حسن بن عماره بن مُضَرّب و نصربن مزاحم بن سیار در مورد این دو شخصیت مقاله یا هر اطلاعی دارید، بفرمایید؟
پاسخ: حسن بن عماره کوفی ابومحمد بجلی مضرب ، از راویان حدیث بوده و شیخ طوسی او را در شمار اصحاب امام سجاد و امام باقر و امام صادق علیهم السلام آورده و او را به عامی توصیف کرده است . وی در سلسله اسناد بعضی روایات تفسیر قمی واقع شده و عده ای نیز از او روایت کرده اند . (1)
حسن بن عماره که از اصحاب امام باقر علیه السلام بود از راویان مورد اعتماد نبوده است .(2)
این شخص در بغداد قاضی بوده است .(3)
در هر صورت این راوی از علمای اهل سنت است و از نظر روایت غیر قابل اعتماد است و غیر قابل اعتماد بودن او به خاطر سنی بودن نیست بلکه از جهات دیگر است چون در میان راویان سنی افرادی داریم که قابل اعتماد هستند مانند سکونی اسماعیل بن زیاد و کلینی در کافی روایات بسیار فراوانی از سکونی نقل کرده است .
نصر بن مزاحم بن سیار منقری، از مورخان بزرگ شیعه در کوفه به دنیا آمد ولی تاریخ درباره زمان تولد او ساکت است.
برخی او را از طبقه ابو مِخنف می دانند و با توجه به اینکه نصر، عمری طولانی داشته و ابو مخنف قبل از سال 170 هجری فوت کرده احتمال می رود که نصر متولد حدود سال 120 هجری باشد.
نصر بن مزاحم بیشتر عمر خود را در بغداد به سر برده است. بغداد در آن زمان شهری نو بنیان بوده ولی به دلیل اینکه پایتخت و مرکز خلافت بود چهره های سرشناس و مشهور علمی فراوانی را به سوی خود جذب کرده بود.
خطیب بغدادی در کتاب تاریخ بغداد، وی را به عنوان یکی از شخصیت های علمی بغداد نام برده است.
کتاب معروف نصر بن مزاحم وقعه صفین است و این کتاب تنها کتاب نصر بن مزاحم است که به دست ما رسیده و شهرت وی نیز بیشتر به خاطر همین کتاب است. وی در کتاب خود هماهنگی و نظم خوبی را در بیان حوادث تاریخی به کار برده است.
تاریخ دانان در اعتبار نصر بن مزاحم اختلاف نظر دارند که ظاهرا دلیل این اختلاف، شیعه بودن اوست.
ابن حبّان وی را جزء شخصیت های ثقه و مورد اطمینان ذکر کرده. ابن ابی الحدید درباره ایشان گفته است: (نصر بن مزاحم شخصیتی ثقه و مورد اطمینان و استوار است و گفته ها و نقل هایش صحیح می باشد. وی از روی هوی و هوس و دروغ چیزی نگفته است. او از مردان راوی حدیث به شمار می آید.)
اما عقیلی درباره او می گوید:(نصر بن مزاحم شیعه است و در حدیث و سخنان او اضطراب به چشم می خورد، زیرا سخنانش با هم ناسازگار می نماید.)
ابو حاتم درباره او می گوید:(احادیث نصر بن مزاحم انحراف دارد و به احادیث وی عمل نمی شود.)
وی در شهر بغداد از کلاس درس سفیان ثوری و شعبة بن حجاج و حبیب بن حسان و عبد العزیز بن سیاه و یزید بن ابراهیم شوشتری و ابو الجارود و زیاد بن منذر بهره برده است.
از محضر درس وی شخصیت هایی همچون فرزندش حسین بن نصر و نوح بن حبیب قومسی و ابو الصلت هروی و ابو سعید اشجع و علی بن منذر طریقی و برخی شخصیت های کوفی بهره برده اند.
وی تألیفات متعددی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
1 - وقعة صفین
2 - الجمل
3 - الغارات
4 - مقتل حجر بن عدی
5 - مقتل حسین بن علی علیه السلام
6 - عین الوردة
7 - اخبار المختار
8 - المناقب
نصر بن مزاحم در سال 212 هجری چشم از این جهان بسته و به سوی معبود و معشوق خویش شتافت.(4)
علامه حلی نصر بن مزاحم را در بخش اول خلاصه الرجال آورده است و این نشان می دهد که نصر قابل اعتماد است .(5)
اردبیلی هم در جامع الرواه او را ستوده است . (6)
در هر صورت نصر بن مزاحم از نویسندگان معتبر شیعه می باشد .
-----------------------------------------------
1- دائره المعارف تشیع ج 6 ص 301 .
2- ر.ک. جامع الرواه ج 1 ص 219 .
3- رجال شیخ طوسی ص 115 پاورقی به نقل از ابن حجر در تقریب التهذیب .
4- ر. ک . تنقیح المقال مامقانی ، معجم رجال الحدیث و قاموس الرجال .
5- خلاصه الرجال بخش اول .
6- جامع الرواه ج 2 ص 291 .
