ابزارهای فهم قرآن را نام ببرید؟

برای همگان بهره‌مندی از معارف قرآن تا حدودی ممکن است؛ امّا برای فهم آن - به عنوان منبع اساسی معرفت دینی نیازمندیم که ابزارهای خاص آن را بیابیم و حدود استفاده از هر یک از آنها و میزان تأثیر و اعتبار آنها را بدانیم. مهم‌ترین ابزارها برای فهم قرآن، عبارت است از:
یک. ادبیات و قواعد زبان‌شناختی‌
برای درک سخن هر گوینده و نقطه آغاز تفاهم، آگاهی از قواعد اولیه مربوط به زبان و لغت او ضروری است. از این رو داشتن اطلاعات کافی و عمیق از ادبیات این زبان، دارای اهمیت است. در ادبیات نیز فهم معناشناسی واژه‌ها، آشنایی به علم صرف و علم نحو - که جایگاه ترکیبی کلمات را در ساختار جملات مشخص می‌سازد و اطلاع از علم معانی و بیان و بدیع بایسته است.
دو. آشنا بودن به مضمون و سیاق خود قرآن‌
قرآن، قراینی دارد که بعضی پیوسته و برخی ناپیوسته است و برای فهم مقصود هر گوینده، مناسب‌ترین شیوه آن است که سخنان گوناگون خود او را در کنار هم و مرتبط با هم بنگریم. این شیوه در ارزیابی و نتیجه‌گیری پرفایده است.
سه. سنت معصوم‌علیه السلام‌
از جمله شئون پیامبرصلی الله علیه وآله و ائمه‌علیهم السلام ، تبیین مقاصد کتاب الهی است: (وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ)؛ نحل (16)، آیه 44..
علامه طباطبایی می‌نویسد: (آیه مبارکه دلیل بر حجّت بودن سخن پیامبراکرم‌صلی الله علیه وآله در شرح آیات قرآن کریم است) المیزان، ج 12، ص 261..
سنّت و سخن معصوم‌علیه السلام در تفسیر قرآن و تعلیم شیوه تفسیر به مردم و تعلیم راهیابی به بطون قرآن، نقش اساسی دارد.
چهار. عقل و تفکر خلاق‌
مفسّر و بهره گیرنده از قرآن، باید عقل فعّال و تفکّر خلاّق داشته باشد تا بتواند از این ابزار، به طور صحیح و دقیق، معارف دینی را از آیات آن استفاده کند. برای مثال در معارف عقلی قرآن، درک بدیهیات و مسلمات عقلی و به کار بستن آنها لازم و بایسته است و... .
پنج. جامع نگری‌
دین مجموعه عقاید و آموزه‌هایی را ارائه داده که اینها، باید با هم سازگار باشد. از این رو در برداشت از قرآن، باید هر مفهوم قرآنی، در مجموعه‌های آموزه‌های دینی - که از منابع اصلی به دست آمده نگریسته شود. فهم عمیق معانی قرآن، نیاز به تلاش علمی بسیار دارد؛ لذا مفسرانی موفق بوده‌اند که کوله‌باری از سابقه علمی و تحقیقی بر دوش آنان بوده است. برای آگاهی بیشتر در این زمینه به کتاب‌های علوم قرآنی مراجعه شود؛ از جمله: (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 13/500009)