در پاسخ به این پرسش نکات ذیل را باید مورد توجه قرار داد : 1. زنان پیامبر امهات المؤمنین دانسته شده اند (احزاب، آیه 6) اما نه به لحاظ شخصیت خودشان (مثبت یا منفی) بلکه به لحاظ انتسابی که به رسول خدا(ص) دارند. با وجود این مقصود از این دستور نیز حرمت ازدواج با آنان بعد از رسول خدا(ص) است به لحاظ حرمت نگهداشتن حریم رسول خدا(ص)، وگرنه براساس آیه 2 مجادله مادر هر کس همان شخصی است که او را به دنیا می آورد (ان امهاتهم الا اللائی ولدنهم). 2. عایشه برخلاف دستور رسول خدا(ص) دشمنی هایی نسبت به اهل بیت آن حضرت نمود که حتی مورد اعتراض سایر همسران رسول خدا(ص) از جمله ام سلمه شد و حتی موجب شد بسیاری از مسلمانان در تشخیص راه حق دچار سرگردانی و انحراف شوند. 3. تولی و تبری از دستورات مسلم اسلام بوده و در کنار نماز و روزه و حج قرار دارد. یکی از محورهای مهم تولی اظهار محبت به ائمه اهل بیت(ع) و حضرت فاطمه الزهرا(س) می باشد و تبری از مخالفان و آزار دهندگان اهل بیت(ع) یک فریضه است. 4. با وجود این سب و لعن وی به ویژه به لحاظ امور ذیل شاید پسندیده نباشد؛ اولا، همسر رسول خدا(ص) است. ثانیا، متأسفانه جایگاه بسیار بالایی در نزد اهل سنت دارد و این کار باعث رفتار متقابل آنها و در نتیجه تفرقه میان امت اسلامی می گردد و دستور به تقیه و حفظ وحدت از آموزه های مسلم اسلامی در فرهنگ شیعی است. ثالثا، دلیل خاصی بر لعن نداریم جز در مواردی همانند آنچه که در زیارت عاشورا آمده است، گرچه براساس فرهنگ قرآنی ستمگران مخصوصا ستمگران به رسول خدا و اهل بیت(ع) وی مستحق لعن الهی است مثل این آیات که: 1. (الا لعنه الله علی الظالمین) (هود، 18). 2. (ان الذین یؤذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا والاخره) (احزاب، 57). با ضمیمه نمودن روایت شریف نبوی که هر کس حضرت زهرا(س) را بیازارد مرا آزرده است و کسی که مرا اذیت کند خدا را اذیت کرده است و در این صورت سزاوار لعن و نفرین الهی خواهد شد. (خرج النبی(ص) و هو آخذ بید فاطمه فقال: من عرف هذه فقد عرفها و من لم یعرفها فهی فاطمه بنت محمد و هی بضعه منی و روحی التی بین جنبی فمن آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذی الله تعالی. السیده الزهرا(س)) (دکتر محمد بیومی مهران، چاپ دوم 1418، چاپخانه سفیر اصفهان). گفتنی است آیه 57 سوره مبارکه احزاب دلالت دارد بر این که کسانی که احترام پیامبر گرامی اسلام(ص) را نگه نمی دارند از رحمت الهی دور هستند، زیرا لعنت به معنای دوری از رحمت الهی است و رحمت الهی به این معناست که هدایت الهی در عقاید حق و ایمان حقیقی و عمل صالح نصیب بنده شود. کسی که از این رحمت دور شود یعنی در دنیا توفیق هدایت پیدا نمی کند و این کیفر تلخ آزار و بی احترام نسبت به ساحت مقدس پیامبر اکرم(ص) است. دوری از رحمت الهی در آخرت (لعنت خدا در آخرت) به معنای دور شدن از قرب الهی است که این در قیامت از دیدار خداوند محروم می شوند و این عذابی خوار کنند ه برای چنین کسانی است (ترجمه تفسیر المیزان، ج 16، ص 508، ذیل آیه مورد بحث). روایات ذیل این آیه نیز از رسول خدا(ص) و امیر مؤمنان وارد شده است که اذیت رسول خدا به اذیت و بی احترام و مخالفت با حضرت علی(ع) و غصب حق ایشان و فاطمه زهرا(س) است (تفسیر صافی، ج 2، ص 366 - 365، ذیل آیه مذکور). که طبعا هر کس ائمه اطهار را بی احترامی کند و مقام شامخ آنها را نشناسد و حق آنها را ندهد شامل چنین لعنت و دوری از رحمتی می شود آن شخص هر کس که می خواهد باشد گرفتار کیفر تلخ بی احترامی و آزار چهارده معصوم می شود. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100114062)
در پاسخ به این پرسش نکات ذیل را باید مورد توجه قرار داد :
1. زنان پیامبر امهات المؤمنین دانسته شده اند (احزاب، آیه 6) اما نه به لحاظ شخصیت خودشان (مثبت یا منفی) بلکه به لحاظ انتسابی که به رسول خدا(ص) دارند. با وجود این مقصود از این دستور نیز حرمت ازدواج با آنان بعد از رسول خدا(ص) است به لحاظ حرمت نگهداشتن حریم رسول خدا(ص)، وگرنه براساس آیه 2 مجادله مادر هر کس همان شخصی است که او را به دنیا می آورد (ان امهاتهم الا اللائی ولدنهم).
2. عایشه برخلاف دستور رسول خدا(ص) دشمنی هایی نسبت به اهل بیت آن حضرت نمود که حتی مورد اعتراض سایر همسران رسول خدا(ص) از جمله ام سلمه شد و حتی موجب شد بسیاری از مسلمانان در تشخیص راه حق دچار سرگردانی و انحراف شوند.
3. تولی و تبری از دستورات مسلم اسلام بوده و در کنار نماز و روزه و حج قرار دارد. یکی از محورهای مهم تولی اظهار محبت به ائمه اهل بیت(ع) و حضرت فاطمه الزهرا(س) می باشد و تبری از مخالفان و آزار دهندگان اهل بیت(ع) یک فریضه است.
4. با وجود این سب و لعن وی به ویژه به لحاظ امور ذیل شاید پسندیده نباشد؛ اولا، همسر رسول خدا(ص) است. ثانیا، متأسفانه جایگاه بسیار بالایی در نزد اهل سنت دارد و این کار باعث رفتار متقابل آنها و در نتیجه تفرقه میان امت اسلامی می گردد و دستور به تقیه و حفظ وحدت از آموزه های مسلم اسلامی در فرهنگ شیعی است. ثالثا، دلیل خاصی بر لعن نداریم جز در مواردی همانند آنچه که در زیارت عاشورا آمده است، گرچه براساس فرهنگ قرآنی ستمگران مخصوصا ستمگران به رسول خدا و اهل بیت(ع) وی مستحق لعن الهی است مثل این آیات که:
1. (الا لعنه الله علی الظالمین) (هود، 18).
2. (ان الذین یؤذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا والاخره) (احزاب، 57).
با ضمیمه نمودن روایت شریف نبوی که هر کس حضرت زهرا(س) را بیازارد مرا آزرده است و کسی که مرا اذیت کند خدا را اذیت کرده است و در این صورت سزاوار لعن و نفرین الهی خواهد شد. (خرج النبی(ص) و هو آخذ بید فاطمه فقال: من عرف هذه فقد عرفها و من لم یعرفها فهی فاطمه بنت محمد و هی بضعه منی و روحی التی بین جنبی فمن آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذی الله تعالی. السیده الزهرا(س)) (دکتر محمد بیومی مهران، چاپ دوم 1418، چاپخانه سفیر اصفهان).
گفتنی است آیه 57 سوره مبارکه احزاب دلالت دارد بر این که کسانی که احترام پیامبر گرامی اسلام(ص) را نگه نمی دارند از رحمت الهی دور هستند، زیرا لعنت به معنای دوری از رحمت الهی است و رحمت الهی به این معناست که هدایت الهی در عقاید حق و ایمان حقیقی و عمل صالح نصیب بنده شود. کسی که از این رحمت دور شود یعنی در دنیا توفیق هدایت پیدا نمی کند و این کیفر تلخ آزار و بی احترام نسبت به ساحت مقدس پیامبر اکرم(ص) است. دوری از رحمت الهی در آخرت (لعنت خدا در آخرت) به معنای دور شدن از قرب الهی است که این در قیامت از دیدار خداوند محروم می شوند و این عذابی خوار کنند ه برای چنین کسانی است (ترجمه تفسیر المیزان، ج 16، ص 508، ذیل آیه مورد بحث).
روایات ذیل این آیه نیز از رسول خدا(ص) و امیر مؤمنان وارد شده است که اذیت رسول خدا به اذیت و بی احترام و مخالفت با حضرت علی(ع) و غصب حق ایشان و فاطمه زهرا(س) است (تفسیر صافی، ج 2، ص 366 - 365، ذیل آیه مذکور). که طبعا هر کس ائمه اطهار را بی احترامی کند و مقام شامخ آنها را نشناسد و حق آنها را ندهد شامل چنین لعنت و دوری از رحمتی می شود آن شخص هر کس که می خواهد باشد گرفتار کیفر تلخ بی احترامی و آزار چهارده معصوم می شود. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100114062)
- [سایر] آیا همسران پیامبر جزو اهل بیت به شمار می روند ؟
- [سایر] آیا همسران پیامبر (ص) نیز از اهل بیت هستند؟
- [سایر] تعداد همسران پیامبر اکرم(ص) چندتا بوده؟ نام آنها چه بوده است؟
- [سایر] آیات سوره احزاب در رابطه با همسران پیامبر(ص) را توضیح دهید؟
- [سایر] چرا کلمه اهل بیت در آیه تطهیر شامل همسران پیامبر نمی شود؟
- [سایر] آیا طلحه به عایشه علاقمند بوده و آیه منع ازدواج با همسران پیامبر(ص) در همین ارتباط نازل شده است؟ و آیا در نهایت آن دو با هم ازدواج کردند؟
- [سایر] اهل سنت معتقدند که پیامبر(ص) وارثی ندارد. پس چرا در صحاحشان آمده است که تمام همسران پیامبر، عثمان را برای مطالبه ارثشان نزد ابوبکر فرستادند و در این میان جز عایشه کسی به مخالفت برنخاست؟!
- [سایر] منظور از اهل بیت در آیه تطهیر چه کسانی هستند؛ امامان شیعه یا همسران پیامبر صلی الله علیه و آله؟
- [سایر] چرا پیامبر(ص) نسبت به دیگر افراد؛ در بهره برداری از امیال جنسی آزادتر بوده و حتی همسران پیامبر(ص)، از محدودیت هایی برخوردارند؟
- [سایر] چرا پیامبر(ص) نسبت به دیگر افراد؛ در بهره برداری از امیال جنسی آزادتر بوده و حتی همسران پیامبر(ص)، از محدودیت هایی برخوردارند؟
- [آیت الله اردبیلی] معاشرت و روابط بین مسلمانان باید بر اساس برادری و رعایت حقوق و حیثیّت و نوامیس یکدیگر تنظیم گردد؛ پس اموری از قبیل عدالت، احسان، صداقت، احترام، حسن ظن، فداکاری، ادای امانت، حفظ اسرار یکدیگر، اصلاح ذاتالبین، مشورت با یکدیگر و تعاون در اعمال خیر، در معاشرت با یکدیگر باید رعایت شوند، بخصوص اگر طرف معاشرت، پدر و مادر و بستگان، بزرگان دین و دانش، معلّمان و استادان، زنان و خردسالان و افراد محروم و مستضعف و سالخورده و یا مصیبتدیدگان باشند.
- [آیت الله سیستانی] آشامیدن شراب ، حرام است ، و در بعضی از اخبار از بزرگترین گناهان شمرده شده است ، از حضرت امام صادق علیهالسلام روایت شده است که فرمودند : شراب ، ریشه بدیها و منشأ گناهان است ، و کسی که شراب میخورد عقل خود را از دست میدهد ، و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد ، و احترام هیچ کس را نگه نمیدارد ، و حقّ خویشان نزدیک را رعایت نمیکند ، و از زشتیهای آشکار رو نمیگرداند ، و اگر جرعهای از آن بنوشد خدا و ملائکه و پیامبران و مؤمنان او را لعنت کنند ، و اگر تا حدّ مستی بنوشد روح ایمان و خدا شناسی از او بیرون میرود ، و روح ناقص خبیثی بجای آن قرار میگیرد ، و تا چهل روز نماز او قبول نمیشود .
- [آیت الله بروجردی] آشامیدن شراب حرام و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند کافر است.از حضرت امام جعفر صادق عَلَیْهِ السَّلَام روایت شده است که فرمودند:شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و کسی که شراب میخورد، عقل خود را از دست میدهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد و احترام هیچ کس را نگه نمیدارد و حق خویشان نزدیک را رعایت نمیکند و از زشتیهای آشکار رو نمیگرداند و روح ایمان و خدا شناسی از بدن او بیرون میرود و روح ناقص خبیثی که از رحمت خدا دور است در او میماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت میکنند و تا چهل روز نماز او قبول نمیشود و روز قیامت روی او سیاه است و زبان از دهانش بیرون میآید و آب دهان او به سینهاش میریزد و فریاد تشنگی او بلند است.
- [آیت الله خوئی] آشامیدن شراب، حرام است و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است، و اگر کسی آن را حلال بداند کافر است. از حضرت امام جعفر صادق علیهالسلام روایت شده است که فرمودند: شراب ریش بدیها، و منشأ گناهان است، و کسی که شراب میخورد، عقل خود را از دست میدهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد، و احترام هیچکس را نگه نمیدارد، و حق خویشان نزدیک را رعایت نمیکند، و از زشتیهای آشکار، رو نمیگرداند، و روح ایمان و خداشناسی از بدن او بیرون میرود و روح ناقص خبیثی که از رحمت خدا دور است، در او میماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین، او را لعنت میکنند، و تا چهل روز نماز او قبول نمیشود، و روز قیامت روی او سیاه است، و زبان از دهانش بیرون میآید، و آب دهان او به سینهاش میریزد و فریاد تشنگی او بلند است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آشامیدن شراب حرام و از گناهان کبیره است، بلکه در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند در صورتی که متوجه باشد که لازمه حلال دانستن آن تکذیب خدا و پیغمبر(صلی الله علیه وآله) می باشد کافر است. از حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: (شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و کسی که شراب می خورد عقل خود را از دست می دهد و در آن موقع خدا را نمی شناسد و از هیچ گناهی باک ندارد، احترام هیچ کس را نگه نمی دارد و حق خویشان نزدیک را رعایت نمی کند و از زشتیهای آشکار رو نمی گرداند، روح ایمان و خداشناسی از او بیرون می رود، و روح خبیثی که از رحمت خدا دور است در او می ماند، خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت می کنند و تا چهل روز نماز او قبول نمی شود و روز قیامت روی او سیاه است!)
- [آیت الله علوی گرگانی] آشامیدن شراب حرام است و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند کافر است، از حضرت امام جعفر صادق7 روایت شده است که فرمودند: شراب ریشه بدیها ومنشأ گناهان است و کسی که شراب میخورد، عقل خود را از دست میدهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد و احترام هیچکس را نگه نمیدارد وحقّ خویشان نزدیک را رعایت نمیکند و از زشتیهای آشکار رو نمیگرداند و روح ایمان و خدا شناسی از بدن او بیرون میرود و روح ناقص خبیثی که از رحمت خدا دور است در او میماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت میکنند وتا چهل روز نماز او قبول نمیشود و در روز قیامت روی او سیاه است و زبان از دهانش بیرون میآید و آب دهان او بسینهاش میریزد وفریاد تشنگی او بلند است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] طرفین بیمه، باید بالغ و عاقل باشند و قرارداد بیمه را از روی اراده و اختیار انجام دهند و هیچ کدام سفیه نباشند، علاوه بر این باید تمام خصوصیات را معین کنند از جمله: 1 تعیین مورد بیمه که فلان وسیله نقلیه یا فلان ساختمان و فلان شخص است. 2 تعیین دو طرف قرارداد. 3 تعیین اقساط و مبلغی را که بیمه کننده باید بپردازد. 4 تعیین زمان بیمه که مثلاً از فلان روز تا یک سال است. 5 تعیین خطرهایی که موجب خسارت می شود، مانند خطر آتش سوزی یا بمباران یا غرق شدن یا سرقت یا وفات یا بیماری، یا هرگونه خطر دیگر. 6 تعیین سقف قیمت چیزی که بیمه شده مثلاً فلان خانه به مبلغ دومیلیون تومان یا کمتر و بیشتر بیمه شده است، یا به قیمت عادلانه روز و مانند آن و به هر حال باید اصول کلی که در بیمه در میان عرف عقلا رایج است رعایت شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان میشود، ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج میشود بنابراین باید در اینگونه موارد ما بین احکام مربوط به عنوان مسجدیّت واحکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن وصدق نکردن آن است وبین احکام وقف تفصیل قائل شد از جمله احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد وواجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جائز نیست شخص جنب و یا زن حائض مکث در مسجد کند و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن است، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیّت برداشته میشود، گرچه احتیاط مستحبّ آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جائز نیست تصرّف کردن در مواد موجود در محل وقف از سنگ وچوب وخود زمین وغیره وجائز نیست خرید وفروش آنها مگر این که با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند ومبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیمانده بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس وحسینیههایی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند وخراب میشوند، معلوم گردید در صورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین ومواد بنا از وقفیّت خارج نمیشود وتصرّف در آنها وخرید وفروش آنها جائز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل اوکه پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینیّه دیگریمصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها بکار ببرند.
- [آیت الله خوئی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان میشود ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج میشود بنابر این باید در این گونه موارد مابین احکام مربوط بهعنوان مسجدیت و احکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نکردن آن است و بین احکام وقف و تفصیل قائل شد از جملة احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد و واجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جایز نیست شخص جنب یا زن حائض وارد مسجد شود و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن اوست، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیت برداشته میشود، گرچه احتیاط مستحب آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جایز نیست تصرف کردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمین و غیره و جایز نیست خرید و فروش آنها مگر با اجازة حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیماندة بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس و حسینیههائی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند و خراب میشود، معلوم گردید درصورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین و مواد بنا از وقفیت خارج نمیشود و تصرف در آنها و خرید و فروش آنها جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینی دیگری مصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها به کار ببرند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] آشامیدن شراب حرام و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی حرمت آن را انکار ورزد، چنانچه شبههای در حقّ وی نباشد شرعاً کافر به شمار میآید مگر شهادتین را بر زبان جاری ساخته و بدانیم که به خدا و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ایمان قلبی دارد (چنانچه در مسأله 107 و مسأله 2456 گذشت)، از حضرت امام جعفر صادق علیهالسلام روایت شده است: شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و کسی که شراب میخورد عقل خود را از دست میدهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد و احترام هیچ کس را نگه نمیدارد و حقّ خویشان نزدیک را رعایت نمیکند و از زشتیهای آشکار رو نمیگرداند و هر کس جرعهای از شراب بنوشد تا چهل روز نمازش قبول نمیشود، کسی که به خوردن شراب عادت کرده که هر گاه آن را به دست آورد مینوشد، همچون بتپرست به نزد خداوند میرود، شرابخوار در روز قیامت رویش سیاه است و زبان از دهانش بیرون میآید و آب دهان او به سینهاش میرسد و فریاد تشنگی او بلند است.