر انجام شد. مرحله سوم: عبارت از جمع آوری تمام قرآن های نویسندگان وحی برای نگارش یک قرآن به عنوان الگو و ایجاد وحدت قرائت در آن. این مرحله هم در زمان عثمان صورت گرفته است. طرفداران دیدگاه سوم برای مدعای خود ادله ای را ذکر نموده اند که در کتب مربوط به علوم قرانی به تفصیل آمده است. بنابراین عده ای از علما به تدوین و جمع آوری در زمان رسول الله معتقدند و سه مرحله ای بودن و یا تدوین در زمان خلفاء را هم به طور کلی رد می‌کنند. از جمله آیة‌الله خویی در ترجمه البیان،ج 1، ص 346 و آیة‌الله حسن زاده در فصل الخطاب، ص 46 و دکتر صبحی صالح در مباحث فی علوم القرآن، ص 73 و... . مرحوم آیت الله خویی در ترجیح دیدگاه خود امور ذیل را مطرح فرموده است: 1 میان خود احادیث دلالت کننده بر جمع قرآن در غیر زمان پیامبر تناقض وجود دارد. در برخی نام ابوبکر و در برخی دیگر عمر و در برخی هم عثمان ذکر شده است. 2 این احادیث با احادیث دلالت کننده بر جمع قرآن در زمان پیامبر تعارض دارد. 3 احادیث فوق با حکم عقل به وجوب اهتمام پیامبر در امر جمع و ضبط قرآن مخالف میباشد. 5 روایات فوق با اجماع مسلمانان مبنی بر ثبوت قرآن با تواتر هم مخالفت دارد. 6 جمع متأخر، طبعا نمی تواند شبهه تحریف قرآن را به طور کامل از بین ببرد. [1]. بحارالانوار، ج 92، ص 97.
عنوان سوال:
جمع آوری و تدوین قرآن از چه زمانی میباشد؟
پاسخ:
درباره زمان جمع آوری و تدوین قرآن میان محققان علوم قرآنی سه دیدگاه به چشم می‌خورد:
دیدگاه اول: تدوین قرآن به بعد از رحلت رسول الله(ص) بر می‌گردد. دلایل پیروان این دیدگاه چنین است:
الف امکان تدوین قرآن به لحاظ پراکندگی نزول وحی وجود نداشت.
ب روایاتی هم این نظر را تأیید می‌کند. مثل: رسول الله(ص) در حالی رحلت نمود که قرآن در چیزی نگاشته نشده بود.[1]
دیدگاه دوم: تدوین قرآن به همین صورت فعلی (ترتیب آیه ها و سوره ها) در عهد رسول الله(ص) انجام گرفته است. این گروه نیز برای مدعای خود ادلّه ذیل را اقامه می‌کنند:
الف مصونیت قرآن از خطر تحریف بدون تدوین در زمان آن حضرت امکان‌پذیر نیست. چون غیر از حضرت کسی به طور کامل به خصوصیات قرآن آگاه نیست.
ب تحدی از جانب قرآن، اقتضا می‌کند آیه ها و سوره ها تنظیم و به شکل خاصّی در بیایند.
ج روایاتی که دلالت دارند عده ای در زمان رسول الله مشغول این کار بوده اند.
از شعبی نقل شده است که: شش نفر از انصار، قرآن را در عهد رسول رسول الله جمع کردند: ابی بن کعب، زید بنثابت، معاذ بن جبل، ابو درداء، سعید بن عبید، و ابو زید.
دیدگاه سوم: معتقد است که برای قرآن سه مرحله جمع آوری شکل گرفته است:
مرحله اول: عبارتست از نظم و چینش آیه ها در کنار یکدیگر که شکل گیری سوره ها را در پی دارد. این کار در زمان پیامبر(ص) صورت گرفت.
مرحله دوم: عبارت از جمع نمودن مصحف های پراکنده در یکجا و تهیه جلد برای آنها، که در زمان ابوبکر انجام شد.
مرحله سوم: عبارت از جمع آوری تمام قرآن های نویسندگان وحی برای نگارش یک قرآن به عنوان الگو و ایجاد وحدت قرائت در آن. این مرحله هم در زمان عثمان صورت گرفته است. طرفداران دیدگاه سوم برای مدعای خود ادله ای را ذکر نموده اند که در کتب مربوط به علوم قرانی به تفصیل آمده است.
بنابراین عده ای از علما به تدوین و جمع آوری در زمان رسول الله معتقدند و سه مرحله ای بودن و یا تدوین در زمان خلفاء را هم به طور کلی رد می‌کنند. از جمله آیة‌الله خویی در ترجمه البیان،ج 1، ص 346 و آیة‌الله حسن زاده در فصل الخطاب، ص 46 و دکتر صبحی صالح در مباحث فی علوم القرآن، ص 73 و... .
مرحوم آیت الله خویی در ترجیح دیدگاه خود امور ذیل را مطرح فرموده است:
1 میان خود احادیث دلالت کننده بر جمع قرآن در غیر زمان پیامبر تناقض وجود دارد. در برخی نام ابوبکر و در برخی دیگر عمر و در برخی هم عثمان ذکر شده است.
2 این احادیث با احادیث دلالت کننده بر جمع قرآن در زمان پیامبر تعارض دارد.
3 احادیث فوق با حکم عقل به وجوب اهتمام پیامبر در امر جمع و ضبط قرآن مخالف میباشد.
5 روایات فوق با اجماع مسلمانان مبنی بر ثبوت قرآن با تواتر هم مخالفت دارد.
6 جمع متأخر، طبعا نمی تواند شبهه تحریف قرآن را به طور کامل از بین ببرد.
[1]. بحارالانوار، ج 92، ص 97.
- [سایر] قرآن در چه زمانی جمع آوری شده است؟
- [سایر] دلائلی که ثابت کند حضرت علی علیه السلام قرآن را جمع آوری کرده است را بنویسید.
- [سایر] تاریخچه کتابت و تدوین قرآن را بیان کنید؟
- [سایر] آیا متن انجیل مانند قرآن از طرف خدا نازل شده و یا نتیجه جمع آوری سخنان حضرت عیسی(ع) توسط حواریون است؟
- [سایر] دیدگاهها در رابطه با تدوین و جمعآوری قرآن را بیان کنید؟
- [سایر] دیدگاهها در رابطه با تدوین و جمعآوری قرآن را بیان کنید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای آموزش دانشجویان پزشکی، از استخوان میّت که غالباً از قبرستانها، جمع آوری می شود استفاده می شود، آیا جمع آوری و فروش آنها برای این منظور جایز است؟
- [سایر] معروف‌ترین و معتبرترین کتب حدیث شیعه که توسط نویسندگان ایرانی جمع آوری شده است کدامند؟
- [سایر] معروف‌ترین ومعتبرترین کتب حدیث سنی، که توسط نویسندگان ایرانی جمع آوری شده است کدامند؟
- [سایر] جمع آوری حدیث در صدر اسلام به چه نحو صورت گرفت؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکوه است؛ موقع خرمن که گندم و جو را از از کاه جدا می کنند و بعد از خشک شدن خرما و انگور ، می تواند زکوه را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکوه آن واجب شده ، از بین برود باید عوض آن را بدهد .
- [آیت الله جوادی آملی] .عنبری که از دریا به دست می آید، چهار حالت دارد : یا به واسطه غوّ اصی است ; یا به وسیله آلات و ادوات استخراج می شود; یا از روی آب جمع آوری می شود; یا امواج دریا آن را به ساحل می آورد و از ساحل جمعآوری می‌شود. عنبر به دست آمده در هر چهار صورت, خمس دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که از طرف مجتهد جامع الشرائط مأمور جمع آوری زکات است موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می کنند و بعد از کشمش شدن انگور و تمر شدن رطب می تواند زکات را مطالبه کند. و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده، از بین برود باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که از طرف حاکم شرع مامور جمع آوری زکاه است؛ موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می کنند و بعد از خشک شدن خرما و انگور می تواند زکاه را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکاه آن واجب شده؛ از بین برود؛ باید عوض آن را بدهد.
- [امام خمینی] کسی که از طرف حاکم شرع مامور جمع آوری زکات است موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می کنند و بعد از خشک شدن خرما و انگور می تواند زکات را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده از بین برود باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکات است ، موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می‌کنند ، و در وقت خشک شدن خرما و انگور میتواند زکات را مطالبه کند ، و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده از بین برود ، باید عوض آن را بدهد .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکاْ است موقع خرمن که گندم وجو را از کاه جدا می‌کنند و بعد از خشک شدن خرما وانگور میتواند زکاْ را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکاْ آن واجب شده، ازبین برود باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکات است موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می کنند و بعد از کشمش شدن انگور و تمر شدن رطب می تواند زکات را مطالبه کند. و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده، از بین برود باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که از طرف حاکم شرع مامور جمع اوری زکات است موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می کنند و بعد از خشک شدن خرمای تازه و کشمش شدن انگور می تواند زکات را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات ان واجب شده از بین برود باید عوض ان را بدهد
- [آیت الله بروجردی] کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکات است، موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا می‌کنند و بعد از خشک شدن خرما و انگور میتواند زکات را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده از بین برود باید عوض آن را بدهد.