واژه معجزه به معنایی که ما از آن می فهمیم، در قرآن وجود ندارد. و مصادیقی که برای معجزه می شناسیم، در قرآن "آیت" خوانده شده اند. به عنوان نمونه در داستان حضرت موسی (ع) قرآن معجزات را به عنوان "آیت" معرفی کرده است:
(فَأَراهُ الْآیَةَ الْکُبْری[نازعات/20] سپس موسی بزرگترین معجزه (آیت) را به او نشان داد!)
همچنین معجزات حضرت عیسی (ع) آیت خوانده شده اند:
(وَ رَسُولاً إِلی بَنی إِسْرائیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ وَ أُحْیِ الْمَوْتی بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُنَبِّئُکُمْ بِما تَأْکُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ فی بُیُوتِکُمْ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ [آل عمران/49] و (او را به عنوان) رسول و فرستاده به سوی بنی اسرائیل (قرار داده، که به آنها می گوید من نشانه ای از طرف پروردگار شما، برایتان آورده ام من از گِل، چیزی به شکل پرنده می سازم سپس در آن می دمم و به فرمان خدا، پرنده ای می گردد. و به اذن خدا، کورِ مادرزاد و مبتلایان به برص [پیسی] را بهبودی می بخشم و مردگان را به اذن خدا زنده می کنم و از آنچه می خورید، و در خانه های خود ذخیره می کنید، به شما خبر می دهم مسلماً در اینها، نشانه ای برای شماست، اگر ایمان داشته باشید!)
توضیح این نکته از این جهت به سوال مربوط می شود که، از منظر قرآنی معجزات، یکی از آیات الهی هستند. و روشن است که آیات الهی دیگری همیشه وجود دارند و هیچ انسانی محروم از دیدن آنها نیست. به عنوان نمونه، چند آیت (نشانه) که در قرآن بیان شده اند:
(إِنَّ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ الْفُلْکِ الَّتی تَجْری فِی الْبَحْرِ بِما یَنْفَعُ النَّاسَ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فیها مِنْ کُلِّ دابَّةٍ وَ تَصْریفِ الرِّیاحِ وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ [بقره/164] در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتی هایی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن، زمین را پس از مرگ، زنده نموده، و انواع جنبندگان را در آن گسترده، و (همچنین) در تغییر مسیر بادها و ابرهایی که میان زمین و آسمان مسخرند، نشانه هایی است (از ذات پاک خدا و یگانگی او) برای مردمی که عقل دارند و می اندیشند.)
(إِنَّ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْبابِ[آل عمران/190] مسلماً در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و رفت شب و روز، نشانه های (روشنی) برای خردمندان است.)
با این حساب کسی که به دنبال حقیقت است، آیات الهی همیشه درپیش روی او هست و راه یافتن حقیقت برای هیچ کس محدود نشده است. و اعتراض به نبودن معجزه، می تواند یک بهانه ای برای عدم ایمان باشد که در زمان رسول نیز کسانی از این گونه اعتراض ها و بهانه ها داشتند. و قرآن نیز بهانه آن ها را بهانه ای همیشگی برای افراد متمایل به کفر معرفی می کند، و این بهانه را بیهوده می داند:
(وَ قالَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ لَوْ لا یُکَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتینا آیَةٌ کَذلِکَ قالَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِثْلَ قَوْلِهِمْ تَشابَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَیَّنَّا الْآیاتِ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ[بقره/118] افراد ناآگاه گفتند: (چرا خدا با ما سخن نمی گوید؟! و یا چرا آیه و نشانه ای برای خود ما نمی آید؟!) پیشینیان آنها نیز، همین گونه سخن می گفتند دلها و افکارشان مشابه یکدیگر است ولی ما (به اندازه کافی) آیات و نشانه‌ها را برای اهل یقین (و حقیقت جویان) روشن ساخته ایم.)
بنابراین کسی که معجزه را برای اعتقاد به خدا می جوید، این معجزات همیشه در پیش روی او هست.
اما معجزه به معنای مصطلح در علم کلام، همیشه در جلوی چشمان نیست. و این معجزه امری نیست که وجود خدا را اثبات کند. بلکه برای کسانی که به خدا معتقد هستند، نشان دهنده صداقت ادعای پیامبر الهی است. و به کمک آن پیامبر صادق را از افراد دروغگو (متنبی) می شناسند. این نوع آیت یا معجزه نیز، انواعی دارد.
بعضی از اقسام آن، برای افراد محدودی انجام شده و حتی تمام افراد هم زمان پیامبران نیز آن را ندیده اند. اما همه افراد می توانند از آن استفاده کنند، چونکه خبر انجام این معجزات به گونه ای یقین آور، منتشر شده است.
و بعضی از اقسام آن نیز محدود به دوره زمانی زندگی پیامبر نیست. مثل قرآن که معجزه جاوید رسول اکرم (ص) است و تا قیامت باقی است.
