شر
یکی از موضوعاتی که از دیرباز ذهن فیلسوفان و متکلمان را به خود مشغول ساخته، مسأله شرور و ناملایمات در جهان آفرینش است.
خیر و شر و ارتباط آن با خدا چیست؟
آیات اشاره شده بیانگر دو گونه انتساب عمل است و با یکدیگرتنافی ندارند .توضیح این که : الف ) آنجا که حسنات رابه خداوند نسبت می دهد، اشاره به این است که تلاشهای فرد به تنهایی در این زمینه ها راه به جایی نمی برد و بدون لطف و عنایت حق تعالی همه کوشش ها و تکاپوهابی ثمر و آب در هاون کوبیدن است . ب ) این که می فرماید سییات به نفس توباز می گردد، به معنای آن است که خداوند ابتدایاً شر و بدی برای بندگان نخواسته است، لذا ناملایماتی که به آنان می رسد جنبه بازتابی و انعکاسی دارد؛ یعنی برخاسته از نوعی قصور یا تقصیر فردی و اجتماعی است . البته مقصود از این آیه همه شرور و ناملایمات نیست، بلکه مسایلی مانندشکست در جنگ و امثال آن می باشد. ج ) آنجا که همه چیز را به خدامنتسب می کند، به این نکته اشاره دارد که در عین حال هیچ چیز از گردونه قدرت و مشیت الهی بیرون نیست . حتی اگر رفتار سو آدمی موجب بازگشت شر و بدی به سوی او می شود، آن هم تابع سنت و قانون حکیمانه ای در نظام هستی است . بنابراین در قسمت اول اراده ابتدایی شر از ناحیه خدا سلب شده ، و در بخش دوم به نحو ثانوی و انعکاسی به خدا نسبت داده شده است. ژرفکاوی های دقیق فلسفی نشان می دهد که این دو آیه از شاهکارهای بزرگ قرآن و معجزه ای در حل مشکل اعتقادی جبر و اختیار است ، چه درآن هم اختیار آدمی اثبات می شود و هم توحید افعالی . به عبارت دیگر این آیه به خوبی می نمایاند که اختیار مستلزم نفی توحید افعالی نیست و توحیدافعالی نیز نافی اختیار، اراده و مسوولیت انسان نمی باشد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 11424/400002)
آیات اشاره شده بیانگر دو گونه انتساب عمل است و با یکدیگرتنافی ندارند .توضیح این که : الف ) آنجا که حسنات رابه خداوند نسبت می دهد، اشاره به این است که تلاشهای فرد به تنهایی در این زمینه ها راه به جایی نمی برد و بدون لطف و عنایت حق تعالی همه کوشش ها و تکاپوهابی ثمر و آب در هاون کوبیدن است . ب ) این که می فرماید سییات به نفس توباز می گردد، به معنای آن است که خداوند ابتدایاً شر و بدی برای بندگان نخواسته است، لذا ناملایماتی که به آنان می رسد جنبه بازتابی و انعکاسی دارد؛ یعنی برخاسته از نوعی قصور یا تقصیر فردی و اجتماعی است . البته مقصود از این آیه همه شرور و ناملایمات نیست، بلکه مسایلی مانندشکست در جنگ و امثال آن می باشد. ج ) آنجا که همه چیز را به خدامنتسب می کند، به این نکته اشاره دارد که در عین حال هیچ چیز از گردونه قدرت و مشیت الهی بیرون نیست . حتی اگر رفتار سو آدمی موجب بازگشت شر و بدی به سوی او می شود، آن هم تابع سنت و قانون حکیمانه ای در نظام هستی است . بنابراین در قسمت اول اراده ابتدایی شر از ناحیه خدا سلب شده ، و در بخش دوم به نحو ثانوی و انعکاسی به خدا نسبت داده شده است. ژرفکاوی های دقیق فلسفی نشان می دهد که این دو آیه از شاهکارهای بزرگ قرآن و معجزه ای در حل مشکل اعتقادی جبر و اختیار است ، چه درآن هم اختیار آدمی اثبات می شود و هم توحید افعالی . به عبارت دیگر این آیه به خوبی می نمایاند که اختیار مستلزم نفی توحید افعالی نیست و توحیدافعالی نیز نافی اختیار، اراده و مسوولیت انسان نمی باشد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 11424/400002)
پاسخ:
آیات اشاره شده بیانگر دو گونه انتساب عمل است و با یکدیگرتنافی ندارند .توضیح این که :
الف ) آنجا که حسنات رابه خداوند نسبت می دهد، اشاره به این است که تلاشهای فرد به تنهایی در این زمینه ها راه به جایی نمی برد و بدون لطف و عنایت حق تعالی همه کوشش ها و تکاپوهابی ثمر و آب در هاون کوبیدن است .
ب ) این که می فرماید سییات به نفس توباز می گردد، به معنای آن است که خداوند ابتدایاً شر و بدی برای بندگان نخواسته است، لذا ناملایماتی که به آنان می رسد جنبه بازتابی و انعکاسی دارد؛ یعنی برخاسته از نوعی قصور یا تقصیر فردی و اجتماعی است . البته مقصود از این آیه همه شرور و ناملایمات نیست، بلکه مسایلی مانندشکست در جنگ و امثال آن می باشد. ج ) آنجا که همه چیز را به خدامنتسب می کند، به این نکته اشاره دارد که در عین حال هیچ چیز از گردونه قدرت و مشیت الهی بیرون نیست . حتی اگر رفتار سو آدمی موجب بازگشت شر و بدی به سوی او می شود، آن هم تابع سنت و قانون حکیمانه ای در نظام هستی است . بنابراین در قسمت اول اراده ابتدایی شر از ناحیه خدا سلب شده ، و در بخش دوم به نحو ثانوی و انعکاسی به خدا نسبت داده شده است. ژرفکاوی های دقیق فلسفی نشان می دهد که این دو آیه از شاهکارهای بزرگ قرآن و معجزه ای در حل مشکل اعتقادی جبر و اختیار است ، چه درآن هم اختیار آدمی اثبات می شود و هم توحید افعالی . به عبارت دیگر این آیه به خوبی می نمایاند که اختیار مستلزم نفی توحید افعالی نیست و توحیدافعالی نیز نافی اختیار، اراده و مسوولیت انسان نمی باشد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 11424/400002)
- [سایر] خدا از شر بودن شیطان آگاهی داشته است . پس چرا خدا این فرصت را به شیطان داده است تا شر را در دنیا زیاد بکند ؟
- [سایر] چرا خداوند در سوره فلق به پیامبر(ص) میگوید از شر شب به من پناه ببر؟
- [سایر] چرا خدا موجود شر مطلقی مثل شیطان را آفرید و هدف از آفرینش او چه بود ؟
- [سایر] آیا خدا فقط کارهای کلی عالم را انجام می دهد؟ اگر خیر پس کارهای شر را چگونه توجیه کنیم؟
- [سایر] زمان ارتباط با خدا کدام است؟
- [سایر] چه زمانی می توانیم با خدا ارتباط برقرار کنیم؟
- [سایر] ارتباط غرایز مادی و قرب به خدا چیست؟
- [سایر] چه زمانی می توانیم با خدا ارتباط برقرار کنیم؟
- [سایر] راه ارتباط پیامبران با خدا چگونه بوده است؟
- [سایر] کدام سورة قرآن کریم است که به پیامبر گرامی اسلامدستور میدهد از شرّ حسودان به خدا پناه ببرد؟ منظور از آن چیست؟ توضیح دهید.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز واجب را فریضه و نماز مستحب را نافله گویند. نماز نافله زیاد است. برخی از آنها به نماز فریضه مرتبط است و برخی دیگر به زمانها و مکانهای خاص یا امور و شرایط ویژه ارتباط دار ند. اقامه نماز , در هر حال به عنوان بندگی مطلق خدا، ثواب دارد؛ ولی نافله شبانهروز، بهویژه نافله شب، ثواب بیشتری دارد.
- [آیت الله سیستانی] در نماز آیات ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیههای یک سوره را پنج قسمت کند، و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند بلکه کمتر از یک آیه را نیز میتواند بخواند ولی باید بنا بر احتیاط جمله تامّه باشد، و از اوّل سوره شروع کند و به گفتن (بسم الله) اکتفا نکند، و سپس به رکوع رود و سر بردارد، و بدون اینکه حمد بخواند، قسمت دوّم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود، و همینطور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید؛ مثلاً در سوره فلق، اوّل (بِسْمِ الله الرَّحَمنِ الرَّحِیمِ * قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الفَلَقِ) بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: (مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ) دوباره به رکوع رود، و بعد از رکوع بایستد و بگوید: (وَمِنْ شَرِّ غاسِقٍ اِذا وَقَبَ) باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: (وَمِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِی العُقَدِ) و برود به رکوع باز هم سر بردارد و بگوید: (وَمِنْ شَرِّ حاسِدٍ اِذا حَسَدَ) و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند، و رکعت دوّم را هم مثل رکعت اوّل بجا آورد، و بعد از سجده دوّم تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد. و نیز جایز است که به کمتر از پنج قسمت تقسیم نماید، لکن هر وقت سوره را تمام کرد لازم است حمد را قبل از رکوع بعدی بخواند.
- [آیت الله سبحانی] عامل در سفر خود باید در حد امکان صرفه جویی کند و از هزینه کردن سرمایه در مواردی که ارتباط به تجارت ندارد خودداری کند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که قَسَم می خورد اگر حرف او راست باشد قَسَم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می باشد ، ولی اگر برای اینکه خودش یا مسلمان دیگری را از شرّ ظالمی نجات دهد ، قَسَم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهی واجب می شود و این جور قَسَم خوردن غیر از قَسَمی است که در مسائل پیش گ
- [امام خمینی] کسی که قسم میخورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می‌باشد، ولی اگر برای این که خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهی واجب می‌شود و این جور قسم خوردن غیر از قسمی است که در مسائل پیش گفته شد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فراموش کند که روزه است و جماع نماید یا او را به جماع مجبور نمایند به طور یکه از اختیار او خارج باشد، روزه او باطل نمیشود و کسی که مکره به جماع شده به طوری که جماع کردن از اختیار او خارج نیست، ولی برای دفع شر دیگری، جماع می‌کند روزهاش باطل می‌شود ولی کفاره ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ارتباط عالمان با ستمگران، موجب تقویت یا تبرئه ستمگران در نزد افراد بیاطّلاع شود یا موجب جرأت آنها گردد یا موجب هتک مقام علم شود، ترک آن واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] وسایل ارتباط جمعی باید در جهت اشاعه مکارم اخلاق و خصال پسندیده انسانی و اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرند و در این زمینه از اندیشههای متفاوت بهره جویند و از ترویج فرهنگ ضد اسلامی و بیبندوباری به شدّت پرهیز نمایند.
- [امام خمینی] اگر ارتباط علمای اعلام با ظلمه، موجب تقویت آنها شود یا موجب تبرئه آنها پیش افراد بیاطلاع شود، یا موجب جرأت آنها گردد، یا موجب هتک مقام علم شود، واجب است ترک آن.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که برای اثبات مطلبی قسم می خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبیره است، ولی اگر مجبور شود که برای نجات خود یا مسلمانان دیگری از شر ظالمی قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب می شود و این نوع قسم خوردن که برای اثبات مطلبی است غیر از قسمی است که در مسائل پیش گفته شد که برای انجام کار یا ترک کاری بود.