آیا پیروان ادیان دیگر با توجه به انجام کلیه اعمال دینی خود سزاوار بهشت هستند؟

إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها؛[بینه/6] کافران از اهل کتاب و مشرکان در آتش دوزخند، جاودانه در آن می‌‌مانند.
در این آیه اهل کتاب (مسیحیان و یهودیان) را از اهل دوزخ و جاودانه در آن می خواند. اما در آیه 4 همین سوره، این اهل کتاب را این چنین توصیف کرده است:
وَ ما تَفَرَّقَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّنَةُ؛[بینه/4] و اهل کتاب پراکنده نشدند مگر از آن پس که برایشان برهانی روشن آمد.
پس روشن می شود که همه اهل کتاب، محکوم به دوزخ ابدی نیستند. و حکم مسیحیان و یهودیانی که با جهل بر دین خود مانده اند، فرق می کند. و حکم دوزخ ابدی برای تمام کسانی است که مسیر عناد را می پیمایند و علیرغم فهم واقعیت با آن دشمنی می کنند:

مَنْ کَسَبَ سَیِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطیئَتُهُ فَأُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ؛[بقره/81] آنان که مرتکب کاری زشت شدند و گناهشان گرد بر گردشان بگرفت، اهل جهنمند و جاودانه در آن.

آیت الله تهرانی در کتاب معاد شناسی می گوید:
افرادی از کافران که دنبال حق بوده و در جستجو و تفحّص بر آمده‌اند، ولی‌ بواسطه استضعاف، طبقه حاکم راه وصول آنها را به حقیقت و اسلام و ایمان به محمّد مصطفی حبیبُ الله مسدود کرده‌اند؛ آنها جزء مستضعفین محسوب، و طبق آیه ای که در این باره داریم با آنان رفتار می شود.  و امّا کسانی که هیچگونه تحت ظلم و ستمی قرار نگرفته‌‌اند، و با اراده و اختیار، دینی را غیر از اسلام اختیار می‌کنند، و در تفحّص و تجسّس بر نمی‌آیند و یا به مقدار کافی تفحّص نمی‌‌کنند و بالنّتیجه دستشان از نور اسلام خالی می‌ماند؛ آنان در راه‌های عالم آخرت نیز نور ندارند، و گرفتار کجرویها و انحرافات و سرگشتگی‌‌ها شده، و بالاخره غیر از راه دوزخ نمی‌‌توانند راه دیگری را بپیمایند.[1]

این عده از اهل کتاب که نتوانسته اند، حق را بیابند، مشمول این آیه هستند که :
فَأُولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً * إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطیعُونَ حیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبیلاً؛[نساء،آیات 97و98 ] منزلگاهشان جهنم است که چه بد سر انجامی است * مگر آن مستضعفینی از مردان و زنان و کودکان که نه می‌‌توانند استضعاف کفار را از خود دور سازند، و نه می ‌توانند از آن سرزمین به جایی دیگر مهاجرت کنند.

این عده که حقیقتا دلشان در مقابل حق خاضع است، در قرآن مورد مدح نیز قرار گرفته اند:
لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُم مَّوَدَّةً لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ الَّذِینَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَی‌  ذَالِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَ رُهْبَانًا وَ أَنَّهُمْ لَا یَسْتَکْبرِونَ؛[مائده/82] هر آینه می‌یابی آنان که گفتند ما نصارائیم دوست‌ترین مردم نسبت به مؤمنین و این برای این جهت است که ملت نصارا قسیسین و رهبان دارند و اصولا مردمی هستند که تکبر نمی‌‌ورزند.

و روز قیامت نسبت به سعی و تلاش آنها، قضاوت عادلانه ای برایشان خواهد بود:
وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعی‌؛[نجم/39] برای مردم پاداشی جز آنچه خود کرده‌‌اند نیست.

[1]. معاد شناسی، ج‌10، ص: 250.