شب اول قبر چگونه است؟

براساس آیات و روایات، روح انسان پس از مرگ و انقطاع از بدن مادی، خود را با بدن برزخی و قالب مثالی می‌یابد . بدن مثالی، شباهت بسیاری به بدن دنیوی انسان دارد ؛ ولی در عین حال بدنی است که با نظام و قوانین عالم برزخ سازگار است و با بدن مادی دنیوی، تفاوت‌هایی دارد نگا: عروج روح، ص 52 و 59 . . افزون بر اینکه در بیشتر موارد، مقصود از واژه (قبر)، در واقع (برزخ) است ؛ چنان که در روایت آمده: (ان القبر روضة من ریاض الجنة او حفرة من حفرالنار)؛ بحارالانوار، ج 6، ص 159، ح 19 . ؛ (قبر یا باغی از باغ‌های بهشت و یا جایگاه پستی از جایگاه‌های آتش است) .
البته قبر برزخی و قبر خاکی، ارتباط خاصی با هم دارند ؛ ولی باید توجه داشت که عمده مسائل شب اول قبر و پس از آن، مرتبط با عالم برزخ است، نه قبر خاکی نگا: عروج روح، ج 7، ص 69 و 114 . .
بنابراین هم عذاب قبر و فشار آن و هم شادی‌ها و فراخی‌های آن، مرتبط با عالم برزخ بوده و با قالب بدن برزخی، صورت می‌گیرد و قبر خاکی در این موارد، خصوصیتی ندارد . از این رو اگر مرده‌ای را بسوزانند، یا به دریا بیندازند و یا آن را مومیایی کرده و در محفظه‌های خاصی نگه دارند ؛ باز هم مسائل شب اول قبر (فشار، سؤال، مکافات و ... ) برای آنان خواهد بود و شب اول قبر آنها، همان شبی است که این بدن‌ها به دریا انداخته شد، یا طعمه حریق گشته و یا خوراک حیوانی قرار گرفته است . شب اول قبر شهیدانی که پس از مدت مدیدی، اجساد مقدس و مطهر آنان یافت می‌شود ؛ همان شبی است که در بیابان‌ها مانده‌اند . حضرت امیرعلیه السلام می‌فرماید: (فروگذار نمی‌شود احدی از مردم که در شرق و غرب زمین و دریا و صحرا هستند ؛ مگر آنکه فرشته‌های سؤال کننده، به ملاقات آنان خواهند رفت)؛ علم الهدی، معاد و عدل، ص 100 .