چند مورد از مضامین سیاسی سوره شوری را برایم بنویسید. با بررسی و تفسیر صحیح آیات سوره شوری می توان به مضامین متعددی که تبیین کننده اصول و مبانی نظام سیاسی اسلام است دست یافت . در ادامه به دو مورد مهم اشاره می نمائیم : یکم . ضرورت مشروعیت الهی حاکمان : در آیه مبارکه 6 این سوره خداوند متعال می فرماید : ( وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَولِیاء اللَّهُ حَفِیظٌ عَلَیهِمْ وَمَا أَنتَ عَلَیهِم بِوَکِیلٍ ؛ و کسانی که به جای او دوستانی برای خود گرفتهاند خدا بر ایشان نگهبان است و تو بر آنان گمارده نیستی ) یکی از پرسش های مهم در فلسفه سیاسی این است که حق حاکمیت از آن کیست و چه کسی شایسته حکومت کردن است؟ بر اساس جهان بینی الهی از آنجا که خداوند مالک تمام هستی است (طبق آیه 284 سوره بقره ) ، سر رشته ربوبیت همه موجودات به دست اوست؛ همانطور که ولایت و سرپرستی همه انسانها حق انحصاری خداوند است . (سوره شوری ،آیه 6)این ولایت عام ، اقتضا می کند که کلیه عرصه های تدبیر و اداره جامعه ، در اختیار خدا باشد . و افزون بر ولایت تکوینی و حقیقی او که سراسر هستی را فرا گرفته است ، ولایت تشریع و اعتباری هم در همه زمینه ها به او انتساب داشته است . چنانکه حضرت امام خمینی (ره) در کتاب محرمه در این مورد می فرماید : ( ولایت به حکم عقل ، مخصوص ذات باری تعالی است . تنها اوست که حاکمیت بالذات دارد ، حاکمیتی که مستند به جعل دیگران نیست و اصالتاً حق دارد برای انسانها و اداره ی امورشان تدبیر کند ... . دیگران تنها با جعل و نصب او میتوانند متصدی امر ولایت گردند . ) دوم . لزوم مشارکت مردمی در حکومت : مطابق آیه 38 سوره شوری ( وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینفِقُونَ ؛ مومنان کسانی هستند که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را برپا می دارند و کارهایشان به صورت مشورت در میان آنهاست و از آن چه به آنها روزی داده ایم انفاق می کنند). قرآن کریم برای اداره دولت اسلامی مشارکت مردم در اداره امورجامعه و شوراها را پیش بینی شده می نماید به طوری که شورا ستون فقرات نظام سیاسی اسلام محسوب میشود. از جمله آیاتی که برای این موضوع میتوان به آن استناد کرد آیه 38 سوره شوری میباشد که میفرماید: ( وَ أَمْرُهُمْ شُوری بَینَهُمْ) و امورشان در بینشان به مشورت صورت میگیرد. آیت الله مکارم در ذیل این آیه مینویسد : ( یک انسان هر قدر از نظر فکری نیرومند باشد، نسبت به مسائل مختلف تنها از یک یا چند بعد مینگرد، امّا هنگامی که مسائل در شوری مطرح گردد و عقلها و تجارب به کمک هم بشتابند، مسائل کاملاً پخته و کمعیب و نقص میگردد. )( ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، 1373، ج 20، ص 462.) جهت آگاهی بیشتر ر.ک : 1 . فقه سیاسی ، عباسعلی عمید زنجانی. 2 . مبانی اندیشة سیاسی اسلام ، عباسعلی عمیدزنجانی. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100113596)
چند مورد از مضامین سیاسی سوره شوری را برایم بنویسید.
با بررسی و تفسیر صحیح آیات سوره شوری می توان به مضامین متعددی که تبیین کننده اصول و مبانی نظام سیاسی اسلام است دست یافت . در ادامه به دو مورد مهم اشاره می نمائیم :
یکم . ضرورت مشروعیت الهی حاکمان :
در آیه مبارکه 6 این سوره خداوند متعال می فرماید : ( وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَولِیاء اللَّهُ حَفِیظٌ عَلَیهِمْ وَمَا أَنتَ عَلَیهِم بِوَکِیلٍ ؛ و کسانی که به جای او دوستانی برای خود گرفتهاند خدا بر ایشان نگهبان است و تو بر آنان گمارده نیستی )
یکی از پرسش های مهم در فلسفه سیاسی این است که حق حاکمیت از آن کیست و چه کسی شایسته حکومت کردن است؟ بر اساس جهان بینی الهی از آنجا که خداوند مالک تمام هستی است (طبق آیه 284 سوره بقره ) ، سر رشته ربوبیت همه موجودات به دست اوست؛ همانطور که ولایت و سرپرستی همه انسانها حق انحصاری خداوند است . (سوره شوری ،آیه 6)این ولایت عام ، اقتضا می کند که کلیه عرصه های تدبیر و اداره جامعه ، در اختیار خدا باشد . و افزون بر ولایت تکوینی و حقیقی او که سراسر هستی را فرا گرفته است ، ولایت تشریع و اعتباری هم در همه زمینه ها به او انتساب داشته است . چنانکه حضرت امام خمینی (ره) در کتاب محرمه در این مورد می فرماید : ( ولایت به حکم عقل ، مخصوص ذات باری تعالی است . تنها اوست که حاکمیت بالذات دارد ، حاکمیتی که مستند به جعل دیگران نیست و اصالتاً حق دارد برای انسانها و اداره ی امورشان تدبیر کند ... . دیگران تنها با جعل و نصب او میتوانند متصدی امر ولایت گردند . )
دوم . لزوم مشارکت مردمی در حکومت :
مطابق آیه 38 سوره شوری ( وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینفِقُونَ ؛ مومنان کسانی هستند که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را برپا می دارند و کارهایشان به صورت مشورت در میان آنهاست و از آن چه به آنها روزی داده ایم انفاق می کنند).
قرآن کریم برای اداره دولت اسلامی مشارکت مردم در اداره امورجامعه و شوراها را پیش بینی شده می نماید به طوری که شورا ستون فقرات نظام سیاسی اسلام محسوب میشود. از جمله آیاتی که برای این موضوع میتوان به آن استناد کرد آیه 38 سوره شوری میباشد که میفرماید: ( وَ أَمْرُهُمْ شُوری بَینَهُمْ) و امورشان در بینشان به مشورت صورت میگیرد. آیت الله مکارم در ذیل این آیه مینویسد : ( یک انسان هر قدر از نظر فکری نیرومند باشد، نسبت به مسائل مختلف تنها از یک یا چند بعد مینگرد، امّا هنگامی که مسائل در شوری مطرح گردد و عقلها و تجارب به کمک هم بشتابند، مسائل کاملاً پخته و کمعیب و نقص میگردد. )( ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، 1373، ج 20، ص 462.)
جهت آگاهی بیشتر ر.ک :
1 . فقه سیاسی ، عباسعلی عمید زنجانی.
2 . مبانی اندیشة سیاسی اسلام ، عباسعلی عمیدزنجانی. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100113596)
- [سایر] معرفی اجمالی از سوره شوری ارایه نمایید.
- [سایر] آیه 23 سوره شوری را تفسیر کنید؟
- [سایر] در مورد آیه 18 سوره شوری سؤالی داشتم؛ اینکه گفته میشود (کسانی که ایمان آوردهاند، پیوسته در انتظار قیامت هستند و میخواهند هرچه سریعتر دنیا به پایان برسد؟)، آیا این جمله با مفهوم آیه 18 سوره شوری در تضاد نیست؟
- [سایر] چرا در آیه 49 سوره شوری، لفظ (اناثا) از لفظ (الذکور) جلوتر ذکر شده است؟
- [سایر] سرودن و فروش ترانه با مضامین اخلاقی اجتماعی سیاسی عاشقانه و... چه حکمی دارد؟ (ضمنا مرجع تقلید من آیت الله بهجت هستند).
- [سایر] روند فروپاشی شوری چگونه بود؟
- [سایر] تکیه بر شوری در تعیین خلافت چگونه رد می شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا آب دریا با توجه به شوری آن حکمِ آب مطلق را دارد و طهارت با آن صحیح است یا خیر؟ و کلاًّ آب شوری که قابل شرب نباشد مطلق است یا مضاف؟
- [سایر] در آیه هفت از سوره احزاب میبینیم که اولین خطاب نسبت به رسول الله(ص) است، اما در آیه سیزده سوره شوری اولین خطاب نسبت به نوح(ع) است و رسول الله(ص) در درجه دوم ذکر شده، دلیل اختلاف ترتیب ذکر رسولان اولوالعزم در این دو آیه چیست؟
- [آیت الله بهجت] خواندن اشعاری که دارای مضامین فاسد و لغو و هجو است با آواز یا ساده چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر به واسطه توسعه نفوذ سیاسی، اقتصادی و تجاری اجانب یا روابط سیاسی با آنها، خوف آن باشد که تسلّط بر بلاد مسلمین پیدا کنند بر مسلمانان واجب است نقشه آنان را به هم بزنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سوره هایی که سجده واجب دارد چهار سوره است: 1 سوره سجده (سوره 32) آیه 15. 2 سوره فصلت (سوره 41) آیه 37. 3 سوره نجم (سوره 53) آیه 62. 4 سوره علق(سوره 96) آیه 19.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که در رکعت اول آن سوره شمس (سوره 91) و در رکعت دوم، سوره غاشیه (سوره 88) را بخوانند یا در رکعت اول، سوره أعلی (سوره 87) و در رکعت دوم، سوره شمس (سوره 91) را بخوانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نماز عید سوره مخصوصی ندارد ولی بهتر است که در رکعت اول آن سوره شمس "سوره 91" و در رکعت دوم سوره غاشیه "سوره 88" را بخوانند یا در رکعت اول سوره سبح اسم "سوره 87"و در رکعت دوم سوره شمس "سوره 91" را بخوانند.
- [آیت الله علوی گرگانی] نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که در رکعت اوّل آن سوره شمس )سوره 91) و در رکعت دوم سوره غاشیه )سوره 88) را بخوانند یا در رکعت اوّل سوره سبح اسم )سوره 87) و در رکعت دوم سوره شمس را بخوانند.
- [آیت الله سبحانی] نماز عید سوره مخصوصی ندارد ولی بهتر است که در رکعت اول آن سوره شمس (سوره 91) و در رکعت دوم سوره غاشیه (سوره 88) را بخوانند یا در رکعت اول سوره سبح اسم (سوره 87) و در رکعت دوم سوره شمس را بخوانند.
- [آیت الله اردبیلی] نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که در رکعت اوّل آن سوره (شمس) (سوره 91) و در رکعت دوم سوره (غاشیه) (سوره 88) را بخوانند، یا در رکعت اوّل سوره (أعلی) (سوره 87) و در رکعت دوم سوره (شمس) را بخوانند.
- [امام خمینی] نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که در رکعت اول آن سوره"شمس" سوره و در رکعت دوم سوره "کاشیه" سوره را بخوانند، یا در رکعت اول سوره "سبح اسم" سوره و در رکعت دوم سوره "شمس" را بخوانند.
- [آیت الله مظاهری] نماز عید سوره مخصوصی ندارد ولی بهتر است که در رکعت اوّل آن سوره شمس (سوره 91) و در رکعت دوّم سوره غاشیه (سوره 88) را بخوانند یا در رکعت اوّل سوره اعلی (سوره 87) و در رکعت دوّم سوره شمس را بخوانند.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز عید سوره مخصوصی ندارد ولی بهتر است که در رکعت اول ان سوره سبح اسم ربک الاعلی سوره و در رکعت دوم سوره شمس سوره را بخوانند و افضل از همه ان است که در رکعت اول سوره شمس و در رکعت دوم سوره غاشیه سوره را بخوانند