جواب را از قرآن کریم بشنویم: (لا اقسم برب المشارق و المغارب إنا لقادرون...)1 ترجمه: قسم به پروردگار مشرقها و مغربها که ما قادریم انسانها بعد از مرگ و خاک شدن به زندگی و حیات نو و جدید بازگردانیم. در آیات قرآن مجید گاهی تعبیر به مشرق و مغرب و گاهی رب المشرقین و رب المغربین و گاهی به صورت جمع مشارق و مغارب و تثنیه که شما در سوره الرحمن اشاره فرمودید؛ اشاره کرده است. اما آنچه که مفسرین بزرگوار معتقدند که بین آیات هیچگونه تضادی وجود ندارد، بلکه همگی هماهنگ هستند و هر یک که به صورت مفرد و تثنیه و جمع نازل شده، اشاره به یک نکته ای است و اینگونه توضیح می دهند: که خورشید هر روز از نقطة تازه ای طلوع و در نقطه تازه‌ای غروب می کند، بنابراین به تعداد روزهای سال، مشرق و مغرب داریم و از سوی دیگر در میان این همه مشرق و مغرب، دو مشرق و دو مغرب در میان آنها ممتاز است که یکی در آغاز تابستان، یعنی حداکثر اوج خورشید در مدار شمالی و یکی در آغاز زمستان یعنی حداقل پایین آمدن خورشید در مدار جنوبی است که یکی تعبیر به (مدار رأس السرطان و از دیگری تعبیر به مدار رأس الجدی) می کنند و چون این دو کاملاً مشخص است مخصوصاً روی آن تکیه شده است. علاوه بر این، دو مشرق و دو مغرب دیگر که آنها را مشرق و مغرب اعتدالی می‌نامند (در اول بهار و اول پاییز هنگامی که شب و روز در تمام دنیا برابر است!!) نیز مشخص می باشد که بعضی رب المشرقین و رب المغربین را اشاره به آن گرفته اند و این مطلب قابل توجه و مطالعه است. و در آنجا که مشرق و مغرب به صورت مفرد، ذکر شده معنی جنس را دارد، که توجه تنها روی اصل مشرق و مغرب است، بی آنکه نظر به افراد داشته باشد. با این ترتیب تعبیرات مختلف بالا هر یک نکته ای دارد و انسان را متوجه تغییرات مختلف طلوع و غروب آفتاب و تغییر منظم مدارات شمس و خورشید می کند.
مفسرین قرآن، احتمال دیگری هم داده اند: در تفسیر آیه (رب المشارق و المغارب) ممکن است اشاره به این باشد که همان خدایی که قادر است خورشید با عظمت را هر روزی در مشرق و مغرب جدیدی قرار دهد، و آنچنان این حساب دقیق باشد که میلیونها سال دورة سالانة خود را بی کم و کاست طی کند، قادر است بار دیگر انسان را به زندگی باز گرداند و حیات نوینی بخشد و یا گروهی را ببرد و گروهی شایسته تر جانشین آنها کند.2
در پایان چون اهل تحقیق و مطالعه هستید کتب زیر را برای مطالعه سفارش داریم:
1. معاد در قرآن، آیت الله مظاهری 2. فریادگر توحید، زندگی آیت الله بهجت 3. یک دوره تفسیر کامل نمونه 4. تاریخ اسلام در آینه قرآن، 2 جلد، مهدی کامران.
منابع:
1. سوره المعارج، آیه 40.
2. تفسیر نمونه، ج25، ص45.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 106/400008)
