این آیه شریفه را دو گونه تفسیر کرده‌اند. برخی گفته‌اند که منظور از دو مشرق و دو مغرب، طلوع و غروب خورشید و طلوع و غروب ماه است و این را مناسب با آیه قبل (و الشمس و القمر بحسبان) می‌دانند.{1} اما آنچه که از تفاسیر شیعه و سنی به دست آمده است این است که دو مشرق و دو مغرب همان شرق دو فصل تابستان و زمستان و مغرب این دو فصل است؛ زیرا در این دو فصل، جایگاه طلوع و غروب خورشید با هم متفاوت است، از آن که محور زمین نسبت به سطح مدار آن مایل است و زاویه‌ای در حدود 23 درجه تشکیل می‌دهد و با همین حال زمین به گرد آفتاب می‌گردد، طلوع و غروب دائماً متغیر به نظر می‌رسد و از 23 درجه میل اعظم شمالی (در آغاز تابستان) تا 23 درجه میل اعظم جنوبی (در آغاز زمستان) در تغییر است.{2} این نظام که مبدأ پیدایش فصول چهارگانه سال است، در حقیقت تأکید و تکمیلی است برای آنچه در آیات قبل آمده، آن جا که سخن از حساب سیر خورشید و ماه در میان است و همچنین سخن از وجود میزان آفرینش و حرکت زمین و ماه و خورشید می‌باشد. و نیز اشاره‌ای است به نعمت‌ها و برکاتی که از این رهگذر عاید انسان می‌شود. در نتیجه خداوند می‌فرماید: خدای شرق و مغرب همان خدای شرق و مغرب در تابستان و مشرق و مغرب در زمستان است، در تفاسیر اهل سنت نیز به همین مطلب اشاره شده است.{3} پی نوشتها: [1].تفسیر نمونه، ناصرمکارم شیرازی، ج 23، ص 121. [2].همان. [3].ر.ک: جامع البیان، طبری، ج 3، ص 166. eporsesh.com
معنای «رب المشرقین و رب المغربین» چیست؟
این آیه شریفه را دو گونه تفسیر کردهاند. برخی گفتهاند که منظور از دو مشرق و دو مغرب، طلوع و غروب خورشید و طلوع و غروب ماه است و این را مناسب با آیه قبل (و الشمس و القمر بحسبان) میدانند.{1}
اما آنچه که از تفاسیر شیعه و سنی به دست آمده است این است که دو مشرق و دو مغرب همان شرق دو فصل تابستان و زمستان و مغرب این دو فصل است؛ زیرا در این دو فصل، جایگاه طلوع و غروب خورشید با هم متفاوت است، از آن که محور زمین نسبت به سطح مدار آن مایل است و زاویهای در حدود 23 درجه تشکیل میدهد و با همین حال زمین به گرد آفتاب میگردد، طلوع و غروب دائماً متغیر به نظر میرسد و از 23 درجه میل اعظم شمالی (در آغاز تابستان) تا 23 درجه میل اعظم جنوبی (در آغاز زمستان) در تغییر است.{2}
این نظام که مبدأ پیدایش فصول چهارگانه سال است، در حقیقت تأکید و تکمیلی است برای آنچه در آیات قبل آمده، آن جا که سخن از حساب سیر خورشید و ماه در میان است و همچنین سخن از وجود میزان آفرینش و حرکت زمین و ماه و خورشید میباشد. و نیز اشارهای است به نعمتها و برکاتی که از این رهگذر عاید انسان میشود.
در نتیجه خداوند میفرماید: خدای شرق و مغرب همان خدای شرق و مغرب در تابستان و مشرق و مغرب در زمستان است، در تفاسیر اهل سنت نیز به همین مطلب اشاره شده است.{3}
پی نوشتها:
[1].تفسیر نمونه، ناصرمکارم شیرازی، ج 23، ص 121.
[2].همان.
[3].ر.ک: جامع البیان، طبری، ج 3، ص 166.
eporsesh.com
- [سایر] تفسیر امام حسن عسکری (ع) از «الحمد لله رب العالمین» چیست؟
- [سایر] «رب صل علی محمد و آل محمد» بعد از ذکر سجده یا رکوع نماز، به چه معنا است؟
- [سایر] تفاوت میان کلمات «خوف»، «خشیت»، «وجل»، «فزع»، «روع»، «شفق»، «حذر» و «رهب» چیست؟
- [سایر] از نظر استعمال قرآنی، چه فرقی بین «إنّ» و «أنّ»،«مودّت» و «محبّت»، «مُلک» و «ملکوت» وجود دارد؟
- [سایر] فرق کلمه های «الریف»، «القریة» و «الضیعة» چیست؟
- [سایر] ماهیت «بیعت» چیست؟ آیا «قرارداد» است یا «پذیرش»؟
- [سایر] محتوای سورة «احزاب» و «روم» و «نور» و «سجده» چه چیزی می باشد؟
- [سایر] معنای «رشد»، «غی»، «هدایت» و «ضلالت» در قرآن چیست و چه ارتباطی با هم دارند؟
- [سایر] خدا پرستان معتقدند: خدا جهان را از « عدم » آفرید، بنابر این چگونه «عدم» می تواند منشأ «وجود» باشد و «نیستی» سرچشمه «هستی» گردد؟
- [سایر] در قرآن و روایات، واژه «جهل» در مقابل «عقل» است، یا در برابر «علم»؟
- [آیت الله نوری همدانی] در قنوت هر ذکری بگوید ، اگر چه یک سبحان الله باشد ، کافی است و بهتر است بگوید :( لا اله الا الله ا لحلیم الکریم لا اله الاالعلی العظیم سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع و ما فیهن وما بینهن و رب العرش العظیم و الحمد لله رب العالمین .
- [آیت الله جوادی آملی] .در قنوت، هر دعا و ذکری کافی است, هرچند بهتر است، گفته شود: (لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ، سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الاَرَضِینَ السَّبْعِ، وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ، وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ، وَ الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ).
- [آیت الله سبحانی] در قنوت هر ذکری بگوید، اگر چه یک سبحان الله باشد، کافیست و بهتر است بگوید: لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ الْحَلِیمُ الْکَریمُ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ السَّمَوَاتِ السَّبْع وَ رَبِّ اْلأرَضِینَ السَّبْع وَ ما فِیهِنَّ وَ ما بَیْنَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَالْحَمْدُ للهِ رَبِّ العْالَمِینَ.
- [امام خمینی] در قنوت هر ذکری بگوید اگر چه یک (سبحان الله ) باشد کافی است. و بهتر است بگوید: (لا اله الا الله الحلیم الکریم، لا اله الا الله العلی العظیم، سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و الحمد لله رب العالمین ).
- [آیت الله بهجت] در قنوت هرذکری بگوید ، اگر چه یک ( سبحان اللّه ) باشد، کافی است و بهتر است بگوید : ( لااِلهَ اِلاَّ اللّه الْحَلِیمُ الْکَریم لااِلهُ الاّ اللّه الْعَلِیُّ الْعَظِیم سُبْحانَ اللّه رَبِّ السَّمواتِ السَّبْع وَ رَبِّ الاْءَرَضِینَ السَّبْع وَ ما فیهِنَّ وَ ما بَیْنَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیم وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِین ) .
- [آیت الله وحید خراسانی] در قنوت هر چه بر زبان بیاید از دعا و مناجات و ذکر اگر چه یک سبحان الله باشد کافیست و بهتر است بگوید لا اله الا الله الحلیم الکریم لا اله الا الله العلی العظیم سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و الحمد لله رب العالمین
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در قنوت هر ذکری بگوید اگرچه یک سبحان اللّه باشد؛ کافی است و بهتر است بگوید: لا اله الا اللّه الحلیم الکریم لا اله الا اللّه العلی العظیم سبحان اللّه رب السموات السبع و رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و الحمد للّه رب العالمین.
- [آیت الله بروجردی] در قنوت هر ذکری بگوید اگر چه یک (سُبْحانَ اللهِ) باشد کافیست و بهتر است بگوید:(لا اِلهَ الا اللهُ الْحَلیمُ الْکَریمُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ العَلِی العَظیمُ، سُبْحانَ اللهِ رَبِّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ اَلاَْرْضینَ السَّبْعِ وَ ما فیهنَّ وَ ما بَینَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ العَظیمِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَِ).
- [آیت الله خوئی] در قنوت هر ذکری بگوید، اگرچه یک (سبحان الله) باشد کافی است. و بهتر است بگوید: (لا اله الا الله الحلیم الکریم، لا اله الا الله العلی العظیم، سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السَبِع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و الحمد لله رب العالمین).
- [آیت الله وحید خراسانی] ترجمه قنوت لا اله الا الله الحلیم الکریم یعنی نیست خدایی مگر الله که صاحب حلم و کرم است لا اله الا الله العلی العظیم یعنی نیست خدایی مگر الله که بلند مرتبه و بزرگ است سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع یعنی پاک و منزه است الله که پروردگار هفت اسمان و پروردگار هفت زمین است و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم یعنی پروردگار هر چیزی است که در اسمانها و زمینها و ما بین انهاست و پروردگار عرش بزرگ است و الحمد لله رب العالمین یعنی حمد و ثنا مخصوص الله است که پرورش دهنده تمام جهانیان است