محدث و محدّثه (به کسر دال و تشدید آن) به معنای (سخن گوینده) است . بدان جهت که حضرت در رحم مادرش با او صحبت کرده، بدین نام خوانده شده است.
محدث و محدّثة (به فتح دال و تشدید آن) که ظاهرا منظور شما است، به معنای کسی است که با او سخن گفته می شود. در روایت امام صادق (ع) در تعریف محدّث آمده است:
وَ أَمَّا الْمُحَدَّثُ فَهُوَ الَّذِی یَسْمَعُ کَلَامَ الْمَلَکِ وَ لَا یَرَی وَ لَا یَأْتِیهِ فِی الْمَنَام ؛ اما محدث کسی است که سخن فرشته را می شنود اما او را نمی بیند و در خوابش هم نمی آید. (1)
بر این اساس، حضرت بدین خاطر به این نام خوانده می شود که ملائکه با حضرت سخن گفته اند، چنان که در روایات زیادی آمده است.
سخن گفتن ملائکه با عدّه ای از مردان و زنان در امّت های گذشته و در این امّت از جمله مطالب مورد اتّفاق شیعه و سنّی است. علّامه امینی در کتاب ارزنده اش (الغدیر) در این باره می گوید:
امّت اسلامی همگی بر این مطلب اتّفاق نظر دارند که در این امّت به سان دیگر امّت های گذشته کسانی بوده‌اند که به آنان حدیث گفته شده و به اصطلاح (محدّث) (به صورت اسم مفعول و فتح دال ) بوده‌اند . رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نیز به این مطلب خبر داده ، چنان که از طریق سنی و شیعه در کتب صحاح و مجموعه های حدیثی معتبر وارد شده است. محدّث کسی است که بدون این که پیامبر باشد، و بدون این که صورت ملائکه را ببیند، ملائکه با او صحبت کرده اند و یا این که در دلش چیزی می افتد و به او الهام می شود و به صورت کشف و الهام از سوی خداوند متعال علمی به او آموخته می‌شود یا در دل او حقایقی که بر دیگران پوشیده است، روشن می شود. بنابراین، وجود چنین کسانی ، در امّت مورد قبول و اتّفاق همه است . فقط اختلاف در مصداق چنین افرادی است که به عقیده شیعه، حضرت علی و دیگر امامان معصوم از محدّثین می باشند.(2)
ایشان در ادامه می نویسد: در امّت، افرادی محدّث وجود داشتند، همان گونه که در امّت های پیشین بودند. امیر المؤمنین و ائمّه معصومین دانشمندانی محدّث هستند. نبی نیستند. این خصوصیّت از ویژگی های آنان و منحصر به آن بزرگواران نیست، بلکه حضرت فاطمه علیها السّلام دختر بزرگوار حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نیز (محدّثه) بود، همچنین سلمان محدّث بود. آری، تمام امامان از اهل بیت و عترت طاهرین محدّث بودند، ولی هر محدّثی امام نیست.
روایات در باره محدثه بودن فاطمه :
1 - اسحاق بن جعفر بن محمّد بن عیسی بن زید بن علی :
از حضرت صادق علیه السّلام شنیدم : از آن جهت حضرت فاطمه را محدّثه نامیدند که ملائکه از آسمان فرود آمده، همان گونه که با حضرت مریم علیها السّلام صحبت می کردند، با آن حضرت نیز صحبت می نمودند و می گفتند: ای فاطمه! خداوند تو را برگزیده و پاک و طاهر کرده و بر دیگر زنان برگزیده جهان برتری داده است.
ای فاطمه! در پیشگاه پروردگارت خضوع کن، سجده نما و با رکوع کنندگان رکوع بنما! فاطمه علیها السّلام با آنان صحبت کرده، آنان با او سخن می گفتند. شبی به آن ها فرمود: مگر مریم دختر عمران بر دیگر زنان جهان برتری داده نشده است؟
فرشتگان پاسخ دادند: مریم بانوی زنان جهان در عصر خود بود. ولی خداوند تو را بانوی زنان جهان، هم در این زمان و هم در زمان حضرت مریم، و بانوی زنان اوّلین و آخرین قرار داده است. (3)
2- احماد بن عثمان: از حضرت صادق علیه السّلام شنیدم :
افراد زندیقی در سال یکصد و بیست و هشت ظاهر می‌شوند،زیرا من آن را در مصحف حضرت فاطمه علیها السّلام دیده ام.
عرض کردم: مصحف حضرت فاطمه چیست؟
فرمود: خداوند هنگامی که روح پیامبرش را قبض فرمود، بر فاطمه علیها السّلام چنان غم و اندوهی وارد شد که جز خداوند کسی از آن آگاه نیست.
خدا فرشته ای را نزد حضرت فرستاد تا غم و اندوهش را کاهش داده، به او دلداری دهد و به او سخن گوید. فاطمه علیها السّلام نزول فرشته را به حضرت علی علیه السّلام گفت. حضرت فرمود: هنگامی که احساس کردی نازل شده و صدای او را شنیدی، مرا در جریان بگذار! فاطمه علیها السّلام هنگام نزول فرشته امیر المؤمنین را خبر می کرد.
حضرت هر آنچه را که می شنید، می نوشت تا اینکه کتابی از آن مجموعه به وجود آمد. در این کتاب احکام شرعی و حلال و حرام وجود ندارد، ولی علوم مربوط به آینده در آن ثبت است. (4)
جهت آگاهی بیش تر به کتاب مصحف فاطمی نوشته عبدالله امینی ،چاپ دلیل ما،قم مراجعه کنید.
پی نوشت ها:
1. علامه مجلسی. بحار الأنوار. موسسه الوفاء ،بیروت ، ج26، ص 78
2 . علّامه امینی، عبد الحسین، الغدیر ، مرکز الغدیر للداسات الاسلامیه، ج 5 ،ص 67.
3 . همان . ص 77 .
4 . بحار الانوار . ج 43 ، ص 78؛ ج 26 . ص 44 .
