آیاتی که در مورد سفارش به احترام به والدین و وجوب احسان به آنها و دعای خیر در حق آنها و سپاسگزاری از آنها است عبارت است از : 1- اسراء 23 و 24: و قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً، إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ اَلْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماً وَ اِخْفِضْ لَهُما جَناحَ اَلذُّلِّ مِنَ اَلرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ اِرْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید، هر گاه یکی از آنها- یا هر دو آنها- نزد تو، به سن پیری برسند کمترین اهانتی به آنها روا مدار، و بر آنها فریاد مزن، و گفتار لطیف و سنجیده بزرگوارانه به آنها بگو. بالهای تواضع خویش را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر، و بگو پروردگارا همانگونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند مشمول رحمتشان قرار ده. در این دو آیه بخشی از وظایف فرزندان در برابر پدر و مادر مشخص گشته که عبارتند از: 1- احسان و نیکی به آنها؛ (مصادیق احسان عرفاً و عقلاً مشخص است از قبیل: هدیه دادن به آنها، برآوردن حاجات آنها، انجام دستورات، رابطه گرم و صمیمی و...)؛ 2- ادب در گفتار؛ (پرهیز از سخنان ناخوشآیند و تند و خشن و همچنین پرهیز از بلند کردن صدای خود در مقابل آنها (بنی اسرائیل، آیه 24) که عبارتند از: 3- تواضع و فروتنی در مقابل آنها؛ این مسأله به حدی مهم است که از آن به گستراندن بالِ ذلت در مقابل آنها تعبیر شده؛ 4- دعاهای خیر به آنها 2- انعام 151 : ........و بالوالدین احسانا 3 – لقمان 14 : ان اشکر لی و لوالدیک 4- مریم 14 : و برا بوالدیه و لم یکن جبارا شقیا 5- عنکبوت 29 : و وصینا الانسان بوالدیه حسنا 6- احقاف 15 : و وصینا الانسان بوالدیه احسانا 7- احقاف 17 : و الذی قال لوالدیه اف لکما اتعداننی ان اخرج 8- ابراهیم 41 : ربنا اغفر لی و لوالدی و للمومنین یوم یقوم الحساب 9- احقاف 15 : رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی والدی 10 – نوح 28 : رب اغفر لی و لوالدی و لمن دخل بیتی مومنا 11- مریم 32 : و برا بوالدتی و لم یجعلنی جبارا شقیا 12- مائده 110 : اذکر نعمتی التی انعمت علیک و علی والدتک جهت مطالعه در موضوع احتراو و احسان به والدین می توانید به موارد ذیل مراحعه کنید : 1- تفسیر نمونه ، ج 21 ، ص 325 و 6 ص 33 و 21 ص 333 و 16 ص 215 و 17 ص 41 و 17 ص 41 و 35 و 12 ص 78 و 75 و21 ص 337 و 12 ص 519 و 17 ص 42 و 1 ص 310 و 13 ص 56 ] (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100111722)
اهمیت والدین در قرآن چگونه آمده است؟
آیاتی که در مورد سفارش به احترام به والدین و وجوب احسان به آنها و دعای خیر در حق آنها و سپاسگزاری از آنها است عبارت است از :
1- اسراء 23 و 24: و قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً، إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ اَلْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماً
وَ اِخْفِضْ لَهُما جَناحَ اَلذُّلِّ مِنَ اَلرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ اِرْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً
پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید، هر گاه یکی از آنها- یا هر دو آنها- نزد تو، به سن پیری برسند کمترین اهانتی به آنها روا مدار، و بر آنها فریاد مزن، و گفتار لطیف و سنجیده بزرگوارانه به آنها بگو.
بالهای تواضع خویش را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر، و بگو پروردگارا همانگونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند مشمول رحمتشان قرار ده.
در این دو آیه بخشی از وظایف فرزندان در برابر پدر و مادر مشخص گشته که عبارتند از: 1- احسان و نیکی به آنها؛ (مصادیق احسان عرفاً و عقلاً مشخص است از قبیل: هدیه دادن به آنها، برآوردن حاجات آنها، انجام دستورات، رابطه گرم و صمیمی و...)؛ 2- ادب در گفتار؛ (پرهیز از سخنان ناخوشآیند و تند و خشن و همچنین پرهیز از بلند کردن صدای خود در مقابل آنها (بنی اسرائیل، آیه 24) که عبارتند از: 3- تواضع و فروتنی در مقابل آنها؛ این مسأله به حدی مهم است که از آن به گستراندن بالِ ذلت در مقابل آنها تعبیر شده؛ 4- دعاهای خیر به آنها
2- انعام 151 : ........و بالوالدین احسانا
3 – لقمان 14 : ان اشکر لی و لوالدیک
4- مریم 14 : و برا بوالدیه و لم یکن جبارا شقیا
5- عنکبوت 29 : و وصینا الانسان بوالدیه حسنا
6- احقاف 15 : و وصینا الانسان بوالدیه احسانا
7- احقاف 17 : و الذی قال لوالدیه اف لکما اتعداننی ان اخرج
8- ابراهیم 41 : ربنا اغفر لی و لوالدی و للمومنین یوم یقوم الحساب
9- احقاف 15 : رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی والدی
10 – نوح 28 : رب اغفر لی و لوالدی و لمن دخل بیتی مومنا
11- مریم 32 : و برا بوالدتی و لم یجعلنی جبارا شقیا
12- مائده 110 : اذکر نعمتی التی انعمت علیک و علی والدتک
جهت مطالعه در موضوع احتراو و احسان به والدین می توانید به موارد ذیل مراحعه کنید :
1- تفسیر نمونه ، ج 21 ، ص 325 و 6 ص 33 و 21 ص 333 و 16 ص 215 و 17 ص 41
و 17 ص 41 و 35 و 12 ص 78 و 75 و21 ص 337 و 12 ص 519 و 17 ص 42
و 1 ص 310 و 13 ص 56
] (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100111722)
- [سایر] اهمیت حفظ قرآن چقدر است؟
- [سایر] اهمیت تلاوت قرآن چقدر است؟
- [سایر] اهمیت اخلاق در قرآن چقدر است؟
- [سایر] احترام والدین در قرآن تا چه حد تاکید شده است؟
- [سایر] تفکّر و تدبّر در قرآن، چه میزان اهمیت دارد؟
- [سایر] اهمیت تعلیم و تعلم قرآن را بیان کنید؟
- [سایر] آیا در قرآن آیه ای درباره اهمیت اعتکاف وجود دارد؟
- [سایر] سیاق یعنی چه؟ و چه قدر اهمیت و جایگاه در تفسیر قرآن دارد؟
- [سایر] سیاق یعنی چه؟ و در تفسیر قرآن چه اهمیت و جایگاهی دارد؟
- [سایر] اهمیت عفت و پاکدامنی در قرآن را بیان کنید؟
- [امام خمینی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد میدهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمیشود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن.
- [آیت الله مظاهری] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد میدهد باید ملاحظه اهمیّت شود و مجرّد ضرر قابل توجّه موجب سقوط آن نمیشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمیّت زیاد میدهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروری اسلام، باید ملاحظه این اهمیّت بشود و مجرّدِ خوف ضرر، موجب سقوط وجوب آن نمیشود؛ پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل جان و مال توقّف داشته باشد، بذل آن واجب است.
- [آیت الله جوادی آملی] .خیار غبن که مغبون میتواند معامله را به هم بزند , در صورتی است که تفاوت قیمت، مورد اهمیت باشد و مغبون از آن تفاوتِ مهم, آگاه نباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به طور کلی در امر به معروف و نهی از منکر انسان باید با توجه به اهمیت معروف یا منکر در مقایسه با ضرر یا مؤونه ای که امر به معروف و نهی از منکر دارد اقدام کند که اگر اهمیت معروف یا منکر کمتر از ضرر و مؤونه امر به معروف و نهی از منکر باشد واجب نیست بلکه جایز نیست. و اگر اهمیت معروف و منکر بسیار زیادتر از ضرر و مؤونه نهی از منکر و امر به معروف باشد واجب است، هر چند ضرر زیادی داشته باشد و حتی اگر متوقف بر بذل جان و مال باشد.
- [آیت الله مظاهری] زن باید تمام بدن خود را از نامحرم بپوشاند، ولی نپوشانیدن صورت و کف دستها و روی آنها تا نرسیده به مچ، اگر شهوتانگیز یا فتنهانگیز و یا جالب نباشد، جائز است، گرچه پوشانیدن آنها برای یک زن با عفّت بسیار خوب است و بهخوبی از قرآن و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) و سیره آن بزرگواران استفاده میشود که روگرفتن زن، یک شعار اسلامی است و باید همه ما به شعارهای اسلامی و مذهبی اهمیّت خاصّی بدهیم.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگرخریدار قیمت جنس را نداند، یا در موقع معامله غفلت کند وجنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد، چنانچه به قدری گران خریده که مردم به آن اهمیّت میدهند، میتواند معامله را به هم بزند و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند یا موقع معامله غفلت کند وجنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد در صورتی که مردم به مقداری که ارزان فروخته اهمیّت بدهند، میتواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر خریدار قیمت جنس را نداند یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد، چنانچه به قدری گران خریده که مردم به آن اهمیت میدهند، میتواند معامله را به هم بزند، و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند، یا موقع معامله غفلت کند و جنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد در صورتی که مردم به مقداری که ارزان فروخته اهمیت بدهند، میتواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر خریدار قیمت جنس را نداند؛ یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد؛ چنانچه به قدری گران خریده که مردم به آن اهمیت می دهند؛ می تواند معامله را به هم بزند و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند؛ یا موقع معامله غفلت کند و جنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد؛ در صورتی که مردم به مقداری که ارزان فروخته اهمیت بدهند؛ می تواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله بروجردی] اگر خریدار قیمت جنس را نداند، یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد، چنانچه به قدری گران خریده که مردم به آن اهمیت میدهند، میتواند معامله را به هم بزند و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند، یا موقع معامله غفلت کند و جنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد، در صورتی که مردم به مقداری که ارزان فروخته اهمیت بدهند، میتواند معامله را به هم بزند.