معنای پل صراط چیست؟

یکی از مواقف سخت و در حقیقت آخرین توقفگاه در قیامت (صراط) است. صراط پلی بر روی دوزخ است که همگی باید از آن رد شوند؛ مومن باشند یا کافر. قرآن درباره صراط می‌فرماید: (وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلاَّ وارِدُها کانَ عَلی‌ رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیّاً ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیها جِثِیّاً)؛مریم (19) آیه 71 و 72. (و همه شما [بدون استثنا ]وارد جهنم می‌شوید؛ امری است حتمی و قطعی بر پروردگارت سپس اهل تقوا را از آن رهایی می‌بخشیم و ظالمان را در آن رها می‌سازیم).همچنین ر.ک: صافات (37)، آیات 22 - 26.
سپس همه بر آتش وارد می‌شوند؛ اما آتش بر مؤمنان کارساز نیست، بلکه بر آنها سرد می‌شودزیرا نور مؤمن ، آتش دوزخ را از جوش و خروش می‌اندازد: (قال رسول الله(ص): یقول النار للمؤمنین یوم القیامة جُزْ یا مؤمن فقد أطفأ نورک لهبی)؛بحارالأنوار، ج 8، ص 249. چنان آتش بر مومنان بهشتی سرد می‌شود که آنان شک می‌کنند که ازآن گذشته‌اند و می‌پرسند: مگر خدای سبحان نفرموده بود که همه بر آتش جهنم وارد می‌شوند؟ جابر از پیامبر اکرم(ص) این گفت‌وگو را چنین نقل می‌کند: (إذا دخل أهل الجنة الجنة قال بعضهم لبعض أ لیس قد وعدنا ربنا أن نرد النار؟ فیقال لهم: قد وردتموها و هی خامدة)؛همان، ج 8، ص 250..
اما مردمی که آخرین مرحله را می‌گذراند و از پل صراط رد می‌شوند، چند گروه‌اند. امام صادق(ع) درباره گذر مردم از پل صراط و صفات آن و طبقات مردم در گذر از صراط می‌فرمایند: (الناس یمرون علی الصراط طبقات و الصراط أدق من الشعر و من حد السیف؛ فمنهم من یمر مثل البرق و منهم من یمر مثل عدو الفرس و منهم من یمر حبوا؛ و منهم من یمر مشیاً؛ و منهم من یمر متعلق؛ قد تأخذ النار منه شیئاً و تترک شیئاً)؛همان، ص 65. (مردمی که از صراط می‌گذرند بر چند دسته‌اند و صراط دقیق‌تر از تار مو و برنده‌تر از شمشیر است: گروهی مانند برق از آن می‌گذرند؛ گروهی همانند دویدن اسب از آن رد می‌شوند؛ گروهی با سینه‌خیز از آن می‌گذرند؛ گروهی در حالت پیاده‌روی می‌گذرند و گروهی افتان و خیزان می‌روند؛ گاهی آتش آنان را در می‌یابد و گاهی آنها را رها می‌کند).
از این روایت روشن می‌شود که امام(ع) در صدد بیان حالات اهل نجات در گذشتن بر پل صراط هستند؛ زیرا در هر صورت هر پنچ گروه از پل رد می‌شوند؛ منتها برخی بسیار سریع چون سرعت برق؛ برخی سریع چون فرار اسب؛ برخی آرام؛ برخی با زحمت و سختی و بالاخره گروهی با خطر فرار و چشیدن مزه بخشی از آتش جهنم. این گروه‌ها به بهشت وارد می‌شوند و در آنجا جاودان خواهند بود. اما آنهایی که نتوانند از پل بگذرند و در آتش دوزخ سقوط کنند، دو دسته‌اند: یا مستکبراند و امید نجاتی برای آنها نمی‌ماند و تا ابد گرفتار دوزخ خواهند بود و گروهی مدتی - با توجه به شدت گناهان‌شان - در جهنم درنگ می‌کنند و آن‌گاه نجات پیدا می‌کنند.مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج 6، ص 483.
در واقع نا زکی و تیزی پل صراط بیا نگر دقت و مو شکافی در محاسبه ی اعمال انسان ها در روز قیامت و سختی حسا برسی خداوند در آن روز است . یعنی باید نهایت دقت و ریز بینی را در مورد اعمال و اخلاص در آن به کار بست به گونه ای که اعمال پاک و خالصانه ی ما این قابلیت و کشش را داشته باشد که ما را از آن پل تیز و نازک و لغزنده عبور دهد . صراط مستقیم و راه بندگی خدا راهی دقیق و باریک و نازک است و باید با دقت و احتیاط و با پیروی از دستورات الهی و هدایت و راهنمائی انبیا و ا ولیا آن را پیمود و از لغزش و انحراف بر کنار بود تا بتوان به توفیق الهی از پل صراط عبور کرد و به بهشت و رضوان خداوند رسید . (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 50/100100274)