وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ (5) إِلاَّ عَلی أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ (6) 5- و آنها که دامان خود را از آلودگی به بیعفتی حفظ میکنند. 6- تنها آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند که در بهرهگیری از آنها ملامت نمیشوند. در این آیه چهارمین ویژگی مؤمنان را مساله پاکدامنی و عفت به طور کامل، و پرهیز از هر گونه آلودگی جنسی قرار داده، چنین میگوید: آنها کسانی هستند که فروج خویش را از بیعفتی حفظ میکنند (وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ). مگر نسبت به همسران و کنیزانشان که در بهرهگیری از آنها هیچگونه ملامت و سرزنش ندارند (إِلَّا عَلی أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ). از آنجا که غریزه جنسی سرکشترین غرائز انسان است و خویشتن داری در برابر آن نیاز به تقوی و پرهیزگاری فراوان و ایمان قوی و نیرومند دارد، در آیه بعد بار دیگر روی همین مساله تاکید کرده و میگوید: هر کس غیر این طریق را (جهت بهرهگیری جنسی) طلب کند تجاوزگر است (فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ). تعبیر به محافظت فروج گویا اشاره به این است که اگر مراقبت مستمر و پیگیر در این زمینه نباشد، بیم آلودگی فراوان است. و تعبیر به همسران شامل همسران دائم و موقت هر دو میشود، هر چند بعضی از مفسران اهل سنت در اینجا گرفتار اشتباهی شدهاند که در نکات به آن اشاره خواهد شد. تعبیر به غَیْرُ مَلُومِینَ (آنها مورد ملامت قرار نمیگیرند) ممکن است اشاره به طرز فکر غلطی باشد که برای مسیحیت انحرافی پیدا شده که آنها هر گونه آمیزش جنسی را خلاف شان انسان میپندارند و ترک مطلق آن را فضیلت میدانند تا آنجا که کشیشان کاتولیک و همچنین زنان و مردان تارک دنیا، در تمام عمر، مجرد زندگی میکنند، و هر گونه ازدواج را مخالف این مقام روحانی تصور میکنند! (هر چند این مساله بیشتر جنبه ظاهری دارد اما در خفا جمعی از آنها طرقی برای اشباع غریزه جنسی خود انتخاب میکنند و کتابهای نویسندگان خودشان پر است از داستانهایی که در این زمینه نوشتهاند (1). به هر حال امکان ندارد خداوند غریزهای را به عنوان بخشی از نظام احسن در انسان بیافریند و بعد آن را به کلی تحریم یا مخالف مقام انسانی بداند. این نکته چندان نیاز به یاد آوری ندارد که حلال بودن همسران مخالف با بعضی از موارد استثنایی نیست، مانند حالت عادت ماهانه و امثال آن. همچنین حلال بودن کنیزان (زنان برده) مشروط بر شرائط متعددی است که در کتب فقهی آمده و چنان نیست که هر کنیزی به صاحب آن حلال باشد، و در واقع در بسیاری از جهات و شرائط، همان شرائط همسران را دارد. تفسیر نمونه، ج14، ص: 198 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100118116)
وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ (5) إِلاَّ عَلی أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ (6)
5- و آنها که دامان خود را از آلودگی به بیعفتی حفظ میکنند.
6- تنها آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند که در بهرهگیری از آنها ملامت نمیشوند.
در این آیه چهارمین ویژگی مؤمنان را مساله پاکدامنی و عفت به طور کامل، و پرهیز از هر گونه آلودگی جنسی قرار داده، چنین میگوید: آنها کسانی هستند که فروج خویش را از بیعفتی حفظ میکنند (وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ).
مگر نسبت به همسران و کنیزانشان که در بهرهگیری از آنها هیچگونه ملامت و سرزنش ندارند (إِلَّا عَلی أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ).
از آنجا که غریزه جنسی سرکشترین غرائز انسان است و خویشتن داری در برابر آن نیاز به تقوی و پرهیزگاری فراوان و ایمان قوی و نیرومند دارد، در آیه بعد بار دیگر روی همین مساله تاکید کرده و میگوید: هر کس غیر این طریق را (جهت بهرهگیری جنسی) طلب کند تجاوزگر است (فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ).
تعبیر به محافظت فروج گویا اشاره به این است که اگر مراقبت مستمر و پیگیر در این زمینه نباشد، بیم آلودگی فراوان است.
و تعبیر به همسران شامل همسران دائم و موقت هر دو میشود، هر چند بعضی از مفسران اهل سنت در اینجا گرفتار اشتباهی شدهاند که در نکات به آن اشاره خواهد شد.
تعبیر به غَیْرُ مَلُومِینَ (آنها مورد ملامت قرار نمیگیرند) ممکن است اشاره به طرز فکر غلطی باشد که برای مسیحیت انحرافی پیدا شده که آنها هر گونه آمیزش جنسی را خلاف شان انسان میپندارند و ترک مطلق آن را فضیلت میدانند تا آنجا که کشیشان کاتولیک و همچنین زنان و مردان تارک دنیا، در تمام عمر، مجرد زندگی میکنند، و هر گونه ازدواج را مخالف این مقام روحانی تصور میکنند! (هر چند این مساله بیشتر جنبه ظاهری دارد اما در خفا جمعی از آنها طرقی برای اشباع غریزه جنسی خود انتخاب میکنند و کتابهای نویسندگان خودشان پر است از داستانهایی که در این زمینه نوشتهاند (1).
به هر حال امکان ندارد خداوند غریزهای را به عنوان بخشی از نظام احسن در انسان بیافریند و بعد آن را به کلی تحریم یا مخالف مقام انسانی بداند.
این نکته چندان نیاز به یاد آوری ندارد که حلال بودن همسران مخالف با بعضی از موارد استثنایی نیست، مانند حالت عادت ماهانه و امثال آن.
همچنین حلال بودن کنیزان (زنان برده) مشروط بر شرائط متعددی است که در کتب فقهی آمده و چنان نیست که هر کنیزی به صاحب آن حلال باشد، و در واقع در بسیاری از جهات و شرائط، همان شرائط همسران را دارد.
تفسیر نمونه، ج14، ص: 198
(لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100118116)
- [سایر] آیا خودکشی برای حفظ آبرو و پاکدامنی، گناه است؟
- [سایر] اهمیت حفظ قرآن چقدر است؟
- [سایر] اهمیت تلاوت قرآن چقدر است؟
- [سایر] اهمیت اخلاق در قرآن چقدر است؟
- [سایر] اهمیت والدین در قرآن چگونه آمده است؟
- [سایر] تفکّر و تدبّر در قرآن، چه میزان اهمیت دارد؟
- [سایر] اهمیت تعلیم و تعلم قرآن را بیان کنید؟
- [سایر] آیا در قرآن آیه ای درباره اهمیت اعتکاف وجود دارد؟
- [سایر] سیاق یعنی چه؟ و چه قدر اهمیت و جایگاه در تفسیر قرآن دارد؟
- [سایر] سیاق یعنی چه؟ و در تفسیر قرآن چه اهمیت و جایگاهی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که به واسطه نداشتن زن به حرام می افتد، برای حفظ عفت خود لازم است زن بگیرد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد می دهد مثل اصول دین یامذهب و حفظ قرآن مجید وحفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریّه ، باید ملاحظه اهمیّت شود ، و مجردّ ضرر ، موجب واجب نبودن نمی شود ، پس اگر توقّف داشته باشد ، حفظ عقائد مسلمانان یا حفظ احکام ضروریّه اسلام بر بذل جان و مال ، واجب است بذل آن
- [امام خمینی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد میدهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمیشود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است دایهای که برای طفل میگیرند شیعه و مؤمن و دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد.
- [آیت الله مظاهری] نگاه زن و مردی که محرم یکدیگرند نظیر مادر و خواهر و خاله و عمه و مادر زن و مانند اینها به بدن یکدیگر، جز عورتین، اگر شهوتانگیز و فتنهانگیز نباشد، جائز است، ولی مرد با عفّت و زن با عفّت نگاه به مواضع حسّاس محرم خود نظیر بالای زانو و سینه و پشت و مانند اینها نمیکند، مگر در موقع ضرورت. صفحه 376
- [آیت الله مظاهری] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد میدهد باید ملاحظه اهمیّت شود و مجرّد ضرر قابل توجّه موجب سقوط آن نمیشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمیّت زیاد میدهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروری اسلام، باید ملاحظه این اهمیّت بشود و مجرّدِ خوف ضرر، موجب سقوط وجوب آن نمیشود؛ پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل جان و مال توقّف داشته باشد، بذل آن واجب است.
- [آیت الله مظاهری] اگر حرفهای زن جالب باشد، به طوری که مرد را متوجّه خود کند، آن گفتار در مقابل نامحرم حرام است، همانگونه که اگر گفتار مرد طوری باشد که زن لاابالی در عفّت را به طمع بیندازد، آن گفتار حرام است.
- [آیت الله مظاهری] بیرون رفتن زن از خانه در مواقع خلوت نظیر آخر شب و بعد از طلوع فجر و مانند اینها در صورتی که احتمال خطر بدهد، حرام است، و اگر احتمال خطر هم ندهد، نرفتن بسیار خوب است، و همچنین است اگر در ورود به جایی نظیر خانه و مغازه و حمّام و مانند اینها در معرض خطر باشد، و اگر احتمال خطر هم نباشد، نرفتن بسیار خوب است، و چه خوب است که زن در جهت عرض و ناموس و عفّت خود، ترسو و محتاط باشد. صفحه 379 ز. حفظ عفّت در معاشرت
- [آیت الله جوادی آملی] .خیار غبن که مغبون میتواند معامله را به هم بزند , در صورتی است که تفاوت قیمت، مورد اهمیت باشد و مغبون از آن تفاوتِ مهم, آگاه نباشد.