روایات متعددی مصداق اهل بیت را معرفی کرده و حتی طبق احادیث اهل سنت نیز ممکن نیست که همسران پیامبر (ص) از اهل بیت شمرده شوند. در اینجا به بعضی از روایات اهل سنت اشاره می کنیم:
این احادیث را می توان در چهار بخش خلاصه کرد:
1- روایاتی که از بعضی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده و با صراحت می گوید، هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله سخن از این آیه شریفه می گفت، از حضرتش سؤال کردیم که آیا ما هم جزء این آیه هستیم؟ فرمود: شما خوبید اما مشمول این آیه نیستید!
از جمله ثعلبی در تفسیر خود از (ام سلمه) همسر گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کند که پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه خود بود که فاطمه (س) غذایی نزد آن حضرت آورد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: (همسر و دو فرزندت حسن و حسین علیه السلام را صدا کن)، آنها آمدند، سپس غذا خوردند بعد پیامبر صلی الله علیه و آله عبایی بر آنها افکند و گفت: (اللّهُمَّ! هؤُلاءِ اهْلُ بَیْتی وَ عِتْرَتی فَاذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهیراً خداوندا اینها اهل بیت من و عترت منند، پلیدی را از آنها دور کن، و از هر گونه آلودگی پاکشان گردان) و در اینجا بود که آیه إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ ... نازل شده ... من گفتم ای رسول خدا! آیا من هم با شما هستم؟! فرمود: انَّکِ الی خَیْرٍ: (تو بر نیکی هستی)(امّا در زمره این گروه نیستی.)[1]
و نیز ثعلبی از علمای معروف اهل سنت که در اواخر قرن چهارم و اوائل قرن پنجم می‌زیسته، و تفسیر کبیر او معروف است از (عایشه) همسر پیامبر صلی الله علیه و آله چنین نقل می‌کند: هنگامی که از او درباره جنگ جمل و دخالتش در آن جنگ ویرانگر سؤال کردند (با تأسف) گفت: این یک تقدیر الهی بود! و هنگامی که درباره علی علیه السلام سؤال کردند، چنین گفت: آیا از من درباره کسی سؤال می کنی که محبوبترین مردم نزد پیامبر صلی الله علیه و آله بود، و از کسی می پرسی که همسر محبوبترین مردم نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله بود، من با چشم خود دیدم علی و فاطمه و حسن و حسین علیه السلام را که پیامبر صلی الله علیه و آله آنها را در زیر پارچه ای جمع کرده بود، و فرمود: خداوندا! اینها خاندان منند و حامیان من، رجس و پلیدی را از آنها ببر، و از آلودگی ها پاکشان فرما، من گفتم ای رسول خدا آیا من نیز از آنها هستم فرمود: دور باش تو بر خیر و نیکی هستی (اما جزء این جمع نمی باشی)).[2]
این گونه احادیث با صراحت می‌گوید که همسران پیامبر صلی الله علیه و آله جزء اهل بیت در این آیه نبودند.
2- داستان حدیث کساء در روایات فوق العاده فراوانی با تعبیرات مختلف وارده شده و قدر مشترک همه آنها این است که پیامبر صلی الله علیه و آله علی علیه السلام و فاطمه و حسن و حسین علیه السلام را فرا خواند- و یا به خدمت او آمدند- پیامبر صلی الله علیه و آله عبا- یا پارچه‌ای و ... بر آنها افکند و گفت: خداوندا! اینها خاندان منند رجس و آلودگی را از آنها دور کن، و در این هنگام آیه إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ نازل گردید.
قابل توجه اینکه این حدیث را مسلم در صحیح از قول (عایشه)[3] و همچنین حاکم در (مستدرک) و بیهقی در (سنن)، و ابن جریر در (تفسیرش) و سیوطی در (الدّر المنثور) آورده است. حاکم حسکانی نیز در شواهد التنزیل آن را آورده است[4] در صحیح (ترمذی) نیز کراراً این حدیث نقل شده، در یکجا از (عمرو بن ابی سلمه) و در جای دیگر از (امّ سلمه).[5]
نکته دیگر اینکه (فخر رازی) به مناسبتی در ذیل آیه مباهله (آیه 61 آل عمران) بعد از نقل این حدیث (حدیث کساء) می‌افزاید: (بدان که این روایت همچون روایتی است که صحتش مورد اتفاق در میان علمای تفسیر و حدیث است).[6]
این نکته نیز قابل توجه است که امام (احمد حنبل) در مسند خود، این حدیث را از طرق مختلف آورده است.[7]
3- در بخش دیگری از روایات که آن نیز متعدد و فراوان است می‌خوانیم که بعد از نزول آیه تطهیر، پیامبر صلی الله علیه و آله چندین ماه (در بعضی شش ماه، و در بعضی هشت یا نه ماه آمده است) هنگامی که برای نماز صبح از کنار خانه فاطمه (س) می گذشت صدا می‌زد: هنگام نماز است ای اهل بیت! خداوند تنها می‌خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور سازد و شما را پاک کند.
این حدیث در (شواهد التنزیل) نوشته مفسر معروف (حاکم حسکانی) از (انس بن مالک) نقل شده است.[8]
4- روایات متعددی که از ابو سعید خدری صحابه معروف نقل شده و اشاره به آیه تطهیر کرده، با صراحت می‌گوید:
(این آیه درباره رسول خدا صلی الله علیه و آله و علی و فاطمه و حسن و حسین علیه السلام نازل شده است.[9]
کوتاه سخن اینکه: روایاتی که درباره آیه تطهیر و اختصاص آنها به پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام و فاطمه و امام حسن و امام حسین علیه السلام در منابع معروف اسلامی آمده است به قدری زیاد است که آن را در ردیف روایات متواتره قرار می دهد، و از این نظر جای تردیدی در آن باقی نمی ماند، تا آنجا که در شرح احقاق الحق آن را از بیش از هفتاد منبع از منابع معروف اهل سنت (علاوه بر منابع معروف پیروان اهل بیت) نقل می کند و می گوید: (اگر همه این منابع را احصاء کنیم از هزار هم می‌گذرد)![10]
برگرفته از: یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، آیت الله مکارم، ص: 272
[1]. حاکم حسکانی در شواهد التنزیل، جلد 2، صفحه 56.
[2]. به نقل از مجمع البیان ذیل آیه 33 احزاب.
[3]. صحیح مسلم، ج 4، ص 1883، حدیث 2424.
[4]. شواهد التنزیل، ج 2، ص 33، حدیث 376.
[5]. صحیح ترمذی، ج 5، ص 699، حدیث 3871 (باب فضل فاطمه)- چاپ احیاء التراث.
[6]. تفسیر فخر رازی، ج 8، ص 80.
[7]. مسند احمد، جلد اول، صفحه 330، جلد 4، صفحه 107 و جلد 6، صفحه 292.
[8]. شواهد التنزیل، ج 2، صفحه 11 و 12 و 13 و 14 و 15 و 92.
[9]. در شواهد التنزیل، چهار حدیث در این زمینه آمده است، جلد 2، از صفحه 24 تا 27 حدیث 695 و 660 و 661 و 664.
[10]. اقتباس از جلد دوم احقاق الحق، از صفحه 502 تا 563.
