"رجعت از عقائد معروف شیعه است و تفسیرش در یک عبارت کوتاه چنین است: بعد از ظهور مهدی علیه السلام و در آستانه رستاخیز گروهی از (مؤمنان خالص) و (کفار و طاغیان بسیار شرور) به این جهان بازمی گردند، گروه اول مدارجی از کمال را طی می کنند، و گروه دوّم کیفرهای شدیدی می بینند.
مرحوم (سیّد مرتضی) که از بزرگان شیعه است چنین می گوید: (خداوند متعال بعد از ظهور حضرت مهدی گروهی از کسانی که قبلا از دنیا رفته اند به این جهان بازمی گرداند، تا در ثواب و افتخارات یاری او و مشاهده حکومت حقّ بر سراسر جهان شرکت جویند، و نیز گروهی از دشمنان سرسخت را بازمی گرداند تا از آنها انتقام گیرد.
سپس می افزاید: دلیل بر صحت این مذهب این است که هیچ عاقلی نمی تواند قدرت خدا را بر این امر انکار کند چرا که این مسأله محالی نیست، در حالی که بعضی از مخالفین ما چنان این موضوع را انکار می کنند که گوئی آن را محال و غیر ممکن می شمرند.
با توجّه به آنچه از روایات اسلامی استفاده می شود این موضوع جنبه همگانی ندارد، بلکه اختصاص به مؤمنان صالح العملی دارد که در یک مرحله عالی از ایمان قرار دارند، و همچنین کفار و طاغیان ستمگری که در مرحله منحطّی از کفر و ظلم قرار دارند، چنین به نظر می رسد که بازگشت مجدد این دو گروه به زندگی دنیا به منظور تکمیل یک حلقه تکاملی گروه اول و چشیدن کیفر دنیوی گروه دوم است.
به تعبیر دیگر گروهی از مؤمنان خالص که در مسیر تکامل معنوی با موانع و عوائقی در زندگی خود روبرو شده اند و تکامل آنها ناتمام مانده است حکمت الهی ایجاب می کند که سیر تکاملی خود را از طریق بازگشت مجدد به این جهان ادامه دهند، شاهد و ناظر حکومت جهانی حق و عدالت باشند و در بنای این حکومت شرکت جویند، چرا که شرکت در تشکیل چنین حکومتی از بزرگترین افتخارات است.
و بعکس گروهی از منافقان و جباران سرسخت علاوه بر کیفر خاص خود در رستاخیز باید مجازاتهائی در این جهان، نظیر آنچه اقوام سرکشی مانند فرعونیان و عاد و ثمود و قوم لوط دیدند ببینند، و تنها راه آن رجعت است.
امام صادق علیه السلام در حدیثی می فرماید، (ان الرجعة لیست بعامة، و هی خاصة، لا یرجع الامن محض الایمان محضاً، أو محض الشرک محضاً:[1] رجعت عمومی نیست بلکه جنبه خصوصی دارد، تنها گروهی بازگشت می‌کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند)"[2]
( آنچه از اخبار ... استفاده میشود پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه طاهرین همگی رجوع می نمایند و اول کسی که رجعت میکند حضرت حسین علیه السّلام با اصحابش میباشند و بعضی اخبار دلالت دارد که ائمه دو رجعت دارند یکی انفرادی و دیگر اجتماعی، بلکه چنانچه مجلسی از کلینی و صفار از حضرت باقر(ع) روایت کرده امیر المؤمنین علیه السّلام دارای رجعتهای متعدد خواهد بود.
و همچنین رجعت بعضی از انبیاء سلف و سابقین و برخی از اصحاب ائمه و کسانی که در انتظار حضرت مهدی بوده‌اند و جمعی که دارای ایمان محض یا کفر محض باشند وعده از ظلمه آل محمد و قاتلان حضرت ابی عبد الله علیه السّلام از اخبار استفاده میشود ولی چون بعضی از این اخبار قطعی الصدور نیست باید تصدیق اجمالی برجعت عده داشت و خصوصیات دیگر آن معلوم نیست. و مدت رجعت را نیز جز خدا نمیداند زیرا منتهی بقیامت میشود.)[3]
برای اثبات رجعت می توان از دلایل عقلی برای اثبات امکان آن و از دلایل قرآنی برای اثبات نظایر آن و خود آن کمک گرفت و احادیث فراوانی نیز در این باره وجود دارد که در جای خود به آن پرداخته شده است.
[1]. بحار الانوار جلد 53 صفحه 39.
[2]. یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ،آیت الله مکارم، ص: 563.
[3]. کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام،سید عبدالحسین طیب، ص: 601.
