(قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِیمَانُ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ؛[1] پیامبر(ص) می فرمایند: ایمان عبارت است از: شناخت قلبی، اعتراف و اقرار به زبان، عمل با اعضاء و جوارح بدن.)
ایمان در قلب است، قلبی که زبان و فعل انسان را جهت دهی می کند. و آنجا که گفتار و ادعا، هنوز به قلب نفوذ نکرده و جهت گیری های انسان را شکل نداده است، به مرحله ایمان نرسیده و در مرحله اسلام باقی مانده است:
(قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْإیمانُ فی قُلُوبِکُمْ؛[حجرات/14] عربهای بادیه نشین گفتند: ایمان آورده ایم بگو: شما ایمان نیاورده اید، ولی بگویید اسلام آورده ایم، امّا هنوز ایمان وارد قلب شما نشده است.)
از همین روست که قلب با گرایش هایش می تواند نشان دهنده ایمان حقیقی باشد. و گرایش به کانون تمام خوبی ها، نشانه ایمان حقیقی است و هر کس که می خواهد خود را محک بزند، حب و بغضش نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) را معیار قرار دهد که آنان مجسم شده تمام خوبی ها هستند.
راوی می گوید: روزی علی علیه السّلام را دیدم که بر منبر بالا رفت پس حمد و ثنای خدای را بجای آورد سپس فرمود: این تقدیری بود که خدای تعالی بر زبان پیغمبر(ص) جاری کرد، که مرا دوست نمیدارد جز مؤمن و دشمنم ندارد جز شخص منافق، و هر که افترا (بر خدا و رسول) بندد (و بدروغ چیزی را بآنها نسبت دهد) زیانکار است.[2]
همچنین می تواند بنگرد که در هنگام ذکر خدا، در قلبش چه رخ می دهد:
(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ[انفال/2] مؤمنان، تنها کسانی هستند که هر گاه نام خدا برده شود، دلهاشان ترسان میگردد.)
همچنین سوره مومنون، ایمان داران را این گونه معرفی می کند:
(الَّذِینَ هُمْ فیِ صَلَاتهِمْ خَاشِعُونَ * وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ * وَ الَّذِینَ هُمْ لِلزَّکَوةِ فَعِلُونَ * وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ؛ [مومنون/2-5] آنها که در نمازشان خشوع دارند * و آنها که از لغو و بیهودگی روی گردانند * و آنها که زکات را انجام می دهند * و آنها که دامان خود را (از آلوده شدن به بی عفتی) حفظ می کنند)
[1]. أمالی الصدوق، ص268 ، المجلس الخامس و الأربعون.
[2]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج1، ص: 40.
