تفاوت حکم ولی فقیه و فتوای مرجع تقلید را توضیح دهید. فتوا نظر کلی کارشناختی و استنباطی است که فقیه نسبت به حکم کلی الهی در رابطه با موضوع خاصی دارد. درچنین استنباطی شرایط و مصالح خاصی جدا از آنچه در ادله مربوط به خود آن موضوع آمده ملاحظه نمیگردد و تازمانی که حکم مجتهد جامعالشرایط برخلاف آن نباشد هر مقلدی موظف است به استنباط مرجع تقلید خود عمل نماید، چنان که هر مجتهدی نیز مکلف به عمل بر طبق استنباط خویش است.اما (حکم) از دستورات خاص مجتهدجامعالشرایط است که با تناسب و رعایت مصالح و شرایط زمانی دستوری را صادر میکند و دستور او بر همه مسلمین حتی دیگر مراجع و مجتهدین و نیز غیرمسلمانانی که تحت ذمه حکومت اسلامی زندگی میکنند لازمالاجراست این احکام اقسام مختلفی دارد: 1) گاهی حکم و فتوا یکسانند مانند حکم امام(ره) پیرامون قتل سلمان رشدی، زیرا قتل کسی که پیامبر(ص) راسب نماید نه تنها به فتوای جمیع مراجع شیعه بلکه در فقه جمیع مذاهب اسلامی واجب است. در عین حال امام به عنوان ولی امر مسلمین حکم به اجرا آن صادر کردند از این رو حتی اگر فرضا مرجعی هم خلاف آن فتوا میداد باز درصورت امکان نظر حضرت امام(ره) بر آن مرجع و مقلدانش لازم الاجراست. 2) گاهی ممکن است حکم ولی فقیه بر خلاف فتوای برخی از مراجع و یا حتی دیدگاه فتوایی خودش باشد، زیراچنان چه گذشت در فتوا ملاحظاتی خارج از ادله اولیه مربوط به موضوع نیست، ولی در حکم شرایط زمانی مکانی واجتماعی دقیقا رعایت میشود. از این قبیل است حکم مرحوم میرزای شیرازی به تحریم استعمال تنباکو. وی با آن که در راس حکومت نبود ولی به عنوان مجتهد جامعالشرایط چنین دستوری را صادر کرد، زیرا هر چند استعمال تنباکو به خودی خود حرام نیست ولی در آن شرایط که موجب تقویت سلطه کفار بر مسلمین میشد قطعا حرام میبود از این روایشان آن را تحریم کردند. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 5/100115207)
تفاوت حکم ولی فقیه و فتوای مرجع تقلید را توضیح دهید.
فتوا نظر کلی کارشناختی و استنباطی است که فقیه نسبت به حکم کلی الهی در رابطه با موضوع خاصی دارد. درچنین استنباطی شرایط و مصالح خاصی جدا از آنچه در ادله مربوط به خود آن موضوع آمده ملاحظه نمیگردد و تازمانی که حکم مجتهد جامعالشرایط برخلاف آن نباشد هر مقلدی موظف است به استنباط مرجع تقلید خود عمل نماید، چنان که هر مجتهدی نیز مکلف به عمل بر طبق استنباط خویش است.اما (حکم) از دستورات خاص مجتهدجامعالشرایط است که با تناسب و رعایت مصالح و شرایط زمانی دستوری را صادر میکند و دستور او بر همه مسلمین حتی دیگر مراجع و مجتهدین و نیز غیرمسلمانانی که تحت ذمه حکومت اسلامی زندگی میکنند لازمالاجراست این احکام اقسام مختلفی دارد: 1) گاهی حکم و فتوا یکسانند مانند حکم امام(ره) پیرامون قتل سلمان رشدی، زیرا قتل کسی که پیامبر(ص) راسب نماید نه تنها به فتوای جمیع مراجع شیعه بلکه در فقه جمیع مذاهب اسلامی واجب است. در عین حال امام به عنوان ولی امر مسلمین حکم به اجرا آن صادر کردند از این رو حتی اگر فرضا مرجعی هم خلاف آن فتوا میداد باز درصورت امکان نظر حضرت امام(ره) بر آن مرجع و مقلدانش لازم الاجراست. 2) گاهی ممکن است حکم ولی فقیه بر خلاف فتوای برخی از مراجع و یا حتی دیدگاه فتوایی خودش باشد، زیراچنان چه گذشت در فتوا ملاحظاتی خارج از ادله اولیه مربوط به موضوع نیست، ولی در حکم شرایط زمانی مکانی واجتماعی دقیقا رعایت میشود. از این قبیل است حکم مرحوم میرزای شیرازی به تحریم استعمال تنباکو. وی با آن که در راس حکومت نبود ولی به عنوان مجتهد جامعالشرایط چنین دستوری را صادر کرد، زیرا هر چند استعمال تنباکو به خودی خود حرام نیست ولی در آن شرایط که موجب تقویت سلطه کفار بر مسلمین میشد قطعا حرام میبود از این روایشان آن را تحریم کردند. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 5/100115207)
- [سایر] مرجع تقلید با ولی فقیه چه تفاوتی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] در صورت تعارض فتوای ولی امر مسلمین با فتوای مرجعی در مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی وظیفه شرعی مسلمانان چیست؟ آیا معیاری برای تفکیک احکام صادره از طرف مراجع تقلید و ولی فقیه وجود دارد؟ مثلاً اگر نظر مرجع تقلید با نظر ولی فقیه در مسأله موسیقی اختلاف داشته باشد، متابعت از کدامیک از آنان واجب و مجزی است؟ به طور کلی احکام حکومتی که در آن نظر ولی فقیه بر فتوای مراجع تقلید برتری دارد، کدام است؟
- [آیت الله اردبیلی] فرق بین مرجع تقلید و ولی فقیه چیست؟
- [سایر] اگر فتوای ولی فقیه با مرجع تقلید، در گوش کردن به بعضی از موسیقی های صدا و سیما تفاوت داشته باشد، تکلیف چیست؟
- [سایر] کسی که به فتوای مرجع زنده بر تقلید میت باقی است، آیا باید خمس را به همان مرجعی که با اجازه او بر تقلید میت باقی است بدهد؟ یا باید به ولی فقیه بپردازد؟
- [سایر] تفاوت دستورات ولی فقیه با دستور یک مرجع تقلید در چیست؟
- [سایر] در موارد تعارض بین نظر ولی فقیه با نظر مرجع تقلید چه باید کرد؟
- [سایر] در تعارض بین نظریه ولی فقیه و مرجع تقلید، مقلّد باید از نظر کدامیک تبعیت کند؟
- [سایر] آیا اعلام اول ماه از شئون مرجع تقلید است یا از شئون ولی فقیه؟
- [سایر] اگر نظر مرجع تقلید با نظر ولی فقیه متفاوت باشد، آیا مشروعیت ولایت فقیه زیر سوال نمی رود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] 21 مسائلی را که از مرجع اول تقلید کرده بر تقلید او باقی بماند و همچنین مسائلی که از مرجع دوم تقلید کرده و بقیه را به فتوای مجتهدی حی عمل کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وقتی فتوای مرجع تقلید تغییر کرد عمل کردن مقلّد به فتوای قبلی جایز نیست ولی اگر فتوای قبلی مطابق احتیاط باشد عمل به آن بنابر احتیاط مانعی ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد و پیش از آن یا پس از آن احتیاط کند، مثلاً بفرماید )نماز جمعه در روز جمعه کافی است و احتیاطاً چهار رکعت ظهر را هم بخواند( که آن را احتیاط مستحب گویند مقلّد او نمیتواند به فتوای مرجع دیگر عمل کند, مگر آنکه فتوای مرجع دیگر به احتیاطْ نزدیکتر باشد.
- [آیت الله بهجت] کسی که مقلد مرجعی بوده و بعد از وفات او به فتوای مرجعی دیگر به تقلید اول باقی بوده، پس از وفات مرجع دوم، در صورت جواز بقاء، تنها در مسائلی که طبق فتوای مجتهد اول عمل کرده می تواند باقی بماند . و اگر چند مرجع داشته و بعد از وفات هر کدام طبق موازین از دیگری تقلید کرده و با اجازه بعدی بر تقلید باقی مانده و در نتیجه از هر مجتهد چند مسأله عمل کرده است، در آن مسائل می تواند بر تقلید مجتهدین قبلی باقی بماند . ولی در هرصورت در مسائلی که عمل نکرده باید به فتوای مجتهد زنده عمل کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید مجتهد متوفّا در ابتدا جایز نیست؛ ولی بقای بر تقلید میت, اشکال ندارد و بقای بر تقلید مجتهد میت باید به فتوای مجتهد مطلق زنده باشد; خواه فرد به آن عمل کرده باشد یا نه. اگر مجتهد متوفّا اعلم باشد، بقای بر تقلید او احتیاطاً واجب است و اگر مجتهد زنده اعلم باشد، عدول از مجتهد متوفا به مرجع زنده, واجب است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد, مقلّد او نمیتواند به فتوای مجتهد دیگر عمل کند; ولی اگر فتوا ندهد, بلکه احتیاط کند, مثل اینکه بگوید (احتیاط, آن است فلان طور عمل شود)، مقلد او میتواند به فتوای مجتهد دیگر که دیگر مجتهدان از او اعلم نیستند عمل کند; همچنین است اگرمرجع تقلید بگوید (محلّ تأمل )یا (مورد اشکال) است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در مسأله به فتوای مرجع تقلیدی عمل کرد و بعد از وفات وی در همان مسأله به فتوای مجتهد مطلق زنده رفتار نمود، دوباره نمیتواند آن را برابر فتوای مرجع متوفّا انجام دهد, مگر آنکه مجتهد مطلقِ زنده, در آنمسأله, فقط احتیاط کرده و مقلّد مدتی برابر آن عمل کرده باشد; در این حال, مقلّد میتواند دوباره به فتوای مرجع متوفّا رفتار کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی مدّتی اعمال خود را بدون تقلید انجام داده، سپس تقلید کند، اگر اعمال سابق، مطابق فتوای این مجتهد باشد صحیح است و گرنه نظر مرجع خود را درباره¬ی آن سؤال کرده و مطابق آن عمل می¬کند، همچنین است اگر بدون تحقیق کافی از مجتهدی تقلید نموده باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه برای مقلّد مطلبی پیش آید که فتوای مرجع تقلید خود را در آن باره نمیداند, اگر ممکن است, صبر کند تا فتوای مرجع او معلوم شود و اگر صبر ممکن نیست, مانند آنکه در اثنای نماز مسألهای پدید آمد که حکم آن را نمیداند, در صورت امکان احتیاط، برابر آن عمل نماید و در صورت عدم امکانِ احتیاط، اگر انجام دادن عملْ محذوری ندارد, آن را به پایان برساند, پس ازآگاهی به فتوای مرجع، اگر فتوا مخالف عمل بود, باید آن را دوباره انجام دهد.
- [امام خمینی] تقلید میّت ابتداءً جایز نیست، ولی بقاء بر تقلید میّت اشکال ندارد و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد و کسی که در بعضی از مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده، بعد از مردن آن مجتهد میتواند در همه مسائل از او تقلید کند.