چرا خدا بنده خود را، در آتش می سوزاند؟

خداوند متعال، نهایت اقدامات و لطف ها را برای جهنمی نشدن انسان ها انجام داده است. بندگان مقرب و محبوب خود را به رسالت برگزیده و به سوی انسان ها فرستاده، تا آن ها را از جهنمی شدن بر حذر بدارند. تا آنجا که در این راه، بزرگترین مصائب را متحمل شدند. اما افسوس که هر چقدر هشدار داده شد، گوش هایی شنوا نبود، و خدای تعالی این گونه از این واقعه ابراز تاسف می کند:
(یا حَسْرَةً عَلَی الْعِبادِ ما یَأْتیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ؛[یس/30] افسوس بر این بندگان که هیچ پیامبری برای هدایت آنان نیامد مگر اینکه او را استهزا می‌‌کردند!)

رسولان نیز نهایت سعی خود را کردند:
(فَلَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَّفْسَکَ عَلیَ ءَاثَارِهِمْ إِن لَّمْ یُؤْمِنُواْ بِهَاذَا الْحَدِیثِ أَسَفًا؛[کهف/6] شاید اگر به این سخن ایمان نیاورند، خویشتن را به خاطرشان از اندوه هلاک سازی.)

و هر گونه معجزه و نشانه ای برای دشمنان راه خدا، ارائه شده، اما این نشانه ها جز بر کفر و طغیانشان نیفزود:
(لَیَزیدَنَّ کَثیراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ طُغْیاناً وَ کُفْراً؛[مائده/68] آنچه بر تو از سوی پروردگارت نازل شده، (نه تنها مایه بیداری آنها نمی‌‌گردد، بلکه) بر طغیان و کفر بسیاری از آنها می‌‌افزاید.)

این عده با انتخاب و اختیار خود، به سوی جهنم شتافتند. و نسبت به آن اشتیاق نیز نشان دادند. چون آنجا که اعمالشان مجسم می شود، از آن این گونه تعبیر می کنند:
(لاَکلِونَ مِن شَجَرٍ مِّن زَقُّومٍ* فَمَالِئونَ مِنهْا الْبُطُونَ* فَشَارِبُونَ شُرْبَ الهْیمِ؛[سوره واقعه، آیات 52 الی 55] از درختان زقّوم خواهید خورد. و شکمهای خود را از آن پر خواهید کرد. و بر سر آن آب جوشان خواهید نوشید. چنان می‌‌نوشید که شتر تشنه آب می‌‌نوشد.)

باید دقت کرد که عالم دیگر و آخرت، باطن همین دنیاست. و این گونه نیست که احکامی اعتباری برای جهنمیان، سبب عذاب آن ها شود. بلکه در قیامت تنها پرده ها، کنار می رود و هر کس با حقیقت عمل خود سر و کار خواهد داشت. به همین دلیل در آنجا، آتش با چوب و هیزم بر پا نمی شود. بلکه این خود انسان ها هستند که ماده مشتعل شده اند:
(فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتی‌ وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکافِرینَ؛[بقره/24] پس بپرهیزید از آتشی که هیزم آن مردم‌اند و سنگ‌ها، که برای کافران مهیّا شده است.)

و زمانی که خدای متعال، انسان را مختار آفریده، نباید وقتی با شتاب به سمت جهنم می رود، او را مجبور به بازگشت کند، بلکه باید طبق قواعد اختیاری که به بنده داده، دست او را باز بگذارد. به همین دلیل، اگر کسی نهایت ظلم و جفا را نیز بکند، همچنان مانع او نمی شود:
(أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصیمٌ مُبینٌ [یس/77] آیا انسان نمی‌‌داند که ما او را از نطفه‌‌ای بی‌‌ارزش آفریدیم؟! و او (چنان صاحب قدرت و شعور و نطق شد که) به مخاصمه آشکار (با ما) برخاست.)