ناکرده گنه در این جهان کیست بگو
آن کس که گُنه نکرده و زیست بگو
اگر کسی واقعاً توبه کند، یعنی از گناه خود پشیمان باشد و عزم بر ترک آن را داشته باشد، و با ادای حقوق الهی و حقوق مردم گذشته خود را جبران نماید، قطعاً احساس سبکی و آرامش خواهد کرد، و مقدمات مغفرت خود را فراهم خواهد ساخت. چون راه توبه به روی همه گناهکاران (با هر گناه عظیمی که دارند) باز است، زیرا خداوند غفور و رحیم است و همه گناهان را می‌آمرزد، حتی اگر کسی قاتل پیامبری هم باشد و توبه حقیقی کند، او نیز نباید از رحمت و بخشش الهی نا امید باشد.
زنگ دل را زُدای تا یارت بدهد در حریم خود بارت
به خدای علیم بی همتا حاجبی نیست غیر زنگارت
توبه حقیقی نه تنها عذاب اخروی را رفع می‌کند، بلکه گناهکار توبه کننده را "محبوب" خدا می‌سازد!
(اِنّ الله یحبّ التوابین؛[بقره/222] خداوند توبه کنندگان را دوست می‌دارد).
کسی که دوست و محبوب خدا شد، خدا عزیزش می‌کند؛ همه گناهان کبیره و صغیره او را می‌بخشد، چنان که پیامبر فرمود:(التائب من الذنب کمَن لا ذنب له؛[1] کسی که از گناه توبه کند (خداوند همه گناهان او را می‌آمرزد و) همانند کسی می‌شود که هیچ گناهی نکرده است).
پس سعی کنید عزیز و محبوب خدا گردید و "مناجات التائبین" (که اولین دعا از مناجات خمس عشره امام سجاد(ع) است) نیز "مناجات المحبّین" (که نهمین مناجات است و هر دو در مفاتیح الجنان آمده است) را فراموش نکنید.
پیشانی صِدْق و اخلاص در درگاه دوست بگذار و از صمیم قلب بگو: خدایا! آمدم. اگر گفتند: ای گناهکار! اینجا چرا آمدی؟ بگو: کجا بروم، به کدام در رو کنم که دری جز درِ تو نمی‌شناسم؟
اگر گفتند: تا به حال کجا بودی بگو: راه گم کرده بودم. اگر گفتند: چه آورده‌ای؟ بگو دل شکسته. بگو: ای خدای من! مگر به پیامبرت نفرموده‌ای:
(قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ؛[زمر/53] پیامبر بگو: ای بندگان من که (با گناه و معصیت‌ها) بر خود اسراف و ظلم کرده‌اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد، چه این که او بخشنده و مهربان است)
بنده گنهکار توام. مدتی از تو فراری بودم و با گناهان عظیم و بسیارم، بر خود ستم کردم اما اکنون آمده‌ام و به تو پناه آورده‌ام. به رحمت و آمرزش تو امیدوارم. مرا دریاب!
خوشا آن دل که دارد قصد کویش خوشا آن دیده دارد عشق رویش
خوشا آن بنده شیرین زبانی که همواره بود در گفت و گویش
خوشا آن سالک شوریده حالی که سرگرم است اندرهای و هویش
امیرالمؤمنین(ع) فرموده اند: (در تمام قرآن آیه‌ای جامع‌تر از این آیه (53 زمر که در بالا ذکر شد) در مورد توبه نیست، چه این که خدا وعده داده است گناهان را (هر اندازه هم زیاد و بزرگ باشد) همه را می‌بخشد).[2]
[1]. سفینة البحار، ج 1، ص 127، ماده توبه.
[2]. تفسیر نور الثقلین، ج4، ص: 491.
