در پاسخ به این سوال به مطالب ذیل توجه نمایید : 1- عهد و پیمان هایی که خداوند از انسان ها گرفته است متعدد و فراوان است . اطاعت از خداوند و انبیای الهی و عمل به دستورات دین و پیروی نکردن از نفس و شیطان و احسان به والدین و امثال اینها مر کدام پیمان و عهد الهی است که از انسان هها گرفته شده است و انسان ها نسبت به رعایت آن به خداوند تعهد داده اند . 2- این پیمان ها با زبان های مختلف از انسان گرفته شده است ؛ گاهی با زبان خطاب و تکلم و گاهی با زبان اعطای عقل و زمانی با زبان فطرت و سرشت پاک الهی . 3- برای روشن شدن مطلب یک نمونه از این پیمان ها در آیه 60 سوره مبارک یس و توضیحی در این باره بیان می شود : آیا با شما عهد نکردم ای فرزندان آدم که شیطان را پرستش و اطاعت مکنید که او دشمن آشکار شماست؟ (أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ). این عهد و پیمان الهی از طرق مختلف از انسان گرفته شده، و بارها این معنی به او گوشزد شده است: نخست آن روز که فرزندان آدم در زمین نشو و نما کردند این خطاب به آنها شد: یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ: ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد همانگونه که پدرتان را از بهشت بیرون کرد، و لباسشان را از تنشان خارج ساخت تا عورتشان را برای آنها آشکار کند! چه اینکه او و پیروانش شما را میبینند و شما آنها را نمیبینید، (بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمیآورند (اعراف- 27). سپس همین اخطار به طور مکرر بر زبان رسولان الهی جاری شد، چنان که در آیه 62 سوره زخرف میخوانیم وَ لا یَصُدَّنَّکُمُ الشَّیْطانُ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ: شیطان شما را از راه حق باز ندارد که او دشمن آشکار شماست. و در آیه 168- بقره میخوانیم: وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ: از گامهای شیطان پیروی نکنید که او برای شما دشمن آشکاری است! از سوی دیگر این پیمان در عالم تکوین به زبان اعطای عقل به انسان نیز گرفته شده است، چرا که دلائل عقلی به روشنی گواهی میدهد انسان نباید فرمان کسی را اطاعت کند که از روز نخست کمر به دشمنی او بسته او را از بهشت بیرون کرده و سوگند به اغوای فرزندانش خورده است. از سوی سوم با سرشت و فطرت الهی همه انسانها بر توحید، و انحصار اطاعت برای ذات پاک پروردگار، نیز این پیمان از انسان گرفته شده است، و به این ترتیب نه با یک زبان که با چندین زبان این توصیه الهی تحقق یافته و این عهد و پیمان سرنوشتساز امضا شده است. تفسیر نمونه، ج18، ص: 424 4- حال پس از بیان این مطالب روشن می شود که همان طوری که بستن پیمان و عهد الهی به زبان های مختلف بوده است به یاد آوردن این پیمان ها نیز از راه های متعدد است . گاهی باید در کتاب آسمانی و از زبان انبیا و اولیا وعالمان راستین و آگاه دین شنید و به یاد آورد و گاهی باید با مراجعه به عقل روشنگر و هدایتگربه یاد پیمان فراموش شده افتاد و زمانی باید با کنار زدن حجاب فطرت و گرد و غبار گناهان و غفلت ها به یاد عهد الهی افتاد . (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 4/100114505)
در پاسخ به این سوال به مطالب ذیل توجه نمایید :
1- عهد و پیمان هایی که خداوند از انسان ها گرفته است متعدد و فراوان است . اطاعت از خداوند و انبیای الهی و عمل به دستورات دین و پیروی نکردن از نفس و شیطان و احسان به والدین و امثال اینها مر کدام پیمان و عهد الهی است که از انسان هها گرفته شده است و انسان ها نسبت به رعایت آن به خداوند تعهد داده اند .
2- این پیمان ها با زبان های مختلف از انسان گرفته شده است ؛ گاهی با زبان خطاب و تکلم و گاهی با زبان اعطای عقل و زمانی با زبان فطرت و سرشت پاک الهی .
3- برای روشن شدن مطلب یک نمونه از این پیمان ها در آیه 60 سوره مبارک یس و توضیحی در این باره بیان می شود :
آیا با شما عهد نکردم ای فرزندان آدم که شیطان را پرستش و اطاعت مکنید که او دشمن آشکار شماست؟ (أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ).
این عهد و پیمان الهی از طرق مختلف از انسان گرفته شده، و بارها این معنی به او گوشزد شده است:
نخست آن روز که فرزندان آدم در زمین نشو و نما کردند این خطاب به آنها شد:
یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ:
ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد همانگونه که پدرتان را از بهشت بیرون کرد، و لباسشان را از تنشان خارج ساخت تا عورتشان را برای آنها آشکار کند! چه اینکه او و پیروانش شما را میبینند و شما آنها را نمیبینید، (بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمیآورند (اعراف- 27).
سپس همین اخطار به طور مکرر بر زبان رسولان الهی جاری شد، چنان که در آیه 62 سوره زخرف میخوانیم وَ لا یَصُدَّنَّکُمُ الشَّیْطانُ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ:
شیطان شما را از راه حق باز ندارد که او دشمن آشکار شماست.
و در آیه 168- بقره میخوانیم: وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ: از گامهای شیطان پیروی نکنید که او برای شما دشمن آشکاری است! از سوی دیگر این پیمان در عالم تکوین به زبان اعطای عقل به انسان نیز گرفته شده است، چرا که دلائل عقلی به روشنی گواهی میدهد انسان نباید فرمان کسی را اطاعت کند که از روز نخست کمر به دشمنی او بسته او را از بهشت بیرون کرده و سوگند به اغوای فرزندانش خورده است.
از سوی سوم با سرشت و فطرت الهی همه انسانها بر توحید، و انحصار اطاعت برای ذات پاک پروردگار، نیز این پیمان از انسان گرفته شده است، و به این ترتیب نه با یک زبان که با چندین زبان این توصیه الهی تحقق یافته و این عهد و پیمان سرنوشتساز امضا شده است.
تفسیر نمونه، ج18، ص: 424
4- حال پس از بیان این مطالب روشن می شود که همان طوری که بستن پیمان و عهد الهی به زبان های مختلف بوده است به یاد آوردن این پیمان ها نیز از راه های متعدد است . گاهی باید در کتاب آسمانی و از زبان انبیا و اولیا وعالمان راستین و آگاه دین شنید و به یاد آورد و گاهی باید با مراجعه به عقل روشنگر و هدایتگربه یاد پیمان فراموش شده افتاد و زمانی باید با کنار زدن حجاب فطرت و گرد و غبار گناهان و غفلت ها به یاد عهد الهی افتاد . (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 4/100114505)
- [سایر] ارتباط عید نوروز با عهد و پیمان روز الست چیست؟
- [سایر] میگویند که هرکسی به تعداد بلههایی که در عالم ذر در جواب (الست بربکم) گفته باشد، زیارت خانه خدا قسمتش میشود. این نکته تا چه حدّ صحت دارد؟
- [سایر] منظور از عهد عتیق چیست؟
- [سایر] منظور از این که خداوند فرموده است: رزق و روزی شما و هرآنچه وعده دارید در آسمان است، چیست؟
- [سایر] اگر لطف کنید از دنیای الست و زندگی پیامبران از حضرت ادم تا حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)کتاب به من معرفی کنید ممنون میشوم
- [آیت الله خوئی] نظر حضرت عالی راجع به این آیه چیست (وإذ أخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم وأشهدهم علی أنفسهم ألست بربّکم قالوا بلی) آیا آیه بر ظاهر آن باید تفسیر کرد یا برای او باطن است، چون بعضی از مفسرین استبعاد نمودهاند که خداوند متعال ذریهای از آدم خارج کرده باشد از کمر او، پس قرار دادهاند برای آیه باطنی را؟
- [سایر] در قرآن منظور از این که خداوند فرموده است: رزق و روزی شما و هرآنچه وعده دارید در آسمان است چیست؟ لطفاً شرح دهید.
- [سایر] روایتی در توحید صدوق ص 117 آمده است که ابوبصیر از امام صادق (ع) پرسید: (أخبرنی عن الله عزّوجلّ، هل یراه المؤمنون یوم القیامة؟) و حضرت پس از پاسخ مثبت و توضیح مطلب، فرمودند: (ألست تراه فی وقتک هذا: مگر هم اکنون خدا را نمیبینی؟). منظور از این بخش آخر چیست؟ یعنی حضرت در ابوبصیر تصرّفی کردند تا چشمِ دل او باز شد و وجه خدا را (بحقائق الإیمان) دید، یا اینکه تصرّفی در کار نبوده؟ اگر تصرّفی در کار نبوده و از قبل هم این لقاء برای ابوبصیر حاصل بوده، چرا باز در مورد لقاء الله سؤال کرد؟
- [سایر] چرا هیچ یک از قسمت های عهد جدید به منظور بحث و استدلال نوشته نشده است؟
- [سایر] منظور از (روزی به اندازه کفاف) چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در عهد هم مثل نذر باید با خداوند عهد نماید و آن را انشاء کند و لازم نیست انشاء عهد با صیغه لفظی صورت گیرد بلکه میتواند آن را با نوشته یا با کار دیگری انجام دهد ولی در هر حال باید نام خداوند را - به هر زبانی هر چند عربی نباشد - بر زبان آورد و اگر عهد کند کاری را که خوب است به جا آورد یا کاری را که بد است ترک کند عمل به عهد لازم است، بلکه ظاهراً اگر کاری را عهد کرده که انجام و ترک آن از هر جهت یکسان است، باید به عهد خود وفا کند.
- [آیت الله اردبیلی] در (عهد) هم مثل نذر باید صیغه بخواند و نام خدا را بر زبان آورد و بگوید: (با خدا عهد کردم که فلان کار را انجام دهم یا فلان کار را ترک کنم) و نیز کاری را که عهد میکند انجام دهد، باید نکردن آن بهتر از انجام آن نباشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] عمل کردن به (عهد) مانند نذر واجب است به شرط این که صیغه عهد را بخواند، مثلاً بگوید: (با خدا عهد کردم که فلان کار خیر را انجام دهم) اما اگر صیغه نخواند، یا آن کار شرعاً مطلوب نباشد عهد او اعتباری ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] عمل کردن به (عهد) مانند نذر واجب است به شرط این که صیغه عهد را بخواند، مثلاً بگوید: (با خدا عهد کردم که فلان کار خیر را انجام دهم) اما اگر صیغه نخواند، یا آن کار شرعاً مطلوب نباشد عهد او اعتباری ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] عمل کردن به (عهد) مانند نذر واجب است به شرط این که صیغه عهد را بخواند، مثلاً بگوید: (با خدا عهد کردم که فلان کار خیر را انجام دهم) اما اگر صیغه نخواند، یا آن کار شرعاً مطلوب نباشد عهد او اعتباری ندارد.
- [آیت الله بهجت] عهد آن است که انسان با خداوند پیمان میبندد که کاری را انجام دهد یا ترک نماید و تمام شرایطی که برای صحیح بودن نذر بیان شد، در عهد نیز معتبر است.
- [آیت الله سیستانی] در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود ، مثلاً بگوید با خدا عهد کردم چنین کنم ، و لازم نیست کاری را که عهد میکند انجام دهد شرعاً بهتر باشد ، بلکه کافی است شرعاً از آن نهی نشده باشد ، و در نظر عقلا رجحان داشته باشد ، یا برای آن شخص مصلحتی در بر داشته باشد ، و اگر بعد از عهد طوری شد که آن عمل مصلحتی نداشت یا شرعاً مرجوح شد ، هر چند مکروه شده باشد لازم نیست به آن عمل کند .
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد کار خیری را انجام دهد، بعد از آن که حاجت او برآورده شد، باید آن کار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن که حاجتی داشته باشد، عهد کند که عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب میشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای تخلّف از نذر یا قسم یا عهد خود کفّارهای معیّن کند به عنوان مثال بگوید: (با خدا عهد کردم که دیگر سیگار نکشم و اگر کشیدم صد تومان صدقه بدهم) در صورت تخلّف، باید تنها آنچه را معیّن نموده انجام دهد و کفّاره دیگری واجب نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد، کار خیری را انجام دهد، بعد از آن که حاجتش برآورده شد باید آن کار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن که حاجتی داشته باشد، عهد کند که عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب میشود.