خداوند متعال در نهمین آیه از سوره یس می‌فرماید:
( وَجَعَلْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْنَاهُمْ فَهُمْ لَا یُبْصِرُونَ )
و ما در فراروی آنان سدی، و در پشت سرشان نیز سدی قرار دادیم و در همان حال دیدگان آنان را نیز با فرو افکندن پرده و پوستی بر آنها، پوشاندیم، از این رو آنان چیزی را نمی‌بینند.
آیه مورد بحث یکی از دو مثال تفکرانگیز و یکی از دو تشبیه جالب در مورد کسانی است که از پذیرش حق و ایمان به خدا روی برمی‌گردانند و منظور این است که خدا آنان را به کیفر حق‌ستیزی و ناسپاسی‌شان به حال خودشان وامی‌گذارد؛ و این بسان آن است که بگوید: ما آنان را در حال ناتوانی و شکست، به حال خود رها کردیم و همین رها کردن از پیش رو و پشت سرشان بسان سدی گردید تا در همانحال بمانند و نجات نیابند.
و اگر بگوییم که این بیان، وصف حال و روز آنان در سرای آخرت است، در آن صورت باید گفت منظور این است که آنان در آتش دوزخ در شرایطی گرفتارند که از هر سو آتش آنان را محاصره نموده و راهی به سوی پس و پیش ندارند.
و اگر آیه را در اشاره به وصف تیره‌بختان و تجاوزکارانی تفسیر کنیم که آهنگ کشتن پیامبر را داشتند، در آن صورت منظور این است که: ما در فراروی این کفرگرایان مانعی، و پشت سرشان نیز سد و مانعی قرار دادیم تا پیامبر را ندیدند و نتوانستند دست ستم به سوی او دراز کنند؛ و ما دیدگانشان را کور ساختیم و در نتیجه پیامبر را نمی‌دیدند.
در این مورد آورده‌اند که (ابوجهل) از عناصر تجاوزکاری بود که آهنگ کشتن پیامبر را نمود، امّا پس از این تصمیم ظالمانه هرگاه شبانگاهان برای اجرای نقشه شوم خود به سراغ پیامبر می‌رفت، آن حضرت را نمی‌دید و خدا میان او و پیامبرش مانعی پدید می‌آورد تا هرگز دست پلیدش به آن بزرگوار نرسد.
به باور پاره‌ای منظور از (فاغشیناهم...) این است که: پس ما آنان را کور کردیم، از این رو راه رستگاری و نجات را نمی‌بینند.
و به باور پاره‌ای دیگر منظور این است که: ما آنان را به سبب عذاب کور کردیم، از این رو آنان آتش را نمی‌بینند.
و از دیدگاه برخی منظور این است که: و هنگامی که آنان از قرآن و ایمان به خدا روی برگرداندند، این کوردلی و نگونساری گریبانشان را گرفت، به گونه‌ای که بسان یک انسان به غل و زنجیر کشیده شده، نمی‌توانستند حرکت کنند و خود را نجات دهند. ( تفسیر مجمع البیان -تفسیر سوره یس . )
در ادامه به دو نکته توجه کنید :
1- معروف است که آیه 9 سوره یس برای این منظور مناسب است .
2- این آیه همراه با ترجمه و تفسیر ان چنین است : وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ
و در پیش روی آنها سدی قرار دادیم، و در پشت سرشان سدی، و چشمان آنها را پوشانده‌ایم، لذا چیزی را نمی‌بینند!
آیه بعد توصیف دیگری از همین افراد است، و ترسیم گویایی از عوامل نفوذناپذیری آنها، می‌فرماید: ما در پیش روی آنها سدی قرار دادیم و در پشت سرشان سدی (و جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّ
آنها در میان این دو سد چنان محاصره شده‌اند که نه راه پیش دارند و نه راه بازگشت! و در همین حال چشمان آنها را پوشاندیم لذا چیزی را نمی‌بینند (فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ
عجب ترسیم گویایی؟ از یک سو همچون اسیرانی هستند که در غل و زنجیرند.
از سوی دیگر حلقه غل چنان پهن و گسترده است که سرهای آنها را به آسمان متوجه ساخته و مطلقا از اطراف خود چیزی نمی‌بینند! از سوی سوم سدی از پیش رو و پشت سر آنها را در محاصره خود قرار داده و راه پیش و پس را بر آنها بسته است.
از سوی چهارم چشمان آنها بسته شده، و قدرت دید و باصره آنها به کلی از کار افتاده است
خوب فکر کنید کسی که دارای چنین اوصافی است چه کاری از او ساخته است؟ چه چیزی می‌فهمد؟ چه چیزی می‌تواند ببیند؟ و چگونه می‌تواند گام بردارد؟ و چنین است حال مستکبران خود خواه و خودبین، و مقلدان کور و کر، و متعصبان لجوج در برابر چهره حقایق! به همین دلیل در آخرین آیه مورد بحث صریحا می‌گوید: برای آنها یکسان است، چه آنها را انذار کنی، یا نکنی، ایمان نمی‌آورند! (وَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا یُؤْمِنُونَ).
گفتار تو هر قدر نافذ، و وحی آسمانی هر قدر مؤثر باشد، تا در زمینه آماده وارد نشود تاثیر نخواهد گذاشت، اگر هزاران سال آفتاب عالمتاب بر شوره‌زار بتابد، و بارانهای پر برکت بر آن نازل شود و نسیم بهاری مرتبا از آن بگذرد محصولی جز خس و خاشاک نخواهد داشت که قابلیت قابل در کنار فاعلیت فاعل شرط است .
تفسیر نمونه، ج18، ص: 324
.
(لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 4/100109977)
