راه فهم قرآن چیست؟

برای فهم قرآن به عنوان منبع اساسی معرفت دینی، ما نیازمندیم که ابزارهای خاص آن را پیدا کنیم و حدود استفاده از هر یک از آنها و میزان تأثیر و اعتبار از آنها را بدانیم. مهمترین ابزارها برای فهم قرآن عبارتند: 1. ادبیات و قواعد زبان‌شناسی: برای درک سخن هر گوینده و نقطه آغاز تفاهم، به آگاهی از قواعد اولیه مربوط به زبان و لغت اوست. لذا داشتن اطلاعات کافی و عمیق از ادبیات این زبان از ضروریات است. در ادبیات نیز فهم معناشناسی واژه‌ها، آشنائی به علم صرف و علم اشتقاق، علم نحو که جایگاه ترکیبی کلمات را در ساختار جملات مشخص می‌سازد و اطلاع از علم معانی و بیان و بدیع که در زیباسازی کلام قواعد مهمّی است، لازم می‌باشد. 2. آشنا بودن به مضمون و سیاق خود قرآن، چرا که قرآن قراینی دارد که بعضی پیوسته و بعضی ناپیوسته است و برای فهم مقصود هرگوینده مناسب‌ترین شیوه آن است که سخنان گوناگون خود او را در کنار هم و مرتبط با هم بنگریم و این شیوه در ارزیابی و نتیجه‌گیری مفید است. 3. سنت معصوم(ع): از جمله شئون پیامبر(ص) و ائمه(ع) تبیین مقاصد کتاب الهی می‌باشد. (وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ اَلذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ‌(سوره نحل/44). علامه طباطبایی می‌نویسد: آیه مبارکه دلیل به حجّیت سخن پیامبر اکرم در شرح آیات قرآن کریم است، (المیزان، ج 12، ص 261). سنّت و سخن معصوم(ع) در تفسیر و تبیین قرآن و تعلیم شیوه تفسیر به مردم و تبیین تأویل و تعلیم راهیابی به بطون قرآن نقش اساسی دارد. 4. عقل و تفکر خلاق، مفسّر و کسی که می‌خواهد از قرآن استفاده کند باید عقل فعّال و تفکّر، خلاق داشته باشد تا بتواند از این ابزار بطور صحیح و دقیق استفاده نماید. باید توجه داشت که دین مجموعه عقاد و آموزه‌هایی را ارائه داده که این مجموعه بایستی با هم سازگار باشد لذا در برداشت از قرآن باید هر مفهوم قرآنی در مجموعه‌ی آموزه‌های دینی که از منابع اصلی به دست آمده دید. فهم عمیق معانی قرآن نیاز به تلاش علمی بسیار دارد لذا مفسرینی موفق بوده‌اند که کوله‌باری از سابقه علمی و تحقیقی بر دوش آنها بوده است.